Chợ đen nhộn nhịp đổi tiền mới lì xì tết

Hiện các ngân hàng tại TP.HCM vẫn chưa có động tĩnh gì về dịch vụ đổi tiền mới, tiền lẻ lì xì tết; nhưng từ khoảng 2-3 tuần qua, thị trường “chợ đen” lại đang rất nhộn nhịp hoạt động đổi tiền cũ lấy tiền mới. 

Bao nhiêu cũng có

Chỉ cần gõ vào Google ba từ khóa “đổi tiền mới” sẽ thấy trả về đến 9.410.000 kết quả, hầu hết là các trang rao đổi tiền mới, đủ thấy sự sôi động của thị trường này. Trong vai người muốn đổi tiền lẻ số lượng lớn để lì xì ngày tết, chúng tôi liên hệ số điện thoại giới thiệu trên website doitienmoi.net. 

Người giao dịch cho biết, có sẵn tiền mới đủ mệnh giá, từ 1.000đ-200.000đ. Mệnh giá tiền khác nhau thì mức phí đổi khác nhau. Cụ thể, nếu đổi dưới 5 triệu đồng tiền mệnh giá từ 1.000-2.000đ phí đổi là 11%, nếu đổi trên 5 triệu đồng phí 10%; mệnh giá từ 5.000-50.000đ thì phí đổi là 10%; mệnh giá 100.000đ phí đổi 8%, mệnh giá 200.000đ phí đổi 6%. 

Một đầu nậu đổi tiền cho biết đang có sẵn tiền mới, theo sê-ri, mọi mệnh giá, khách hàng cần bao nhiêu cũng có mà không cần đặt trước.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, trang web này do 3 người đàn ông tên Trần, Phụng và Nguyên thành lập, được cho là nằm trong một hệ thống đổi tiền thuộc hàng lớn nhất tại TP.HCM. Nếu khách đổi tiền từ thứ Hai đến thứ Bảy sẽ được hẹn đến tòa nhà Abacus, số 58 Nguyễn Đình Chiểu, Q.1; đổi vào ngày Chủ nhật sẽ được hẹn đến các chung cư 4S và Linh Đông (đường Phạm Văn Đồng, Q. Thủ Đức). Nếu khách muốn đặt trước và nhận ưu đãi đổi tiền đến ngày 14/2 (29 tết) thì phải đăng ký trước. 

Theo lời nhân viên của trang này, hiện trang web đã nhận hơn 200 lượt đăng ký giữ chỗ, khách đổi tiền ngay thì khoảng 20-30 lượt khách/ngày. Ngày 6/1, theo lời hẹn của người đàn ông tên Nguyên, chúng tôi đến số 58 Nguyễn Đình Chiểu (Q.1) để nhận tiền. Nơi này là công ty Nguyên đang làm việc chính thức, đổi tiền chỉ là nghề tay trái. Đến nơi chỉ cần gọi điện thoại cho biết đến đổi tiền theo lịch hẹn là Nguyên ra phía trước tòa nhà gặp mặt.

Theo lời Nguyên, tiền có đủ sê-ri do ngân hàng (NH) Nhà nước phát hành, đảm bảo luôn có sẵn để giao ngay lập tức. Không chỉ nhận đổi tiền tại TP.HCM, Nguyên còn nhận đổi - giao tiền tận nhà ở các tỉnh lân cận như Đồng Nai, Bình Dương, Vũng Tàu, Long An, Bình Phước. 

Mệnh giá tiền càng nhỏ thì phí đổi càng cao, nhưng vì nhu cầu lì xì và đi chùa đầu năm, nhiều người vẫn chấp nhận. Tại địa chỉ đổi tiền 84A/5 Trần Hữu Trang, Q. Phú Nhuận, nếu đổi 50.000đ mệnh giá 500đ thì phải mất đến 180.000đ tiền phí, tức cứ đổi mỗi 500đ khách phải mất 3.600đ (tương đương 360%). Nếu đổi tiền mệnh giá 1.000đ và 2.000đ, cũng phải mất 30% phí.

Theo một người đàn ông tại đây, giá cao nhưng rất nhiều người có nhu cầu vẫn chấp nhận nên nhiều lúc không còn tiền để đổi, nhất là tiền mệnh giá từ dưới 5.000đ. Cận tết, phí đổi sẽ còn tăng và có khi do không còn tiền để đổi nên nhiều khách phải đặt cọc trước, đúng ngày hẹn đến lấy tiền, hoặc được giao tận nhà theo yêu cầu.

