Chợ đìu hiu, tiểu thương đóng cửa, sang sạp

Mỏi mắt tìm khách

Từng là nơi buôn bán sầm uất một thời, chợ Vườn Chuối, quận 3 nay quá ế ẩm. Bà N.T.V. - chủ sạp mỹ phẩm - than, hơn 20 năm buôn bán ở khu chợ này, chưa khi nào bà thấy đìu hiu như vậy. Bà kể, trước đây, doanh thu mỗi ngày vài triệu đồng, nay thì dưới 1 triệu đồng, có khi 10 ngày liên tục không có khách mua.

“Từ đợt dịch COVID-19 năm 2021, khách tới chợ giảm dần, rồi ngày càng giảm thêm. Sức mua hiện giờ chỉ bằng khoảng 50% so với năm ngoái. Do vắng khách kéo dài, doanh thu không đủ gồng gánh được các khoản thuế, phí nên tôi buộc phải thanh lý số mỹ phẩm còn lại để sang sạp”- bà buồn rầu.

Cách đó không xa, sạp bán đồ sơ sinh Phương Châu dù đã mở cửa từ 9g nhưng tới hơn 11g, vẫn chưa có khách mua. Chị Châu - chủ sạp - cho biết, ế ẩm là tình trạng chung ở chợ này: “Bây giờ, người ta mua hàng ở siêu thị hoặc mua online (các sàn thương mại điện tử) là chính nên lượng khách đến chợ giảm nhiều, chỉ còn vài mối quen. Nghỉ hẳn thì không đành, bán thì lại không có khách nên tôi đã thử bán hàng online. Nhưng để bán được hàng thì phải mở kênh trên mạng xã hội, mở sạp trên sàn, cập nhật công nghệ, chưa kể phải chiết khấu cho sàn, cạnh tranh trực tiếp với các sạp và kho sỉ”.

Nhiều sạp ở chợ Vườn Chuối đóng cửa, treo bảng sang sạp

Theo Ban quản lý chợ Vườn Chuối, chợ có 406 sạp nhưng hiện chỉ còn 190 sạp hoạt động. Tình trạng sang sạp diễn ra phổ biến, nhiều tiểu thương trưng biển cho thuê sạp chỉ với phí sang nhượng 500.000 đồng/tháng nhưng không có ai thuê. Ban quản lý chợ đã phổ biến phương thức kinh doanh mới cho tiểu thương nhưng đa số họ lớn tuổi nên khó thay đổi.

Chợ Thanh Đa, quận Bình Thạnh cũng ế khách trầm trọng. Bà Phạm Thị Duyên - Trưởng ban Quản lý chợ Thanh Đa - cho biết, chợ có tổng số 495 sạp, 39 ki ốt nhưng đến cuối năm 2024, chỉ còn 278 sạp và 3 ki ốt hoạt động. Trong 2 tháng đầu năm nay, tiểu thương ở đủ các ngành hàng tiếp tục đóng sạp, kể cả hàng sạp thịt, cá.

Trong báo cáo về tình hình doanh nghiệp 2 tháng đầu năm 2025 gửi UBND TPHCM, Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA) cho biết, nhiều chợ truyền thống không chịu thay đổi, cơ sở hạ tầng ngày càng xập xệ, chật chội, cũ kỹ, ế ẩm, doanh thu ngày càng suy giảm và chỉ còn tập trung vào các sản phẩm thiết yếu hằng ngày. Các tiểu thương đóng sạp, bỏ chợ ngày càng nhiều. Các chợ gần như không đủ nguồn lực để tự phục hồi, đáp ứng nhu cầu của xã hội hiện đại.
HUBA kiến nghị, UBND TPHCM cần có kế hoạch tu bổ, nâng cấp, mở rộng, hiện đại hóa các chợ để giữ nét văn hóa thương mại truyền thống của các cộng đồng dân cư.

Cần hỗ trợ tiểu thương về hạ tầng, công nghệ

Theo báo cáo của Sở Công Thương TPHCM, toàn thành phố có 3 chợ đầu mối và 229 chợ dân sinh. Hiện nay, lượng khách đến chợ giảm 20 - 30% so với khi bắt đầu có dịch COVID-19 (năm 2020) và giảm 50% so với năm 2019.

Ông Nguyễn Nguyên Phương - Phó giám đốc sở - cho biết, sở đang phối hợp với Trường đại học Kinh tế - Luật (Đại học Quốc gia TPHCM) xây dựng đề án đổi mới chợ truyền thống, dự kiến tháng 8/2025 sẽ hoàn thành. Đề án sẽ đề xuất các phương án để chợ truyền thống hoạt động phù hợp với xu thế mới, cải thiện đời sống tiểu thương.

Năm 2023, Sở Công Thương TPHCM đã phối hợp với các đơn vị liên quan tập huấn kỹ năng bán hàng cho tiểu thương, hỗ trợ tiểu thương một số chợ tổ chức quay phát trực tiếp (live stream) để bán hàng. Tuy vậy, nhiều nhà chuyên môn nhận xét, hình thức live stream chưa mang lại hiệu quả. Hoạt động live stream ở chợ Bến Thành cuối năm 2023, đầu năm 2024 có gây được tiếng vang, thu hút đông đảo khách hàng mua sắm, mang về doanh thu hàng tỉ đồng nhưng sau đó, không có tiểu thương nào tiếp tục live stream bởi không có máy móc, con người để thực hiện.

Ông Nguyễn Anh Đức - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam - cho rằng, bán hàng online - đặc biệt là bán theo hình thức live stream - là xu hướng không thể đảo ngược. Chợ truyền thống đã tồn tại lâu đời, hầu hết quầy sạp là bất động sản, được tiểu thương mua từ hàng chục năm trước nên đã xuống cấp. Để chuyển đổi hình thức kinh doanh, cần có vốn và nhân lực - những yếu tố mà tiểu thương đang thiếu nhưng khó xoay xở được.

Mai Ca