Chuyện những người đi lục thùng rác để "tìm kho báu"

Annemarie Cox - Giám đốc tiếp thị có bằng cử nhân về khảo cổ học nhưng vẫn thích lục tìm những thứ trong thùng rác hầu như mỗi ngày

Những người kỳ quặc

Khi Annemarie Cox lái xe quanh thành phố San Diego, bà vừa lái xe vừa quét mắt tìm những thùng rác. Khi người ta vứt bỏ đi những thứ rác thải, bà lại nhìn thấy những điều mới lạ, đó có thể quần áo cũ kỳ quặc, đồ cổ sưu tầm, thậm chí cả đồ gia truyền...

Vào khoảng giữa buổi sáng ở miền Nam California, Cox sẽ bắt tay vào công việc. Bà đến nơi để những thùng rác địa phương, bắt đầu thoải mái dùng tay không để tìm những thứ ở dưới cùng. Ngoại trừ một chiếc TV hỏng trên một chồng hộp các tông khổng lồ, Cox đã tìm thấy cả "một kho báu" gồm nhiều vật phẩm khác như chiếc mũ lông vũ, một túi nilon đựng áo phông mới và một bộ sưu tập trứng Phục sinh trang trí được vẽ tay từ Áo.

"Tôi lục thùng rác để cứu thế giới khỏi bị nhấn chìm trong rác thải. Có chút gì đó khó hiểu, nhưng bạn bè và gia đình tôi hiểu được đam mê của tôi" - Cox nói.

Cox năm nay 60 tuổi có bằng cử nhân về khảo cổ học và làm quản lý tiếp thị ở miền nam California. Nhưng bà đam mê lục tìm những thứ ở trong thùng rác hầu như mỗi ngày trong tuần và chia sẻ ảnh về những phát hiện của mình với nhóm Facebook Dumpster Diving San Diego, nơi có hàng ngàn thành viên.

Cox và những người lục thùng rác khác ở San Diego không phải là những người duy nhất làm công việc kỳ quặc này. Lục thùng rác, trước đây là cấm kỵ nhưng đang dần trở nên phổ biến. Video mọi người nhảy vào thùng rác phía sau các cửa hàng và tòa nhà chung cư, rồi sau đó khoe khoang về chiến tích thu gom rác của họ, đã trở thành một xung hướng cực kỳ phổ biến trên mạng xã hội.

Chỉ riêng trên Tik Tok, hàng chục ngàn bài đăng #dumpsterdiving đã thu hút hàng tỉ lượt xem. Một nhóm người từ Annemarie Cox, đến một YouTuber 32 tuổi ở Texas, đến một người tự nhận là “freegan” dẫn đầu các tour du lịch rác thải ở thành phố New York - hiện dành cả cuộc đời để bới thùng rác.

Bộ sưu tập trứng Phục sinh trang trí được vẽ tay từ Áo mà Annemarie Cox tìm thấy trong một thùng rác - Ảnh: Amanda Ulrich/The Guardian

Có nhiều lý do đằng sau sự bùng nổ bất ngờ này. Khi nhiều người Mỹ lo lắng về chi phí sinh hoạt tăng cao, một số người tìm đến thùng rác để tìm thức ăn và cắt giảm hóa đơn mua sắm đắt đỏ. Những người khác thích viễn cảnh kiếm được nhiều quần áo và đồ nội thất để tặng hoặc bán.

Nhưng thường thì động lực lớn nhất lại rất đơn giản: họ đảm bảo rằng ít rác thải bị thối rữa ở các bãi chôn lấp. Hoa Kỳ đang phải đối mặt với vấn đề rác thải ngày càng gia tăng, tạo ra hơn 292 triệu tấn rác thải rắn đô thị vào năm 2018. Khoảng một nửa số rác thải đó đã được đưa đến bãi chôn lấp. Lãng phí thực phẩm cũng đặc biệt nghiêm trọng, với ước tính 30-40% nguồn cung cấp thực phẩm của cả nước bị vứt bỏ.

Cox cho biết, lục thùng rác là một cách sáng tạo để ngăn chặn chu trình thải rác này. "Khi bạn vứt bỏ một thứ gì đó thì nó xa bạn, nhưng lại hướng về người khác".

"Lượng chất thải gây sốc"

Đồ dùng nhà bếp và bột giặt. Hộp nước rửa tay chưa mở. Hàng núi đồ trang trí Giáng sinh và Halloween chưa từng dùng. Giỏ đựng đồ giặt đầy quần áo đã gấp và mới giặt. Một chiếc iPhone. Một bức điện tín của Western Union từ năm 1964. Thậm chí là một bức thư có chữ ký của cựu Tổng thống George Bush gửi đến một trường học địa phương... Đó chỉ là một số ít thứ mà Kelly Sparks (hay còn được biết đến với cái tên @breafkast trên YouTube) đã tìm thấy trong các thùng rác ở miền bắc Texas. “Lục tìm những thứ trong thùng rác chính là hình ảnh thu nhỏ của một cuộc săn tìm kho báu” - bà nói.

