Chia sẻ bất ngờ của giáo sư trẻ nhất năm 2019, 38 tuổi chưa lập gia đình

* Phóng viên: Từ học sinh trong đội tuyển văn của trường, cơ duyên nào đưa ông đến với toán học?

- Giáo sư Sĩ Đức Quang: Hồi học THCS, tôi thuộc đội tuyển học sinh giỏi văn của trường. Vô tình được cậu bạn thân cho mượn một số tập Toán học tuổi trẻ, ngay lập tức tôi bị mê mẩn theo những định lý, công thức và chứng minh đẹp đẽ trong đó. Sau đó, một cậu bạn khác đã tặng tôi cuốn sách 35 năm Toán học và tuổi trẻ tập hợp những câu chuyện về các nhà toán học và những bài toán rất thú vị. Vậy là tôi bị cuốn theo và đam mê với toán học từ đó.

Khi lên THPT, tôi thi vào lớp chuyên toán. Thời điểm đó, tôi không biết hai từ “học thêm” là gì. Sách vở, tài liệu tôi học phần nhiều cũng đều mượn và dùng lại của các anh chị khóa trên, bè bạn.

Giáo sư trẻ nhất năm 2019

Tôi sinh ra trong gia đình có 5 anh chị em. Bố mẹ sản xuất và bán đậu phụ, quanh năm lam lũ kiếm tiền nuôi anh em tôi. Hoàn cảnh thiếu thốn đủ bề, đông anh em, mẹ lại hay đau ốm và trải qua những lần “thập tử nhất sinh” nên anh chị tôi đều phải thay nhau nghỉ học. Chỉ có mình tôi là con út lại học khá nên được ưu tiên nhất.

* Ông từng có ý định thi vào Học viện Kỹ thuật Quân sự vì được hỗ trợ chi phí nhưng tại sao cuối cùng ông lại chọn nghiên cứu toán?

- Suốt ba năm học cấp III, tôi luôn đau đáu rằng nếu thi ĐH thì phải chọn trường nào phù hợp hoàn cảnh khó khăn của gia đình, để không khiến bố mẹ bị áp lực về việc nuôi tôi ăn học. Thế là tôi chọn Học viện Kỹ thuật Quân sự vì học ở đó, tôi được hỗ trợ các chi phí ăn ở, đi lại, lại không lo vấn đề việc làm trong tương lai.

Năm 1999, tôi chỉ đăng ký hồ sơ xét tuyển vào Học viện Kỹ thuật Quân sự. Thế nhưng, vì đoạt giải quốc gia nên tôi được tuyển thẳng. Khi làm hồ sơ tuyển thẳng vào các trường ĐH thì tôi được quyền chọn lại trường mà mình muốn.

Lúc đó tôi mới bắt đầu đấu tranh về tinh thần là nên chọn Học viện Kỹ thuật Quân sự hay một trường mà tôi đam mê. Để tiếp tục với niềm đam mê toán học, tôi có hai lựa chọn là đăng ký vào Trường ĐH Sư phạm Hà Nội hoặc Trường ĐH Khoa học tự nhiên (ĐH Quốc gia Hà Nội).

Suốt hai năm tiếp xúc với toán sơ cấp, niềm đam mê đã quá lớn và chỉ cần nghĩ đến việc sau này mình không được học toán, nghiên cứu toán, chia tay với toán thì tôi không muốn làm bất cứ thứ gì. Có thể nói đó là thời điểm mất phương hướng, mâu thuẫn bởi những lựa chọn và hễ nghĩ đến việc không học toán nữa thì tôi… không chịu nổi.

Vậy là tôi quyết định không học Học viện Kỹ thuật Quân sự nữa.

Theo thông tin tôi tìm hiểu, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội cũng miễn học phí và có đào tạo hệ cử nhân sư phạm chất lượng cao. Tôi gọi điện về Khoa Toán của trường để tìm hiểu thông tin về mô hình đào tạo sư phạm toán chất lượng cao.

Cơ duyên thế nào tôi lại gặp được một giảng viên toán trả lời điện thoại. Thầy nói rất chi tiết thi thế nào, ôn thi ra sao. Tôi cảm nhận được sự quan tâm của các thầy với những thí sinh ở vùng xa. Đó cũng là một trong những lý do tôi quyết định đến với sư phạm để theo đuổi niềm đam mê toán học.

Còn về phía bố mẹ tôi, chỉ cần tôi đam mê, còn lại ông bà sẽ cố gắng hết sức để hỗ trợ cho tôi.

* Được biết, ở tuổi 38 ông vẫn chưa lập gia đình. Không biết ông có tiêu chuẩn nào cho người bạn đời của mình không?

- Tôi vẫn chưa có dự định thời điểm nào sẽ lập gia đình vì với tôi bất kỳ khi nào tôi gặp được tâm đầu ý hợp thì sẽ kết hôn. Anh Lê Bá Khánh Trình, chuyên gia toán học nổi tiếng và cũng là người anh lớn khuyên tôi không nên lấy vợ gấp gáp. Năm nay, tôi 38 tuổi và với anh ấy thì tuổi này lấy vợ vẫn còn… sớm.

Mọi người đừng nghĩ tôi chỉ suốt ngày ở phòng nghiên cứu nên bị ế vợ nhé. Khi nghiên cứu ở bậc cao hơn, không phải lúc nào tôi cũng ngồi trong phòng làm việc. Muốn nghiên cứu khoa học cần phải có sự sáng tạo, cũng phải ra ngoài mới bật ra được ý tưởng. Muốn sáng tạo thì cần một chút tự do và lãng mạn. Cho nên, những lúc áp lực, tôi thường đọc tiểu thuyết của Jack London hay những truyện dã sử của Trung Hoa, truyện kiếm hiệp.

Ngoài thời gian lên lớp giảng dạy, nghiên cứu, tôi cũng ngồi cà phê, đọc sách, đi leo núi… chứ không chôn chân trong phòng nghiên cứu như mọi người hay nghĩ.

* Sau này có con ông có định hướng cho các con học ngành toán không?

- Không nhất thiết cứ phải là toán học. Tôi tôn trọng sở thích của các con giống như ngày xưa bố mẹ luôn tôn trọng đam mê và ủng hộ tôi.

* Bố mẹ ông chắc hẳn rất vui khi biết tin anh trở thành giáo sư trẻ nhất năm nay?

- Tôi nghĩ bố mẹ cũng vui khi biết tin tôi trở thành giáo sư trẻ nhất năm nay nhưng bố mẹ không quá nặng nề chuyện đó. Bố mẹ luôn nói chỉ cần tôi vui và hạnh phúc là được, còn những thứ khác không quan trọng. Thế nên tôi nghĩ nếu biết tin tôi sắp lấy vợ bố mẹ tôi sẽ vui hơn việc thành giáo sư trẻ nhất năm nay (cười).

* Xin cảm ơn giáo sư

Đại Minh (thực hiện)