Chưa có lời giải cho hội chứng “COVID kéo dài”

“COVID kéo dài” không thể phát hiện nhanh chóng thông qua các phương thức kiểm tra sức khỏe thông thường. Bệnh nhân mắc hội chứng này thường bị hiểu lầm, đôi khi bởi chính bác sĩ điều trị cho họ. “Một số nhân viên y tế không tin di chứng COVID-19 để lại có thể kéo dài dai dẳng như vậy” - Elena Pérez Porres - thành viên Hiệp hội Bệnh nhân COVID kéo dài tại Tây Ban Nha - chia sẻ về trải nghiệm của cô. “Họ xem chúng tôi như những người lười biếng, viện cớ bệnh tật để không phải đi làm”.

Những nạn nhân không được thống kê

“COVID kéo dài” được định nghĩa như “các phản ứng tiêu cực” gây thay đổi hệ miễn dịch, sau khi chúng ta tiếp xúc với vi rút Corona. Giới nghiên cứu cho rằng, phụ nữ vốn có hệ miễn dịch kém hơn nam giới dễ mắc “COVID kéo dài” - Ảnh: Getty

Nhiều người như Porres tham gia hiệp hội vì muốn “tìm kiếm một cộng đồng thân thiện, không bài xích họ”. Số đông thành viên trong tổ chức xã hội này là nữ giới.

“COVID kéo dài” xảy ra ở cả nam lẫn nữ, nhưng phụ nữ chiếm tỉ lệ đông nhất. Người bệnh thường gặp phải nhiều vấn đề khác nhau: từ khó thở, suy nhược tư duy, rối loạn tim mạch đến đau nhức xương khớp và mệt mỏi. Nếu thấy một hay hàng loạt triệu chứng kể trên cùng lúc sau khi nhiễm COVID-19 từ 3 tháng trở lên (đã loại trừ khả năng tồn tại các bệnh lý khác), bệnh nhân sẽ được chẩn đoán mắc “COVID kéo dài”.

Việc khó xác định chuẩn xác sự xuất hiện của hội chứng này là một trong những rào cản lớn nhất, khiến chúng ta chưa rõ nó đang tác động tới bao nhiêu người trên toàn cầu.

Một tài liệu xuất bản đầu năm 2024 trên tạp chí y khoa quốc tế Nature Medicine dự đoán, “COVID kéo dài” đã ảnh hưởng tới khoảng 400 triệu người khắp thế giới. Dù vậy, đây chỉ là tổng số bệnh nhân được ghi nhận từng có biểu hiện mắc. Hiện không có thống kê chi tiết về số lượng người vẫn đang tiếp tục chịu đựng hội chứng này.

“Ở Tây Ban Nha, có thể hình dung số bệnh nhân cụ thể nếu xét tới 9 triệu người đăng ký nghỉ bệnh trên cả nước vì COVID-19, từ khi dịch bùng phát đầu năm 2020 đến cuối năm 2023. Ngày nay còn khoảng 800.000 người lao động nghỉ việc tạm thời do nhiễm vi rút lâu hơn 6 tháng” - chuyên gia y khoa kỳ cựu Manuel Vicente Pardo, công tác tại Đại học Católica de Murcia (miền nam Tây Ban Nha) - đưa ra một phương pháp thống kê.

Thuộc nhóm các nhà khoa học đang tập trung nghiên cứu về “COVID kéo dài”, ông hiểu hội chứng này khó nắm bắt ra sao. “Vẫn đang có số ít bệnh nhân cho thấy ảnh hưởng dai dẳng của vi rút, khi chức năng cơ thể họ tiếp tục bị suy yếu”.

Nhìn nhận “đa chiều” để tìm giải pháp

Maira Bergami đã phải nghỉ việc vì “COVID kéo dài” hơn 570 ngày - Ảnh: Elpais

Maira Bergami, 48 tuổi, chống chọi với “COVID kéo dài” từ tháng 3/2020 đến tận lúc này. “Suốt tháng đầu nhiễm bệnh, tôi không thể rời giường. Về sau, họ xác định tôi có dấu hiệu tổn thương hậu bệnh dịch, và an ủi rằng tôi sẽ vượt qua được. Nhưng tôi chưa từng thật sự khá hơn” - cô chia sẻ. Cơn đau xương khớp, suy giảm trí nhớ, chứng run tay chân, rối loạn nhịp tim, vẫn không ngừng hành hạ cô.

Khó khăn lớn nhất hiện thời, theo Bergami, là một quy trình chẩn đoán còn nhiều lỗ hổng. Cô giải thích: “Tôi đi hết phòng khám này đến bác sĩ khác. Sau khi kiểm tra thể chất, tâm lý, họ đưa ra đủ kiểu lời khuyên nhưng không có cách giải quyết nào thực tế”.

Porres đồng tình: “Nhiều người bệnh thấy bất lực là vì vậy. Chúng tôi bị hiểu sai, bị đe dọa mất việc nếu nghỉ quá lâu nhưng lại không thể tự lên tiếng về bệnh trạng của mình”.

Làm thế nào để tìm ra hướng điều trị phù hợp, đảm bảo công bằng cho người mắc “COVID kéo dài”? Quốc hội Tây Ban Nha đề ra một sáng kiến có tên “y tế đa ngành”.

Phòng khám đa ngành tập hợp đội ngũ y bác sĩ thuộc các chuyên khoa khác nhau, giúp chẩn bệnh kịp thời, hợp lý dựa trên từng biểu hiện cụ thể của người bệnh. Mô hình phòng khám đa ngành đầu tiên ở bệnh viện đa khoa Germans Trias (Barcelona) xây dựng không lâu sau khi đại dịch bùng nổ, đã cho thấy hiệu quả tích cực.

“Không chỉ tạo ra địa chỉ điều trị tin cậy, thống nhất cho bệnh nhân COVID-19, các phòng khám chữa bệnh tích hợp đa ngành là môi trường tập huấn nhân viên y tế, giúp họ phản ứng nhanh và thu thập nhiều kiến thức hơn liên quan đến các ca "COVID kéo dài" đa dạng, khó lường” - Lourdes Mateu - Giám đốc bệnh viện Germans Trias - cho biết. “E rằng chúng ta phải "lần mò trong tối" một thời gian nữa trước khi phát triển được các loại thuốc điều trị đặc hiệu cho "COVID kéo dài". Nhưng mọi nỗ lực đều đáng quý”.

Như Ý (theo Elpais)