Chuyện lạ có thật: mua nhà hợp pháp vẫn có nguy cơ mất trắng

Những ngày qua, hơn 200 khách hàng mua căn hộ chung cư Gia Phú vác đơn cầu cứu khắp nơi sau khi Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV) thông báo bán đấu giá dự án này. Đây không phải là vụ việc đầu tiên. Trước đó, tại nhiều dự án khác, đã xảy ra cảnh dở khóc dở cười tương tự. Vấn đề đặt ra là, tại sao người mua nhà phải rơi vào hoàn cảnh này khi họ mua nhà hoàn toàn hợp pháp?   

Mua nhà hợp pháp vẫn có nguy cơ trắng tay 

Theo thông báo của BIDV về việc tổ chức đấu giá tài sản chung cư Gia Phú (Q.Thủ Đức, TP.HCM), do Công ty TNHH địa ốc Gia Phú làm chủ đầu tư thì giá khởi điểm bán đấu giá chung cư này chỉ khoảng 112 tỷ đồng. Trong khi đó, tính đến ngày 30/4, tổng dư nợ của Công ty Gia Phú là hơn 232 tỷ đồng, trong đó nợ gốc gần 89 tỷ đồng và nợ lãi hơn 143 tỷ đồng. Như vậy, chỉ tính riêng tiền trả nợ cho BIDV sau khi bán chung cư, Công ty Gia Phú sẽ không còn đồng nào để trả cho khách hàng. 

Dự án chung cư Gia Phú đang xuống cấp nghiêm trọng sau nhiều năm bỏ hoang

Lo lắng, các khách hàng đã khiếu nại đến BIDV chi nhánh Trường Sơn (Q.Gò Vấp, TP.HCM), nơi ra thông báo bán đấu giá. Ông Đoàn Minh Vỹ - Phó giám đốc BIDV chi nhánh Trường Sơn - cho rằng, BIDV là bên chủ nợ, Công ty Gia Phú không trả nợ được nên ngân hàng bán khoản nợ để xử lý chứ không phải bán tài sản của dân.  

Trước nguy cơ mất trắng, các khách hàng mua căn hộ dự án chung cư Gia Phú đã kéo đến Viện Kiểm sát nhân dân TP.HCM khiếu nại vì không khởi tố chủ đầu tư dự án

Bà Phạm Thị Minh Toàn - người đại diện cho hơn 200 khách hàng mua căn hộ dự án chung cư Gia Phú - phản bác: “BIDV không có quyền mang dự án chung cư Gia Phú bán đấu giá vì dự án này đã được chủ đầu tư bán cho khách hàng. Hiện phần lớn khách hàng đã đóng từ 70% - 95% giá trị căn hộ. BIDV cho rằng, chỉ bán khoản nợ nhưng thực chất đó là tài sản, là các căn hộ mà Công ty Gia Phú đã bán cho khách hàng. Vì đây cũng là một phần tài sản của khách hàng. Ngân hàng muốn mua bán, phải có ý kiến của các bên liên quan”. 

Nhiều khách hàng còn kéo đến Ngân hàng BIDV - Chi nhánh Trường Sơn, Q.Gò Vấp để truy trách nhiệm của ngân hàng

Tuy nhiên, những lời kêu gào của khách hàng cũng khó làm thay đổi được cục diện. Ngày 28/6, các khách hàng đành phải gửi đơn cầu cứu đến Bí thư Thành ủy TP.HCM nhưng chưa biết vụ việc sẽ đi đến đâu. 

Tại chung cư 584 Tân Kiên (H.Bình Chánh, TP.HCM), hiện hơn 300 khách hàng mua căn hộ dự án này cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự sau khi BIDV thông báo bán đấu giá chung cư vào cuối năm 2017 để thu hồi khoản nợ hơn 1.000 tỷ đồng. Trước tình hình trên, các khách hàng mua căn hộ của dự án đã gửi đơn kêu cứu khắp nơi, nhưng đến nay, tình hình vẫn không có gì thay đổi.

