Chọn làm con hiếu thảo hay công dân có ích cho xã hội?

Thí sinh Phạm Thị Phương Quỳnh (người nhận được câu hỏi) trả lời khá an toàn, có phần nước đôi: “Đây là 2 điều chúng ta luôn hướng đến trong cuộc sống, nếu chọn một thì quá khó khăn. Vì thế, tôi xin được tham lam để chọn cả 2”. 

5 câu hỏi tại vòng ứng xử của Hoa hậu Việt Nam 2020 nhìn chung đã bước ra khỏi vùng an toàn trước đây như chuyện con ngoan, trò giỏi, đăng quang em sẽ làm gì để xứng đáng, điều gì giúp em trở thành hoa hậu?... Sự thay đổi này bắt đầu từ năm 2018. Đây là điểm đáng ghi nhận trong việc nâng cao hình ảnh trí tuệ của các cô gái trong lòng khán giả, bắt đầu đuổi theo xu hướng quốc tế.

Tuy nhiên, câu hỏi trên, thoáng nghe thấy lạ tai, nhưng ngẫm kỹ lại có vấn đề. Nếu một người trở thành công dân tốt cho xã hội, nhưng không vẹn đạo hiếu với gia đình sẽ ra sao? Một người làm tròn chữ hiếu nhưng không phải là công dân tốt cho xã hội sẽ như thế nào? Bất kỳ sự chọn lựa nào cũng sẽ là 1 bài toán khó để thí sinh có thể trả lời tròn vẹn. Vì thế, sự lựa chọn an toàn của thí sinh Phương Quỳnh là điều dễ thông cảm.

Thí sinh Phạm Thị Phương Quỳnh

Nhưng nhìn sâu hơn, sự lựa chọn thông thường chỉ diễn ra với 2 giá trị mâu thuẫn nhau. Còn việc làm con hiếu thảo hay làm công dân có ích cho xã hội không phải là 2 giá trị đối nghịch, không khó để 1 người có thể làm tròn. Vì thế, tại sao phải chọn lựa, trong khi đó là 2 điều cần và phải tồn tại song hành trong mỗi con người.

Ban tổ chức (BTC) cuộc thi cho biết ngân hàng câu hỏi năm nay được tham khảo từ ý kiến khán giả để trở nên đa dạng hơn. Từ ngữ được BTC chắt lọc, diễn đạt lại nhưng vẫn bảo đảm giữ được ý nguyên gốc. Có nghĩa sẽ phải có rất nhiều khâu trước khi đưa ra 1 câu hỏi, vậy thì cớ sao lại có kiểu câu hỏi lạ lùng như vậy? Điều này vô tình khiến thí sinh bị đẩy vào thế khó, khán giả không đánh giá cao năng lực tư duy của Phương Quỳnh và cũng ngạc nhiên với "tầm" của ê kíp đưa ra các câu hỏi.

Năm 2019, Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam cũng từng đặt ra câu hỏi mang tính lựa chọn tương tự: “Người mạnh mẽ biết đứng lên bảo vệ mình, người dũng cảm biết đứng lên bảo vệ người khác. Nếu là hoa hậu, em sẽ chọn trái tim nào?”. So sánh 2 sự lựa chọn được đặt ra, có thể thấy được độ vênh nhất định về cách ra đề của 2 sân chơi nhan sắc lớn trong nước.

Đào Thị Hà là thí sinh trả lời câu hỏi mang tính lựa chọn trong đêm chung kết Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2019

Trước thắc mắc trên, ông Lê Xuân Sơn Trưởng BTC cho biết: “Người phụ nữ hiện đại đứng giữa rất nhiều sự lựa chọn, đôi lúc rất khó khăn để cân bằng. Thực chất, chúng tôi muốn đề cập đến hình ảnh của người phụ nữ gia đình và người phụ nữ của xã hội, để từ đó có thể mở ra một hướng suy nghĩ rộng hơn cho các em”. Ông cũng đồng ý với câu hỏi đã đặt ra khái niệm chưa thực sự sát sao và sẽ rút kinh nghiệm trong thời gian tới.

Trừ câu hỏi được đặt ra liên quan đến vấn đề môi trường, thiên tai dành cho thí sinh Mai Phương thì 4 câu hỏi còn lại trong vòng ứng xử Hoa hậu Việt Nam 2020 cũng chỉ dừng ở mức an toàn, chứ chưa thực sự đột phá: lựa chọn làm nốt nhạc riêng lẻ hay hòa vào bản nhạc chung dựa trên ý thơ Một mùa xuân nho nhỏ, cái đầu lạnh hay trái tim nóng đưa đến thành công, có thể trở thành hình mẫu cho giới trẻ khi làm hoa hậu hay không? Thí sinh dường như đang cố gắng làm văn tốt, tròn ý, hơn là thể hiện quan điểm. Các câu trả lời cũng đã được đoán trước.

Các câu hỏi ứng xử trong đêm chung kết Hoa hậu Việt Nam 2020 vẫn khá an toàn

Trong khi đó, tại nhiều cuộc thi cấp quốc gia ở Thái Lan, Mỹ, Philippines hay những sân chơi quốc tế, các vấn đề được đặt ra đều mang tính thời sự, gợi mở để thí sinh được thể hiện được quan điểm, cách ứng biến nhanh nhạy cũng như thể hiện sự quan tâm của họ với thế giới xung quanh. Chẳng hạn, tại Hoa hậu Mỹ vừa qua, những vấn đề cực nóng như: bầu cử, nạn dùng súng, phân biệt chủng tộc... đã đi thẳng vào phần ứng xử khiến khán giả thích thú. Đặt lên bàn cân với Việt Nam, có sự khác biệt rất lớn.

Đêm chung kết Hoa hậu Việt Nam 2020 khép lại với kết quả làm hài lòng khán giả về sắc vóc của thí sinh nhưng phần thi ứng xử vẫn còn là điểm trừ. Có lẽ, đây cũng là điều BTC cần cân nhắc nhiều hơn trong thời gian tới, chứ đừng để trở thành câu chuyện, biết hoài nói mãi nhưng không xong.

Trung Sơn