Chi tiền tỷ bảo vệ tuyến đường sắt cả thập kỷ không có tàu chạy

Huyết mạch nối hành lang Đông - Tây Nghệ An

Đầu thập niên 60 của thế kỷ trước, tỉnh Nghệ An có chủ trương di dân đến vùng miền Tây trù phú để làm kinh tế mới. Năm 1966, tuyến đường sắt Cầu Giát - Nghĩa Đàn cũng nhanh chóng được xây dựng để phục vụ nhu cầu vận chuyển hàng hóa, hành khách, giúp kết nối khu vực đồng bằng với khu vực Tây Bắc Nghệ An.

Tuyến đường dài 32km, từ thị trấn Cầu Giát (huyện Quỳnh Lưu), đi huyện Nghĩa Đàn (nay thuộc địa phận thị xã Thái Hòa) có 3 nhà ga, 6 trạm gác chắn. Thời “hoàng kim”, tuyến đường này có hàng trăm lao động làm việc tại các nhà ga, gác chắn, thông tin tín hiệu.

Nếu không để ý, ít ai biết đây từng là một tuyến đường huyết mạch

Ngoài nhiệm vụ vận chuyển hàng hóa, hành khách, ngày đó tuyến đường sắt này còn có nhiệm vụ quan trọng trong việc vận chuyển nhu yếu phẩm, vũ khí từ đồng bằng lên khu vực Nghĩa Đàn, sau đó theo đường rừng vào Nam, phục vụ cho cuộc chiến tranh đang trong giai đoạn ác liệt. 

Ông Nguyễn Văn Vinh (44 tuổi, trú tại xã Nghĩa Thuận, huyện Nghĩa Đàn) cho biết, ấn tượng nhất là thời kỳ nở rộ phong trào đi đào đá đỏ ở Quỳ Châu đầu những năm 1990. Ngày đó, mỗi ngày chỉ có 1 đôi tàu khách lên xuống nhưng khi nào cũng chật cứng khách. 

Cỏ mọc um tùm dọc tuyến đường ray

Nhiều đoạn đường ray trở thành điểm vui chơi cho trẻ nhỏ

Khi tuyến tỉnh lộ 537 (nay là Quốc lộ 48) được đầu tư mở rộng, những đoàn ô tô vận tải nối đuôi nhau ngược xuôi ngày một nhiều. Đây cũng là lúc tuyến đường sắt này dần đi vào dĩ vãng.

Hạn chế về tốc độ và ga đỗ khi đi bằng đường sắt, trong khi xe khách di chuyển nhanh, cơ động thuận lợi, hành khách dần chuyển từ đi tàu sang đi xe, những chuyến tàu liên tục trống toa. Năm 2006, sau nhiều năm gắng gượng, ngành đường sắt đành phải dừng hoạt động vận tải hành khách. 6 năm sau, chuyến tàu hàng cuối cùng cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự.

Các nhà ga phải đóng cửa, xuống cấp nghiêm trọng

Chi tiền tỷ bảo vệ dù chưa biết tương lai

Gần chục năm không còn phục vụ tàu chạy, những dãy nhà ga dần rơi vào cảnh tan hoang, cột trụ bong tróc vữa, lòi cả thép treo lủng lẳng... Nhìn tấm biển “Khu vực nguy hiểm cấm vào”, hiếm ai có thể hình dung được đây từng là một nhà ga sầm uất của khu vực Tây Bắc xứ Nghệ.

Không còn hoạt động, tuyến đường sắt cũng trở thành điểm chăn thả gia súc của người dân địa phương. Dọc đường ray, cỏ mọc um tùm, hàng loạt điểm giao nhau với đường bộ cũng đã bị đắp đất đá để thuận tiện hơn trong đi lại.

Các đoạn đường ngang dân sinh đã bị lấp thành đường đi

Mặc dù gần 10 năm không còn tàu chạy, nhưng mỗi năm Nhà nước vẫn phải chi trả tiền tỷ cho việc bảo vệ, duy tu tuyến đường. Vì sự tốn kém này, đến năm 2014, ngành phải cắt giảm nhân lực, chỉ giữ lại 10 nhân viên bảo vệ. Được phân công làm Trưởng ga Nghĩa Đàn phụ trách cả 3 ga, nhưng công việc chính của ông Lê Thanh Hải hiện nay chỉ là bảo vệ, trông coi cơ sở vật chất của nhà ga đã sắp đổ nát.

Ông Cao Tiến Hùng - Giám đốc Công ty Đường sắt Nghệ Tĩnh - cho biết, tuy tàu không chạy, nhưng hiện tại vẫn chưa có quyết định khi nào thì ngừng hẳn. Mỗi năm ngành giao thông đầu tư kinh phí hơn 6 tỷ đồng cho việc duy tu bảo dưỡng tuyến đường này, nay đã cắt xuống còn gần 1,4 tỷ đồng để chi trả lương cho nhân viên.

Nhiều đoạn đường ray bị rỉ sét sau cả chục năm bỏ hoang

“Việc đầu tư cho tuyến đường sắt này trở về trạng thái ban đầu là rất khó vì chủ yếu dựa vào ngân sách cấp trên “rót” về. Hiện vẫn chưa có kế hoạch bỏ, hay đưa vào khai thác lại tuyến đường sắt này” - ông Hùng nói.

Lãnh đạo Công ty Đường sắt Nghệ Tĩnh cho hay, dù chưa biết số phận tuyến đường sắt này sẽ đi về đâu, song công ty này vẫn luôn đảm bảo lực lượng bảo vệ tránh bị kẻ xấu phá hoại, tháo trộm sắt...

Đây cũng là địa điểm chăn thả trâu bò lý tưởng cho người dân địa phương

“Nhiều đoạn qua đường ngang dân sinh đã bị lấp để đi lại, chúng tôi cũng đã yêu cầu ký cam kết phải hoàn trả lại hiện trạng bất cứ lúc nào trong trường hợp đường tàu hoạt động trở lại” - ông Hùng nói.

Phan Ngọc