Chưa đóng được mỏ vàng Bồng Miêu do vướng quy trình giữa tỉnh và Bộ TNMT

Vướng khoản kinh phí 12,6 tỷ đồng

Mỏ vàng Bồng Miêu nằm tại xã Tam Lãnh, huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam. Ngày 22/7/1992, Bộ Công nghiệp nặng (nay là Bộ Công thương) cấp giấy phép khai thác khoáng sản vàng tại mỏ này cho Công ty TNHH khai thác vàng Bồng Miêu (thuộc Tập đoàn Besra).

Đến năm 2016, giấy phép này hết hạn, tỉnh Quảng Nam cũng như Bộ TNMT đã không đồng ý gia hạn giấy phép và yêu cầu Công ty TNHH khai thác vàng Bồng Miêu chấm dứt toàn bộ hoạt động khai thác trong diện tích 358ha. Đồng thời tổ chức bảo vệ khoáng sản chưa khai thác, thực hiện nghĩa vụ đóng cửa mỏ, cải tạo phục hồi môi trường và đất đai… Tuy nhiên, công ty này không thực hiện đúng các nghĩa vụ. 

Mỏ vàng Bồng Miêu nhiều năm nay là nơi phức tạp về an ninh trật tự

Tháng 8/2017, Công ty TNHH khai thác vàng Bồng Miêu tuyên bố phá sản, nhiệm vụ đóng cửa mỏ được giao cho Tổng cục Địa chất và Khoáng sản (thuộc Bộ TNMT) lập kế hoạch. Theo đó, đề án đóng cửa mỏ đã được đơn vị tư vấn báo cáo trước hội đồng thẩm định với tổng mức kinh phí khoảng 19,1 tỷ đồng.

Ngày 29/11/2019, HĐND tỉnh Quảng Nam khóa IX ban hành nghị quyết số 32/NQ-HĐND thống nhất bố trí từ ngân sách tỉnh số tiền hơn 12,6 tỷ đồng để bổ sung vào số tiền ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường do Công ty TNHH khai thác vàng Bồng Miêu đã nộp là 6,4 tỷ đồng để thực hiện đề án.

Tuy nhiên, sau động thái này của tỉnh Quảng Nam, vào tháng 4/2020, Bộ Tài chính có ý kiến cho rằng hiện nay chưa có hướng dẫn cụ thể về quy trình cấp phát kinh phí từ ngân sách tỉnh về Trung ương để tổ chức thực hiện đề án.

Do vướng về quy trình cấp phát kinh phí nên đề án đóng cửa mỏ vàng Bồng Miêu vẫn chưa thể thực hiện

Đề nghị sớm phê duyệt đề án đóng cửa mỏ vàng

Ông Lê Trí Thanh - Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam - cho biết, tháng 8/2020, Văn phòng Chính phủ đã có công văn về việc thực hiện đề án đóng cửa mỏ vàng. Trong đó, Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng chỉ đạo Bộ TNMT căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao quy định tại Luật Khoáng sản, Luật Ngân sách nhà nước, Nghị định số 158/2016/NĐ-CP để xem xét, quyết định việc lựa chọn tổ chức, cá nhân có đủ năng lực lập, thực hiện đề án; quy định nội dung, thủ tục phê duyệt, nghiệm thu kết quả thực hiện đề án theo thẩm quyền và đúng quy định pháp luật. Kinh phí để lập, thực hiện đề án thực hiện theo đúng quy định tại Nghị định số 158/2016/NĐ-CP.

Tuy nhiên, theo ông Thanh, UBND tỉnh Quảng Nam đã phối hợp với Bộ TNMT trong việc rà soát, giải quyết các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện công tác đóng cửa mỏ. Đồng thời UBND tỉnh đã có nhiều văn bản kiến nghị Bộ TNMT xem xét sớm ban hành quyết định phê duyệt đề án đóng cửa mỏ vàng Bồng Miêu, lựa chọn đơn vị tổ chức thực hiện. Tuy nhiên, do còn nhiều vướng mắc về thủ tục, quy định, đến nay đề án vẫn chưa được Bộ TNMT phê duyệt.

Tháng 8/2021, ông Lê Trí Thanh ký công văn gửi Bộ TNMT đề nghị Bộ chỉ đạo các đơn vị có liên quan sớm hoàn tất việc rà soát, chỉnh sửa trình Bộ phê duyệt đề án đóng cửa mỏ vàng Bồng Miêu. Đồng thời, đề nghị Bộ báo cáo Thủ tướng xem xét, giải quyết theo hướng Bộ TNMT là cơ quan phê duyệt đề án, giao UBND tỉnh Quảng Nam tổ chức thực hiện từ nguồn kinh phí ký quỹ và nguồn ngân sách tỉnh. Sau khi hoàn thành, Bộ TNMT nghiệm thu, ban hành quyết định đóng cửa mỏ, UBND tỉnh Quảng Nam là cơ quan phê duyệt quyết toán công trình.

Trong thời gian chờ Bộ TNMT phê duyệt đề án, cho phép UBND tỉnh Quảng Nam tổ chức đấu thầu, lựa chọn đơn vị thực hiện trước một số hạng mục cấp bách để đảm bảo tình hình an ninh trật tự, bảo vệ tài nguyên khoáng sản, đất đai tại khu vực, kinh phí thực hiện từ nguồn ngân sách tỉnh đã được HĐND cùng cấp thống nhất bổ sung. Cuối tháng 9/2021, UBND tỉnh Quảng Nam tiếp tục có công văn gửi Văn phòng Chính phủ đề nghị được thực hiện như phương án đã đề xuất trên.

Tỉnh Quảng Nam đang tốn nhiều nhân lực, phương tiện, ngân sách để truy quét "vàng tặc" tại khu vực mỏ vàng Bồng Miêu

Trong lúc chờ các động thái từ Bộ TNMT, chờ sự thống nhất từ các cơ quan Trung ương, trong thời gian dài, Quảng Nam đã phải thường xuyên tổ chức truy quét "vàng tặc", ban hành các kế hoạch đảm bảo an ninh trật tự rất tốn kém.

Ông Lê Trí Thanh cho biết, từ khi Công ty TNHH khai thác vàng Bồng Miêu ngừng hoạt động đến nay, tình hình khai thác, chế biến khoáng sản vàng trái phép diễn ra vô cùng phức tạp tại khu vực mỏ vàng Bồng Miêu gây ô nhiễm môi trường, thất thoát tài nguyên. Không những vậy, tại khu vực mỏ vàng còn xảy ra tình trạng đất đai bị người dân lấn chiếm, sử dụng không đúng quy định. Tỉnh Quảng Nam đã có nhiều văn bản chỉ đạo và tốn nhiều kinh phí để truy quét, chốt giữ và cử tri địa phương nhiều lần kiến nghị, các cơ quan báo đài thường xuyên phản ánh.

Lê Đình Dũng