Chống ngập tiết kiệm

Không chỉ ở TPHCM hay Việt Nam mà ở nhiều nước trên thế giới, việc chống ngập trong bối cảnh biến đổi khí hậu luôn tiêu tốn rất nhiều tiền. Chỉ riêng dự án chống ngập do triều ở TPHCM đã có kinh phí dự toán 10.000 tỉ đồng. 

TPHCM đã chi hàng trăm ngàn tỉ đồng để chống ngập nhưng đến nay, kết quả vẫn chưa được như kỳ vọng

Chống ngập thế nào để vừa hiệu quả, vừa tiết kiệm kinh phí ngân sách là vấn đề cần được đặt ra. Nhất là trong bối cảnh, nền kinh tế của đất nước nói chung, TPHCM nói riêng đang gặp khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 và sự bất ổn về kinh tế, chính trị trên thế giới.

Ngay trước mùa mưa năm nay, Công ty cổ phần Tập đoàn công nghiệp Quang Trung - chủ sở hữu máy bơm khổng lồ chống ngập cho đường Nguyễn Hữu Cảnh - ra văn bản đề nghị Trung tâm Quản lý hạ tầng kỹ thuật TPHCM thanh toán hơn 10,5 tỉ đồng tiền dịch vụ chống ngập quý II, III, IV/2022. Việc này gây bất ngờ bởi từ ngày 31/3/2022, Trung tâm Quản lý hạ tầng kỹ thuật (thuộc Sở Xây dựng TPHCM) đã có văn bản “tạm ngưng đặt hàng dịch vụ chống ngập đường Nguyễn Hữu Cảnh áp dụng công nghệ chống ngập kiểu mới”. 

Thuê máy bơm công suất lớn là một trong những giải pháp mà chính quyền TPHCM áp dụng để chống ngập trong những năm qua dù đã có nhiều ý kiến tranh cãi về giải pháp này. Cho đến nay, khi đường Nguyễn Hữu Cảnh đã được nâng cấp và có hệ thống thoát nước bài bản, các cơ quan chức năng vẫn chưa thể đưa ra kết luận chính thức là có tiếp tục thuê máy bơm chống ngập cho con đường này hay không. 

Nếu không giải quyết dứt điểm vấn đề này, ngân sách TPHCM vẫn tiêu tốn cho việc thuê máy bơm “khủng” dù nước đã không về trạm bơm mà theo đường cống mới ra kênh Nhiêu Lộc.

Gần đây, có ý kiến cho rằng, TPHCM cần tái thành lập một đơn vị tương đương cấp sở để chuyên trách việc chống ngập. Theo chúng tôi, việc này là không cần thiết bởi từng có thời gian dài, TPHCM duy trì mô hình trung tâm chống ngập nhưng trung tâm lại thiếu các chuyên gia về thoát nước đô thị. Cho đến nay, trung tâm chống ngập đã không còn. 

Hiện nay, Trung tâm Quản lý hạ tầng kỹ thuật đảm nhận vai trò này. Trung tâm này nhất thiết phải xây dựng đội ngũ chuyên gia bởi việc chống ngập cần đội ngũ chuyên gia giỏi hơn là một cơ quan chỉ lo hành chính.

TPHCM đã có chính sách về thu phí thoát nước và xử lý nước thải áp dụng trên tỉ lệ sử dụng nước. Nhật Bản và một số nước châu Âu cũng áp dụng chính sách tương tự. Tuy nhiên, TPHCM nên để Công ty Thoát nước đô thị trực tiếp thu phí thay vì giao đơn vị cấp nước thu hộ như hiện nay. Đơn vị chuyên trách về thoát nước sẽ thu và sử dụng nguồn thu này vào việc vận hành, bảo trì hệ thống thoát nước. Nhà nước chỉ cần ban hành cơ chế để giám sát việc quản lý và sử dụng nguồn thu này một cách hiệu quả, đúng mục đích.

Các đơn vị tư nhân cũng có thể tham gia vào việc xây dựng và quản lý, vận hành nhà máy xử lý nước thải, và nên được đưa vào hệ thống quản lý và tuân thủ quy định về phí thoát nước chung. Theo đó, công ty tư nhân có thể thu phí thoát nước của khách hàng và trả phí nước thải cho Công ty Thoát nước đô thị TPHCM khi xả vào cống chung của thành phố.

Các khoản phí thu được nói trên sẽ được dùng vào việc tái đầu tư, mở rộng hệ thống cống và xây dựng nhà máy xử lý nước thải mới. Làm được điều này, sẽ giảm bớt gánh nặng cho ngân sách.

Phân cấp trong vận hành, bảo trì hệ thống thoát nước cũng là một yếu tố giúp giảm chi phí chống ngập. Có thể giao Công ty Thoát nước đô thị TPHCM chịu trách nhiệm chung và quản lý, vận hành hệ thống cống lớn; giao các phòng, ban chuyên môn cấp quận chịu trách nhiệm bảo hành, bảo trì các hệ thống cống nhỏ (cấp 3, cấp 4). Các đơn vị này sẽ vừa là chủ đầu tư, vừa là đơn vị giám sát, quản lý hệ thống thoát nước. 

Cuối cùng, các đơn vị chức năng của TPHCM nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia về các công nghệ chống ngập kiểu mới để việc chống ngập vừa tiết kiệm, vừa đạt hiệu quả tối ưu. 

Sơn Vinh