Chưa thể sống cùng COVID-19 như một bệnh cúm thông thường

COVID-19 nguy hiểm hơn cúm

Khi nước Anh chuẩn bị nới lỏng các hạn chế  phòng dịch, thông điệp từ các bộ trưởng đã thay đổi ở một thời điểm cao trào trong đại dịch, nơi các quy tắc thay thế bằng các quyết định dựa trên tính tự giác cá nhân. Mong muốn bây giờ là “sống chung” với COVID-19, giống như cách chúng ta làm với bệnh cúm mùa.

Đại dịch đem đến vô số so sánh giữa COVID-19 và bệnh cúm vì chúng có một số đặc điểm chung. Cả hai đều là virus đường hô hấp dễ lây lan, có khả năng gây chết người. Chúng có thể lây lan qua không khí, giọt bắn và bề mặt bị ô nhiễm; đồng thời chia sẻ một số triệu chứng như sốt, ho, đau đầu và mệt mỏi. Trong mùa đông sắp tới, một thách thức mà nhiều quốc gia phải đối mặt là tách bệnh nhân COVID-19 khỏi các ca bệnh cúm.

Dù vậy, có sự khác biệt nổi bật giữa SARS-CoV-2 và cúm nếu xét về măt ý nghĩa đối với sức khỏe cộng đồng. COVID-19 lây lan nhanh hơn cúm và có thể gây bệnh nghiêm trọng hơn nhiều. Các triệu chứng của COVID-19 có thể biểu hiện lâu hơn và mọi người có xu hướng ủ bệnh lâu hơn, khiến dễ lây truyền bệnh hơn.

Cúm theo mùa đã tồn tại đủ lâu để việc lây nhiễm tự nhiên và phòng vệ vắc-xin trước đó giúp làm giảm số ca bệnh, nguy cơ tử vong. Phân tích các đợt bùng phát cúm trước đây cho thấy giá trị R đối với bệnh cúm theo mùa - số người bị nhiễm virus từ một người khác - trung bình vào khoảng 1,28. Điều này có nghĩa là một nhóm 5 người bị cúm có thể truyền virus cho 5 người nữa.

Riêng đối với biến thể Delta hiện đang gia tăng trên khắp thế giới của COVID-19, chỉ số R được ước tính vào khoảng 7. Do đó, trong trường hợp không có vắc-xin và các biện pháp can thiệp khác, trung bình một trường hợp sẽ lây nhiễm cho 7 người khác. Khi các chương trình tiêm chủng được đẩy mạnh và virus tiếp tục lây lan, khả năng miễn dịch sẽ khiến R giảm xuống, nhưng chẳng ai biết con số thấp đến mức nào, hoặc thế giới sẽ phải hy sinh thêm bao nhiêu sinh mạng.

COVID-19 dễ gây chết người hơn cúm, phần lớn là do tính dễ bị tổn thương ở người lớn tuổi. Cúm theo mùa đã giết chết khoảng 44.505 người ở Anh trong ba mùa cúm kết hợp từ 2015-16 đến 2018-19. COVID-19 đạt được con số trên chỉ trong chín tuần đầu tiên của năm 2021.

Một người phụ nữ Iran nhận vắc-xin COVID-19 vào tháng Năm tại Tehran

Thế giới chưa có hàng rào phòng vệ hiệu quả

Một sự khác biệt lớn là khả năng bảo vệ của vắc-xin cúm không cao, nơi 50% được coi là tốt. Ngược lại, vắc-xin COVID-19 có tác động mạnh hơn đối với việc ngăn ngừa các trường hợp tử vong. Cho đến nay, các loại vắc-xin COVID-19 phổ biến nhất được sử dụng trên thế giới - các mũi tiêm do Oxford/AstraZeneca và Pfizer/BioNTech sản xuất - làm giảm hơn 90% nguy cơ nhập viện. Kết quả là tại Anh, chương trình tiêm chủng đã làm giảm đáng kể số ca tử vong do COVID-19, xuống dưới 20 ca mỗi ngày trong tuần qua dù số ca nhiễm vẫn cao.

Thế nhưng khả năng ngăn cản việc lây truyền vi-rút của vắc-xin COVID-19 kém hơn là ngăn ngừa tử vong. Vì vậy, các trường hợp mắc bệnh dự kiến ​​sẽ tăng lên trong một thời gian nữa. Dịch càng lớn, virus càng có nhiều cơ hội tìm thấy những người dễ bị tổn thương, những người chưa tiêm phòng hoặc không được bảo vệ đầy đủ bằng vắc-xin. Trong khi vắc-xin làm suy yếu đáng kể mối liên hệ giữa các ca bệnh và tử vong, chúng không có khả năng phá vỡ nó hoàn toàn.

Sự khác biệt giữa coronavirus, cúm và vắc-xin nhắm vào chúng còn dẫn đến một vấn đề cơ bản hơn. Học cách chung sống với COVID-19 như cách chúng ta sống chung với bệnh cúm hiện đang là bài toán khó cho xã hội loài người.

Hàng năm, một mạng lưới giám sát toàn cầu phát hiện những biến thể của bệnh cúm đang lưu hành và có nhiều khả năng gây ra mối đe dọa nhất trong mùa sau. Thông tin đó xác định chủng nào được tập trung nghiên cứu cho vắc-xin cúm hàng năm, sau đó triển khai trong các chiến dịch tiêm chủng đã thiết lập định kỳ. Trong suốt mùa cúm, các cơ quan y tế công cộng ước lượng số trường hợp nhiễm và cập nhật lại lời khuyên của họ về chăm sóc y tế nếu cần. Đáng tiếc, chúng ta chưa có hệ thống toàn cầu nào cho SARS-CoV-2. Và dù hệ thống bảo vệ thế giới khỏi bệnh cúm vẫn đang chạy tốt, số người chết do virus trong một năm điển hình vẫn rất đáng kể. Đối với dịch vụ y tế, sống chung với COVID-19 nghĩa là học cách chịu đựng một làn sóng lây nhiễm kép mỗi mùa đông khi COVID-19 và cúm xuất hiện cùng nhau; điều mà chắc hẳn sẽ luôn là cơn “ác mộng”.

Tấn Vĩ (theo Guardian)