Các điểm đổi tiền chợ đen này còn cạnh tranh bằng nhiều chiêu trò, chủ yếu là đánh vào tâm lý mê tín của khách hàng, chẳng hạn đổi tiền có sê-ri đẹp toàn số 8, hay số sê-ri trùng với ngày, tháng, năm sinh. Số càng độc, càng hiếm thì phí đổi càng cao vì đó là tờ tiền... may mắn, phát tài, phát lộc (!). Phần lớn các điểm đổi tiền tự phát này chỉ nhận đặt hàng qua điện thoại, khách đến địa chỉ họ cung cấp để tiến hành giao dịch.  

Tiền mới từ đâu ra?

Về nguồn tiền mới, một đầu nậu tên Tuấn cho biết: “Tôi có 3 tài khoản NH tại ACB, Đông Á và Vietcombank để đổi tiền vào những ngày thường trong năm, dồn lại dành kinh doanh mùa tết vì thời gian cận tết rất khó đổi được tiền lẻ”.

Tuấn còn cho biết thêm: “Sau tết, thùng công đức tại các chùa tràn ngập tiền mới. Tôi tìm đến xin đổi tại chùa, để dành năm sau làm ăn. Tuy nhiên, do sê-ri trên tiền từ nguồn này không theo thứ tự nên phí đổi không cao bằng tiền đổi tại NH”.

Theo một nhân viên NH, để có được tiền mới mệnh giá nhỏ, các NH thường dự trữ từ khoảng 4-5 tháng trước tết. Ngoài ra, cứ sau tết là sẽ có một lượng tiền mới khá lớn, trong đó có cả tiền mệnh giá nhỏ, quay ngược về NH từ các giao dịch của người dân. Một số NH sẽ “để dành” cho mùa đổi tiền mới năm sau. 

Thế nhưng, “tôi nhờ người thân làm trong ngành NH thì đổi một lúc được 5-10 triệu đồng”, chị Ngà nói. Thậm chí, theo chị H.T. (TP.HCM): “20 tết năm ngoái, dù có gửi tiết kiệm 600 triệu đồng ở NH Đông Á chi nhánh gần cầu Bình Điền, nhưng tôi muốn đổi 2 triệu đồng tiền mới, mệnh giá nào cũng được mà vẫn bị nhân viên NH từ chối!”.

Thực tế, người dân bình thường khó tiếp cận được với dịch vụ đổi tiền mới tại các NH vào cuối năm, chỉ có khách hàng VIP và người có tiền gửi kha khá mới có thể đổi được tiền mới tại NH. Chị Lê Thị Ngà (Q.1, TP.HCM) cho biết, chị gửi tiết kiệm 100 triệu đồng tại một NH thương mại nhưng chỉ đổi được 2 triệu đồng tiền mới mệnh giá 50.000đ. Chị tìm đến 5 NH khác, đều được nghe cùng một điệp khúc “chưa nghe thông báo gì về việc đổi tiền mới hoặc anh/chị thông cảm đến đổi tại NH khác”… 

Theo ông Nguyễn Hoàng Minh - Phó giám đốc NH Nhà nước tại TP.HCM - NH Nhà nước không in mới các loại tiền mệnh giá nhỏ (5.000đ, 2.000đ, 1.000đ và 500đ). Với các mệnh giá khác, NH Nhà nước vẫn đổi một lượng tiền mới nhất định cho các NH thương mại, vừa đủ để phục vụ nhu cầu của người dân trong tết Nguyên đán”.

Hiện NH Nhà nước Việt Nam chi nhánh TP.HCM đã nhận được nhiều tờ khai đăng ký số lượng đổi tiền của các NH thương mại và sẽ tiến hành đổi cho các NH thương mại trong thời gian sớm nhất.

Tuy ông Nguyễn Hoàng Minh khẳng định: “Người dân có tài khoản tại NH thương mại nào thì đến NH đó để đổi tiền với số lượng nhất định và không phải tốn phí”, nhưng việc đổi được tiền mới hay không còn phụ thuộc rất nhiều vào từng NH và nhân viên giao dịch.

Trong cái vòng quay của đồng tiền mới từ NH - đầu nậu đổi tiền - người đổi tiền - NH… thì chỉ có người đổi tiền tốn kém, lợi nhuận rơi hết vào tay các đầu nậu. Vì thế, người tiêu dùng cần biết tiết giảm nhu cầu, không nên chấp nhận đổi tiền mới với mức phí quá cao. 

Thanh Hoa