Cho con điểm tựa: Càng khó càng không quấy quá, qua loa

Là độc giả thường xuyên của báo Phụ Nữ TPHCM, tôi rất thích cách mà Báo đã chọn lựa tiêu đề, góc nhìn để thực hiện chương trình talkshow mang tên "Cho con điểm tựa".

Khái niệm thế nào là một “điểm tựa” và “làm cách nào để trở thành điểm tựa” được MC và các khách mời đặt ra, mổ xẻ, phân tích khá kỹ lưỡng. Chính sự cặn kẽ này giúp người nghe có hình dung rõ ràng hơn về vị trí, vai trò và trách nhiệm làm cha mẹ của mình trong nhịp sống hiện đại: Cách làm cha, làm mẹ tốt nhất chính là trở thành điểm tựa cho con.

Cha mẹ cần chia sẻ, lắng nghe con cái bằng thái độ bình tĩnh, khéo léo nhất (Ảnh minh họa)

Các chuyên gia cho rằng, để trở thành điểm tựa cho con thì ngoài tình yêu thương, sự thấu hiểu, ba mẹ phải tạo được niềm tin, sự gắn kết thông qua cách tiếp cận, chia sẻ, đồng hành thật khéo léo cùng con. Sợi dây kết nối thế hệ ấy không được buộc quá chặt nhưng cũng không nên quá lỏng lẻo, phải mềm mỏng, uyển chuyển, khi cần căng là căng, chùng là chùng.

Để làm được điều này, quả là khó. Tuy nhiên, càng khó chúng ta càng không thể buông tay, hoặc đi tìm những lời giải khác một cách quấy quá, qua loa để thay thế. Chính sự qua loa, sơ sài, không hợp lý này đã tạo ra quá nhiều hệ lụy đau đớn mà chúng ta chứng kiến những ngày vừa qua.

Gần đây, tôi có đọc cuốn Bài học cuộc đời từ những rừng cây của tác giả Jong-young Woo (NXB Văn học, 2021). Trong bài viết Điểm tương đồng giữa chăm cây và nuôi trẻ, tác giả chia sẻ: Điều cần chú ý khi chăm sóc một cái cây đó là không đặt kỳ vọng cây đơm nhiều hoa, kết nhiều quả; càng không phải sớm sớm, tối tối đều đến nắn cây, xem cây, sờ cây. Điều quan trọng nhất khi trồng cây đó là phải tìm ra tập tính, bản tính của mỗi gốc cây và loài cây, không cây nào giống cây nào. Và sau khi đã tìm được những điều riêng biệt, khái tính ấy rồi thì cứ yên tâm mà đồng hành, dõi theo nó ở một khoảng cách nhất định.

Jong-young Woo cũng viết thêm: “Nguyên tắc sinh sản của cây chỉ có một: “Để con đi xa nhất có thể”. Bởi cây biết rằng con chúng sẽ không thể trở nên khỏe mạnh và to lớn nếu mãi núp dưới cái bóng của cha mẹ. Nếu để con ở sát bên mình vì mỹ từ “bảo vệ”, cuối cùng cây con sẽ không nhận được đầy đủ ánh mặt trời do bóng râm của cây mẹ và dần dần chết đi”.

Dẫu biết rằng, khi so sánh việc nuôi con và trồng một cái cây sẽ có rất nhiều điều khập khiễng, tuy nhiên, tôi tin những nhận định của tác giả Jong-young Woo - một nhà thực vật học có hơn 30 năm nghiên cứu và quan sát, đồng thời là một người chồng người cha - có khá nhiều điều thú vị để chúng ta soi chiếu.

Tôi có một người anh họ, tính tình ôn hòa tử tế cũng không hề say sưa rượu chè, sa đà tệ nạn, thế nhưng mỗi lần có dịp ngồi với Linh, vợ anh, tôi đều nghe Linh than vãn.

Linh kể: “Hùng chưa bao giờ có thể trở thành điểm tựa, bờ vai vững chắc cho vợ con. Mỗi lần cuộc sống có điều gì khó khăn, rắc rối, anh đều thu mình lại, trở nên khép nép, bị động và bi quan vô cùng. Anh rất kém kỹ năng đối mặt với những tình huống xấu”.

