Chúng ta sinh ra không phải là đàn bà...

Một ngày đẹp trời, giữa phố phường Hà Nội, chỉ cần một đĩa bò bó, dăm lát lá mơ, một đứa một chai bia, không cần ly, ngắm nhìn bộ đồ rất bảnh, tôi hỏi Đạt “rồ” họa sĩ - một anh chàng “đực rựa” trăm phần trăm - đi nhậu vỉa hè, có cần phải đẹp trên mức cần thiết vậy không. Y nhâm nhi cười, tớ thích tớ đẹp, tớ nghĩ như thế này là đẹp, làm gì thì cũng phải đẹp, phải thơm tho.

Tôi sẽ không bắc cầu để đi tiếp vào chuỗi nhu cầu làm đẹp của đàn ông thời nay. Giữa làm đẹp và “thích tớ đẹp” như Đạt, hẳn là khác nhau đấy! Nhưng rõ ràng, đẹp, thích đẹp, làm đẹp không là đặc tính hay đặc quyền của phụ nữ. Và ngược lại, sần sùi, thô mộc, mạnh mẽ, quyết liệt, thậm chí dữ dằn, bạo liệt đâu chỉ dành cho quý ông!

Cả về khía cạnh tâm - sinh lý, trong cơ thể, tâm lý, nhục cảm của đàn ông luôn ẩn chứa và sẵn sàng trỗi dậy một “tỷ lệ đàn bà”; và ngược lại. Cần tìm hiểu kỹ lưỡng hơn, thấu đáo hơn cái chu trình mang tính tự nhiên này để khai phóng phần nào những “phẩm chất”, mà đôi khi, bằng con mắt tập quán, ta chìm đắm trong sự mặc định, chấp nhận trong sự chịu đựng và phán xét theo những quan niệm do chính ta đặt để, gia cố, tôn vinh…

Cứ cho đây là một động thái cần thiết trong việc góp phần đắc lực mở rộng cánh cửa để đưa bà Hillary Clinton trở thành bà chủ Nhà Trắng vào tháng 11 tới, nhưng rõ ràng, với bài viết Khi chúng ta bình đẳng, chúng ta tự do hơn, trên tạp chí Glamour số tháng Chín, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã bày tỏ thái độ ủng hộ nữ quyền một cách khá thuyết phục. Ông, với sự chân thành, sự trải nghiệm và có… quyền lực, một lần nữa lại là người truyền cảm hứng mạnh mẽ cho không chỉ phụ nữ mà cả cánh đàn ông - đã kêu gọi: Đấu tranh chống phân biệt giới tính, đó cũng hoàn toàn là trách nhiệm của nam giới chúng ta. Là một người chồng, người bạn đời và bạn trai, chúng ta cần làm việc chăm chỉ và tạo ra các mối quan hệ thật sự bình đẳng.

Tổng thống Mỹ Barack Obama đã bày tỏ thái độ ủng hộ nữ quyền một cách khá thuyết phục.

Bình đẳng giới chưa bao giờ là câu chuyện, là hành trình “câm lặng và giông bão” của riêng những người phụ nữ. Nó được viết lại và viết tiếp bởi những người đàn ông.

Từ những huyền tích trong kinh Thánh, Chúa tạo ra con người theo hình mẫu của Chúa; mà Chúa thì là đàn ông. Từ cái xương sườn của con người (đàn ông), Chúa làm thành đàn bà, dẫn đến đàn bà mãi là kẻ phụ thuộc, chịu ơn con người (đàn ông)!

Từ nguồn gốc Thánh kinh này, mọi nguyên lý, triết học đều mặc nhiên được khởi đi từ góc nhìn của con người - đàn ông, của giống đực. Và sự phát triển xã hội, qua bao thời kỳ lịch sử cũng nghiễm nhiên được sắp xếp, quy định theo “quy trình tiến hóa” này.