Mọi người lục lọi thùng rác bên ngoài siêu thị Fairway ở khu Chelsea của thành phố New York - Ảnh: Richard Levine/Alamy

Sparks bắt đầu công việc này cách đây hơn một thập niên ở Los Angeles rồi "mê đắm"cho đến nay. “Thật choáng ngợp với lượng thức ăn trong thùng rác. Chúng tôi lục thùng rác mỗi đêm. Chúng tôi bị cuốn hút vào việc đó.”

Sparks đã tạo kênh YouTube của mình 6 tháng trước khi đại dịch xảy ra, ban đầu bà nghĩ chỉ có bố mình là thích nghe kể lại những phát hiện trong thùng rác. "Tôi thực sự không ngờ những người khác lại quan tâm đến nó đến vậy", bà nói.

Trang cá nhân của Sparks hiện có hơn 250.000 người đăng ký trên YouTube. Bà cũng tạo ra một nhóm Facebook dành cho những người đam mê lục thùng rác khác, nhóm này nhanh chóng trở nên nổi tiếng với khoảng 15.000 thành viên.

Kelly Sparks có gần 1/4 triệu người đăng ký kênh của mình và cũng tạo ra một nhóm trên Facebook dành cho những người đam mê lục tìm rác

“Rất nhiều người xem hành trình của chúng tôi là người nước ngoài. Nhiều người bình luận nói rằng những kiểu này không thể thấy được ở Anh hay Đức"- Sparks chia sẻ và cho biết bà và chồng rất vui vì công việc của họ được nhiều người theo dõi. Mỗi năm, bà đều tổ chức sự kiện lớn tương tự như “Lễ Giáng sinh của việc lục thùng rác". Cặp đôi này cũng quyên góp khoảng 80% những gì họ tìm thấy khi lục thùng rác cho một kho thực phẩm cộng đồng trong khu vực, một cửa hàng tiết kiệm gần đó hỗ trợ nơi trú ẩn dành cho phụ nữ hoặc một trạm cứu hộ động vật địa phương.

Tìm thấy thức ăn tươi trong thùng rác

Cũng giống như Sparks ở Texas và Cox ở California, Janet Kalish đã quen với việc tìm thấy những món đồ còn nguyên vẹn trong thùng rác ở thành phố New York. Đối với Kalish, việc tìm kiếm chủ yếu là về thực phẩm; không có gì lạ khi cô tìm thấy đủ loại nông sản từ bông cải xanh tươi đến bí đến hẹ, đậu đóng hộp và súp, mì ống và nước sốt salad trong thùng rác nằm dọc các con phố.

Hình ảnh 2 người lục thùng rác ở phía sau một cửa hàng tạp hóa tại khu phố Potrero Hill của San Francisco - Ảnh: Philip Wyers/Alamy

Kalish là một trong số nhiều tình nguyện viên điều hành nhóm “freeganism” và tổ chức “tour dọn rác” hàng tháng trong thành phố. “Freegans”, theo định nghĩa của Kalish, thường tránh tham gia vào nền kinh tế thông thường và mua càng ít càng tốt.

Khoảng một chục người đã tham gia một chuyến tham quan rác như vậy vào tháng Sáu, lục lọi một cách có tổ chức trong các thùng rác để nhặt lại thức ăn. Mặc dù Kalish không trực tiếp hỏi những người tham dự tại sao họ quyết định tham gia chuyến tham quan, nhưng nhiều người nói về chi phí cao của hàng tạp hóa. Và những người mới đến thường ngạc nhiên khi thấy việc tìm thấy thức ăn còn nguyên vẹn dễ dàng như thế nào. "Mọi người không ngờ lại tìm thấy nhiều thực phẩm chất lượng, tốt, bổ dưỡng, tươi ngon và còn nguyên vẹn như vậy” - Kalish nói.

Kalish cho biết, các cửa hàng vứt bỏ thực phẩm vì nhiều lý do, không chỉ đơn thuần là các mặt hàng bị hỏng hoặc bị hư mà thường họ phải vứt vì những tem dán buộc phải dùng trước ngày hết hạn chứ không phải ngày thực phẩm bị hỏng.

Đối với Cox, mặt tích cực là sau nhiều thập kỷ "cứu đồ" từ thùng rác, có vẻ như nhận thức về văn hóa xung quanh chất thải và tái sử dụng đồ cũ đã tăng lên. "Ví dụ, mua sắm tại một cửa hàng tiết kiệm vào những năm 1970 và 80 là điều không đáng để khoe khoang nhưng giờ đây, sự xấu hổ và kỳ thị đó đã biến mất. Tương tự như vậy, có lẽ vài thập kỷ nữa, việc nhìn thấy ai đó nhảy vào thùng rác để lục tìm cái gì đó sẽ không còn là điều lạ nữa"- bà nói.

Thảo Nguyễn (theo Guardian)