'Chiếc thang cao màu xanh': Vĩnh cửu là khoảnh khắc được yêu

U sầu và khắc khoải, Chiếc thang cao màu xanh giống như một thước phim đầy tỉ mỉ về hồi ức nơi tu viện dòng Benedicto của tu sĩ Yo Han. Ở đó, ẩn sâu dưới vẻ bình đạm và tĩnh lặng của cuộc sống hàng ngày là đợt sóng ngầm của những biến động thời cuộc, những hoang mang và dằn vặt trước đức tin, cùng dư âm về mối tình đầu không thành đầy day dứt.

Những nỗi buồn trần thế

Điện ảnh Hàn từng chứng kiến sự ra đời của Xuân, Hạ, Thu, Đông... rồi lại Xuân của đạo diễn Kim Ki Duk, một kiệt tác không chỉ thấm đẫm triết lý Phật giáo mà còn khắc họa những ranh giới mong manh giữa thiêng và phàm, giữa đức tin và khát khao, giữa lòng tôn kính thánh thần với tình yêu trần thế. Trong Chiếc thang cao màu xanh, Yo Han là tu sĩ nhưng lại đem lòng yêu So Hee, cháu gái của Đức cha nơi tu viện, trong một lần cô từ Mỹ trở về Hàn Quốc để làm luận văn.

Tuy nhiên, khác với câu chuyện về dục vọng sinh ra cái ác trong Xuân, Hạ, Thu, Đông… rồi lại Xuân, tình yêu mà Yo Han dành cho So Hee chưa từng đi quá giới hạn của một người tu đạo. Thay vào đó là sự tuôn trào những cảm xúc nội tâm. Khi nhận ra mình đang yêu, Yo Han đã trò chuyện với Chúa và nhận được lời khuyên từ Người: “Hãy yêu đi”. Có những khoảnh khắc, tình yêu đồng điệu với đức tin trong anh, thậm chí vượt lên trên lòng yêu kính Chúa như chính Yo Han đã tự giãi bày: “Con không sẵn sàng chết vì Chúa, nhưng con sẵn sàng chết vì cô ấy”. Tuy vậy, đến tận cùng, So Hee đã không lựa chọn Yo Han mà quay về bên người đã định sẵn hôn ước với cô tại Mỹ.

Chiếc thang cao màu xanh kể về cuộc tình đầy nuối tiếc giữa Yo Han và So Hee

Nỗi buồn đặc quánh trong tác phẩm được nữ nhà văn Gong Ji Young cô đọng lại bằng một sắc màu duy nhất: Màu xanh. Trong tiếng Anh, "blue" vừa có nghĩa là màu xanh, vừa có nghĩa là buồn bã. Hồi ức mà Yo Han có nơi tu viện là những dòng hồi ức buồn, gắn liền với mối tình đầu không thành và sự ra đi của hai người bạn thân thiết khi còn trẻ. Ở đó, anh còn chứng kiến nhiều mặt trái của một xã hội Hàn Quốc đang trên đà phát triển, như những đứa trẻ nghèo không có tương lai hay một người mẹ đơn thân tìm cách tự sát vì bị ruồng bỏ. Đó chính là những khoảnh khắc của sự tự vấn, thậm chí hoang mang và dằn vặt khi đứng trước đức tin.

“Chúa ơi, con chỉ sợ cái ác”

Không chỉ nỗi buồn, chủ đề mà Chiếc thang cao màu xanh đặc biệt quan tâm còn là chiến tranh và cái ác. Trong cuốn sách, xen kẽ với câu chuyện tình của Yo Han và So Hee còn là hồi ức về chiến tranh của những tu sĩ già và bà ngoại Yo Han. Quá khứ và hiện tại đan quyện vào nhau, tạo thành một bản hòa ca của mất mát và nuối tiếc.

Có điểm gì chung giữa một mối tình không thành, một người phụ nữ phải bỏ lại chồng để lên chuyến tàu di cư tới Nam Hàn, một vị mục sư chịu cảnh tù đày như trại tập trung Auschwitz của Đức Quốc xã? Đó đều là những bi kịch lớn, là những khoảnh khắc mà nỗi khổ đau tột cùng nơi con người che lấp đi niềm tin vào bản thân và tình yêu đối với Chúa. Yo Han từng ví mình và bà ngoại mang trái tim của loài giáp xác, tuy bên ngoài gai góc nhưng một khi đã bị tổn thương thì rất khó để chữa lành.

Tuy nhiên, giống như Chúa Jesus đã chịu nạn đóng đinh trên cây thập giá để cứu rỗi loài người, khổ đau cũng là con đường mà người ta phải trải qua để trưởng thành, kiếm tìm bình yên và hạnh phúc. Trên con đường đó, con người sẽ phải học cách gìn giữ nhân tính của mình khi đứng trước cái ác, sự tàn bạo và phi nhân.

Nhà văn Gong Ji Young

Với niềm hy vọng đó, nhà văn Gong Ji Young không chỉ chữa lành cho nhân vật mà còn hàn gắn vết thương chiến tranh của chính dân tộc mình. Đến tận cùng, tình yêu và niềm tin bất diệt vào tình yêu vẫn vượt lên trên mọi khổ nạn để dẫn con người tới tương lai.

Ở tựa đề tác phẩm, chiếc thang cao màu xanh là một hình ảnh ẩn dụ với nhiều tầng ý nghĩa. Nếu như màu xanh tượng trưng cho nỗi buồn và sự hoài niệm thì chiếc thang lại đại diện cho niềm hy vọng sau những mất mát, đau thương. Đó là chiếc thang mà tu sĩ Marinus - lúc bấy giờ là thuyền trưởng con tàu Victoria Meredith - đã sử dụng để cứu sống 14.000 người tị nạn trong chiến tranh. Chiếc thang cũng là ẩn dụ cho đức tin và sự cứu rỗi của Thiên Chúa, với hình ảnh “tiếng chuông ngân lên như một chiếc thang đan bằng những sợi dây thừng màu xanh thẳm tuôn ra từ bầu trời”.

Với tu sĩ Yo Han, dù trái tim từng tan vỡ vì tình nhưng khi câu chuyện khép lại, anh vẫn chọn nhớ đến người con gái So Hee, tình yêu đầu đời của mình khi cô bước đi trong cơn mưa hoa lê trắng - một hình ảnh đẹp và thanh khiết đến choáng ngợp như thể thiên đường nơi hạ giới. Bởi giống như câu nói của tu sĩ Thomas trước khi qua đời: “Tình yêu là thứ không thể mất đi được. Vì tình yêu là thứ không biết đến sự ra đi”.

Minh Trang