Chuyên gia ẩm thực Bùi Thị Sương: "Đừng nghĩ bếp là của riêng phụ nữ"

Là nhà giáo, một giám khảo tận tâm của các cuộc thi nấu ăn, mải miết nghiên cứu ẩm thực của mọi miền đất Việt, “sự nghiệp bếp núc” của bà Bùi Thị Sương (Phó chủ tịch Hội Đầu bếp chuyên nghiệp Sài Gòn) lại bắt đầu từ gian bếp nghèo của người bà ở vùng Gò Công. Cũng là căn bếp, là người phụ nữ ấy, nhưng khi tình yêu ẩm thực trở thành đam mê nghề nghiệp, câu chuyện còn có những lý lẽ rất khác.

Phóng viên: Thưa bà, là một chuyên gia ẩm thực, bà có thấy mối liên hệ nào giữa việc trở thành một người phụ nữ trưởng thành và người làm bếp chuyên nghiệp không?

Chuyên gia ẩm thực Bùi Thị Sương: Đó là hai việc, hai quá trình độc lập. Nếu chưa quên rằng phần lớn chuyên gia ẩm thực trên thế giới là nam, người ta sẽ không còn nhầm lẫn hai việc này với nhau nữa.

Chuyên gia ẩm thực Bùi Thị Sương

* Ở xứ mình, căn bếp gần gũi với người phụ nữ và cái ấm áp, thơm tho nơi gian bếp của mẹ vẫn tác động mạnh mẽ tới xu hướng nghề nghiệp của một bé gái hơn hẳn bé trai, phải không bà?

- Có lẽ là vậy. Hầu như mọi bé gái ở những đất nước coi trọng gian bếp và bữa ăn gia đình như nước ta đều được lớn lên bằng cách ấy. Nhưng cái ấm cúng, thơm tho đó sẽ nuôi lớn một người phụ nữ giàu ý thức trong việc yêu thương và nuôi nấng gia đình bằng những bữa ăn, còn việc chọn lấy gian bếp, chọn lấy ẩm thực làm nghề nghiệp là một chọn lựa được thôi thúc bởi nhiều động lực khác, trong đó có thiên hướng cá nhân, sở trường nữa.

Tuy nhiên, với riêng tôi, đam mê nghề nghiệp và niềm vui làm ấm căn bếp gia đình lại có cùng một “quá khứ” đầy thôi thúc. Sinh ra và sống chín năm đầu đời ở Gò Công, Tiền Giang, tuổi thơ của tôi là những ngày chạy theo xem bà cất đặt, tổ chức nấu nướng trong các buổi cưới hỏi, giỗ chạp khắp xóm. Những ngày tháng ấy, tôi đã nuôi dưỡng hình ảnh đẹp về một người phụ nữ thuần thục trong căn bếp và kích thích trí tò mò, niềm hứng thú của tôi với các món ăn.

Tôi thi vào ngành Kinh tế gia đình ĐH Sư phạm kỹ thuật, tốt nghiệp, ở lại giảng dạy tại trường rồi tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về ẩm thực Việt. Ẩm thực là một nghệ thuật, nhưng cũng là khoa học. Đó là một cuộc chơi có thể giống, mà cũng có thể rất khác, có thể vượt khỏi căn bếp gia đình.

* Là một người nổi tiếng… “hay đi”, từ những hành trình xuyên Việt đến vô số những chuyến xuất ngoại để giao lưu văn hóa ẩm thực, có vẻ như công việc của một chuyên gia đã phần nào mang bà đi khỏi căn bếp gia đình?

- Đi, khám phá, học hỏi có thể nói là lẽ sống của tôi. Trong ngành ẩm thực, việc tiếp thu bản sắc địa phương và tiếp xúc với nhiều nền văn hóa để phát huy bản sắc đó là rất quan trọng. Được gọi là chuyên gia, nhưng tôi chỉ như một đứa trẻ, bao nhiêu năm vẫn vẹn nguyên niềm háo hức với thức ăn, với mọi nẻo đường khám phá ẩm thực. Rất may là trong gia đình tôi, ai cũng ý thức được rằng, bếp không phải là chốn độc quyền của phụ nữ. Vậy nên, dù cực kỳ mê món ăn của mẹ, của vợ, nhưng khi tôi vắng nhà, chồng hoặc con tôi lại vui vẻ vào bếp. Đó là một may mắn của tôi.

Giám khảo Bùi Thị Sương trong cuộc thi Chiếc thìa vàng

* Dẫu được xem là một môn nghệ thuật, một nghề thanh tao, nhưng có vẻ như nghề bếp không thật ngọt ngào như những gì người ta được thưởng thức từ nó. Bà có thấy vậy không?

- Đây là một nghề vất vả. Công việc trong gian bếp có nhiệt độ cao, nhiều căng thẳng, và áp lực tạo ra những món ăn ngon, bổ dưỡng, mới mẻ luôn luôn đòi hỏi ở con người sự dẻo dai, kiên trì và một niềm đam mê sâu sắc. Những điều này là một thách thức với phụ nữ, khi sức khỏe, sự chuyên tâm, tính quyết liệt trong nghiên cứu, tìm tòi thường hạn chế hơn so với nam giới.

Có lần, làm chương trình với một chuyên gia ẩm thực người nước ngoài theo kịch bản của một giáo sư đại học Florida (Mỹ), xuống Cần Thơ, đứng trước món chuột đồng, tôi ngần ngại nói với vị đồng nghiệp: “Tôi rất sợ con này, ông nếm đi”. Vị đồng nghiệp nói: “Đã làm nghề này thì cái gì cũng phải biết nếm”.