“Tại sao lại như thế?” - tôi hỏi. "Vì mẹ chồng mình sẽ luôn cận kề, quan tâm một cách tỉ mỉ đến con trai. Bà sẽ nai lưng ra xử lý bằng hết những rắc rối giúp Hùng. Bà luôn cho rằng con mình còn bé bỏng, thiếu sót, chưa đủ năng lực để tự quyết và xử lý những rắc rối trong gia đình và cuộc sống. Chỉ có bà mới đúng, mới “trăm tay nghìn mắt”. Nhiều lúc chính vì cái tính ôm đồm, quan tâm thái quá này mà mình rất ấm ức, bất mãn với mẹ. Ngoài làm con của mẹ thì Hùng còn làm cha của các con mình nữa. Kiểu yêu thương của mẹ khiến chồng mình không thể mạnh mẽ, trưởng thành từ bên trong. Mình lo cho con trai mình sau này lắm, nó mà ảnh hưởng, noi gương bố thì chết dở”.

Tôi nghe kể, thấy nhân vật mẹ chồng của Linh có nét tương đồng với bà mẹ trong câu chuyện mà tiến sĩ giáo dục học Nguyễn Thị Thu Huyền đã chia sẻ trong talkshow Cho con điểm tựa. Bà mẹ này luôn tự cho mình là đúng, luôn muốn điều hướng con, luôn tham gia vào những công việc riêng tư của con… Nếu Hùng vì sự “kiểm soát” đó mà trở nên khép nép rồi tự làm bản thân yếu ớt dần đi, thì những đứa trẻ trong câu chuyện mà chuyên gia Thu Huyền chia sẻ lại có xu hướng phản ứng hoàn toàn trái ngược: kháng cự, phủ nhận, không nghe lời.

Tôi tự hỏi, phải chăng, không cần đợi đến bây giờ - khi những điều báo động xảy ra - chúng ta mới biết được vấn đề dạy con, đồng hành, làm bạn cùng con luôn là vấn đề rất khó khăn. Chúng ta nhận ra điều đó lâu rồi, thế nhưng khi chưa có những con số, chưa có những cú sốc thì bài học đó vẫn bị những bận rộn và guồng quay khác che lấp đi.

Vấn đề “Dạy con, đồng hành cùng con thật sớm và thật tốt” có lẽ đã từng bị chính chúng ta xem nhẹ, phó mặc. Nhiều cha mẹ đã không đặt việc dạy con, cho con làm điểm tựa lên làm ưu tiên trước nhất. Họ ưu tiên cho công việc, cho kiếm tiền, mua nhà tậu xe hơn.

Con cái sẽ luôn vui vẻ, yêu đời khi được cha mẹ tôn trọng, truyền cho nguồn năng lượng tích cực (Ảnh minh họa)

Ông bà xưa thường truyền nhau nhiều kinh nghiệm: “Dạy con từ thuở còn thơ" hay “Dạy con từ thuở tiểu sinh. Gần thầy gần bạn tập tành lễ nghi. Học cho cách vật trí tri. Văn chương chữ nghĩa nghề gì cũng thông”…

Ngày nay, mọi kiến thức, thông tin đều dễ dàng được cập nhật và lan tỏa, ngay từ những năm tháng đầu đời, các bậc phụ huynh hãy quan sát, lắng nghe con mình, nhận ra tập tính, bản tính của con để rồi cung cấp cho con những “dưỡng chất” cần thiết để con phát triển cả về thể chất, trí tuệ lẫn sức khỏe, tâm hồn.

Sau đó, khi con đã trưởng thành, cứng cáp hơn, thì cha mẹ hãy tế nhị, khéo léo để tôn trọng và “tạo khoảng trống” cho con.

Một nơi nào đó chỉ thật sự được gọi là “điểm tựa” khi mà ở đó tồn tại một khoảng cách nhất định cho sự tìm đến, hoặc trở về. Con cái sẽ không còn muốn “tựa” nữa, khi ba mẹ cứ luôn bám gót, kè kè lúc cần và cả những lúc không cần.

Diệu Thông