Cuộc sống trở nên dễ dàng hơn rất nhiều khi tôi cứ đơn giản là chính mình.

Dù là đàn ông, phụ nữ, người đồng tính hay chuyển giới, chỉ cần đơn giản là chính mình mà thôi.

Thế kỷ XXI: Chúng ta tôn trọng nữ quyền. Khi tất cả mọi người đều bình đẳng, chúng ta cảm thấy tự do hơn.

Đó là những dòng chữ của vị Tổng thống thứ 44 của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ đã viết vào lúc này, năm 2016.

Còn Simone de Beauvoir, vào năm 1949, đã viết, thân thể đàn bà thuộc về đàn bà. “Chúng ta sinh ra không phải là đàn bà: chúng ta trở thành đàn bà” . Vị nữ chủ soái của phong trào nữ quyền ấy đã dành trọn đời cho cuộc giải phóng cái tôi thứ yếu - đàn bà - khỏi cái tôi chính yếu - đàn ông, đi từ cái tự nó (Être - en - soi) đến cái cho nó (Être - pour - soi), vì chính nó, vì sự tự do được bộc lộ bản thân, được lựa chọn, xây dựng các chuỗi giá trị bằng chính phẩm chất, sở thích, ước mơ, lý tưởng của mình và tự chịu trách nhiệm về những lựa chọn ấy… là các yếu tố tạo nên bình đẳng về giới. (1)

Trong sự nghiệp bình đẳng giới, sẽ không gì tai hại và lệch lạc hơn nếu cứ tìm cách kéo chị em lên cao, thật cao, cho bằng - và hơn đàn ông; hay ngược lại, nam giới phải chịu lép vế, ngang bằng với chị em. Hãy để mỗi người, mỗi giới với những phẩm chất, đặc thù về tâm sinh lý được sống, được bày tỏ, được hưởng thụ trong những môi trường, những khế ước không kìm hãm, không phán xét, không ban phát…

Quyền của phụ nữ là quyền của con người. Quyền tôn trọng và được tôn trọng mọi sự lựa chọn và các giá trị mà mỗi cá nhân, không phân biệt giới tính, màu da, giai cấp… hướng tới, xây đắp, hưởng thụ; nó cấu thành nên nữ quyền - nhân quyền.

Đột nhiên, tôi lại nghĩ đến câu chuyện chiếc ví Pathlight có giá 11 đô la xuất hiện cùng bà Hạ Tinh với tư cách Đệ nhất phu nhân Singapore trong chuyến công du cùng chồng, Thủ tướng Lý Hiển Long đến Mỹ vừa qua.

Nhiều người đòi hỏi bà Hà Tinh phải “sang trọng” hơn, “đẳng cấp” hơn trong vai trò Đệ nhất phu nhân. Nhưng sang trọng, đẳng cấp - theo bà - là cách bà chọn chiếc ví do chính những đứa trẻ tự kỷ trong ngôi trường Pathlight làm ra. Trái tim dịu dàng và nhân hậu không thốt lên những từ hoa mỹ, nó mạnh mẽ vượt qua những quy tắc, chuẩn mực sang trọng, hào nhoáng, nó tự nhiên, giản dị để bày tỏ một suy nghĩ, một thái độ, một trách nhiệm làm người. Và tất nhiên, nó lay động trái tim của mọi người.

Yêu thương và bày tỏ tình yêu thương, tôn trọng sự thể hiện, cho dù là khác biệt về tình yêu thương, khát vọng, lựa chọn cách sống của bất kỳ ai, đó chẳng phải bạn đang thực thi quyền của Phụ nữ, quyền của Con Người?

Lê Huyền Ái Mỹ (Tổng biên tập báo Phụ Nữ TP.HCM)

(1): Tham khảo Nữ quyền luận ở Pháp và tiểu thuyết nữ Việt Nam đương đại - Trần Huyền Sâm - NXB Phụ Nữ.