Các khách hàng ở chung cư 584 Tân Kiên cũng khốn khổ không kém

Khách hàng mua căn hộ dự án Saigon One Tower (Q.1) cũng khổ không kém khi vào khoảng tháng 3/2018, Công ty Quản lý tài sản các tổ chức tín dụng (VAMC) công bố bán đấu giá công trình và quyền khai thác công trình thuộc dự án này. Hiện, các khách hàng cũng chỉ biết gửi đơn kêu cứu trong vô vọng.

Khách hàng mua căn hộ dự án SaiGon One Tower cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự

Theo luật sư Nguyễn Đức Chánh (Đoàn Luật sư TP.HCM), trường hợp BIDV bán đấu giá thành công dự án để xử lý nợ xấu, khách hàng sẽ không được ưu tiên xử lý. Theo quy định về thứ tự ưu tiên giải quyết, ngân hàng sẽ ưu tiên xử lý tiền nợ thuế, các nghĩa vụ liên quan đến Nhà nước (nếu có) của chủ đầu tư, tiếp đó sẽ ưu tiên xử lý cho đơn vị có giao dịch bảo đảm, số tiền còn dư mới xử lý tiếp cho khách hàng. Như vậy, việc khách hàng có mất trắng tài sản hay không là... hên xui. 

Luật không chặt hay cơ quan bảo vệ pháp luật không nghiêm?

“Chúng tôi mua nhà hợp pháp, ký kết hợp đồng mua bán đầy đủ theo đúng trình tự mà pháp luật quy định, tại sao phải rơi vào hoàn cảnh này?”. Đó là câu hỏi luôn được khách hàng của các dự án trên đặt ra khi tiếp xúc với chúng tôi. Hầu hết các khách hàng đều cho rằng, chủ đầu tư lừa đảo họ khi vừa bán căn hộ cho khách hàng, vừa thế chấp ngân hàng. 

Luật sư Nguyễn Đức Chánh khẳng định: “Dự án đã thế chấp ngân hàng thì tài sản đã thuộc về ngân hàng. Chủ đầu tư muốn bán căn hộ nào ra thị trường, phải giải chấp căn hộ đó. Việc chủ đầu tư chưa thực hiện thủ tục giải chấp mà vẫn bán căn hộ cho khách hàng chẳng khác nào bán một căn hộ cho hai chủ sở hữu. Đây là hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. 

Theo khách hàng, họ đã nhiều lần gửi đơn tố cáo hành vi lừa đảo của chủ đầu tư đến Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP.HCM nhưng đến nay, vẫn chưa có chủ đầu tư nào bị khởi tố. Thậm chí, chủ đầu tư dự án chung cư Gia Phú còn mang một căn hộ bán cho nhiều người. Vấn đề này đã được Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP.HCM thừa nhận, nhưng cuối cùng lãnh đạo công ty này vẫn thoát tội với lý do được Viện Kiểm sát nhân dân TP.HCM đưa ra là “chủ đầu tư có gian dối nhưng không lừa đảo”.

Gần 15 năm qua, Luật Kinh doanh bất động sản đã nhiều lần bổ sung, sửa đổi nhằm bảo vệ quyền lợi khách hàng tốt hơn, nhưng thực tế, khách hàng chỉ được bảo vệ trên giấy. Luật Kinh doanh bất động sản năm 2014 thay thế Luật Kinh doanh bất động sản năm 2006 được kỳ vọng sẽ chấm dứt tình trạng chủ đầu tư vừa thế chấp ngân hàng vừa bán căn hộ cho khách hàng với quy định dự án phải được ngân hàng bảo lãnh trước khi mở bán. Thế nhưng, quy định này có cũng như không, vì không có chế tài. Thực tế, rất nhiều dự án hiện nay đã bán ra thị trường nhưng vẫn không có bảo lãnh ngân hàng. 

Phan Trí