'Check in tết' Hà Nam: Bó mùi già chiều cuối năm

Họ chở chỉ vài quả bưởi, chục bó hoa trên chiếc xe đạp cũ, dắt đi tới đi lui khu vực chợ Bầu, chờ khách gọi mua thì dừng lại. 

Chiều 30, vẫn có khách ghé chợ Bầu mua lá dong. Dù trên thị trường, bánh chưng loại 0,8gr tới 1kg chỉ 40 ngàn đồng một chiếc đã ngon lắm rồi. Bánh gói bằng nếp nương cũng chỉ 50 ngàn đồng một chiếc nặng trịch, nhưng nhiều gia đình vẫn giữ truyền thống gói bánh chiều cuối năm, để tới tối, lũ trẻ được quây quanh nồi bánh, đợi giao thừa. 

Nhưng, chiều 30 phải là chiều của những bó mùi già. 

Những bó mùi già lá kim mềm mại, xanh mơn mởn và nở hoa trắng li ti được sắp lớp nằm chờ khách trên sạp hàng rau, bên mé hàng hoa hay trên yên xe đạp của người bán hàng rong. 

Dưới đuôi chợ, một bà lão co ro ngồi bán mấy bó mùi, mẹt củ gừng, hai cây bông cải, có lẽ tất cả đều từ vườn nhà bà. Số này nếu bán hết, không biết bà có được một trăm ngàn đồng? 

Những bé gái cả năm gội đầu bằng dầu gội, sữa tắm công nghiệp, dịp này được mẹ, được bà truyền trao một tục lệ đẹp. Trời lạnh, nồi nước thảo mộc ấm áp, mỗi ca nước múc dội lên người cũng ngấm hết thơm tho vào da thịt. Không chỉ là về với thiên nhiên, cỏ cây, để lưu giữ truyền thống, mà còn là cách để phụ nữ trong nhà dạy nhau yêu chiều bản thân, tận hưởng những điều đẹp đẽ, mà vì bận rộn ta rất dễ quên.

Theo phong tục, ngày 30, bận mấy đi nữa, sau bữa cúng tiễn năm cũ, người miền Bắc sẽ nấu một nồi nước mùi già để tắm cho mình thật sạch, thật thơm. Đây gần giống một tục lệ tẩy trần, tẩy uế, để đón tết trong thân thể sạch sẽ và tâm thanh tịnh. Với nhiều người, mà cứ ngửi mùi lá mùi là thấy tuổi thơ, thấy tết. 

Thành phố Phủ Lý vốn nhỏ với vài trục đường ngắn, lên xe đạp, đạp vài cái là hết phố xá. Thế nhưng xe hơi vẫn đậu san sát ở phía ngoài chợ hoa (vốn là sân vận động thành phố). Những chiếc xe này sẵn sàng mở cốp để chở chậu đào, chậu quất về. Không phải người ta đợi ngày cuối, hoa rẻ mới đi mua. Một số người do bận rộn, một số sợ mua về hoa nở sớm hoặc không kịp nở. Mua hoa đẹp chiều 30 là chắc cúng sáng mùng một hoa vẫn đẹp. 

Ngoài đào, cúc, mai vàng, mai trắng, trong chợ hoa năm nay có khá nhiều hoa của công ty Đà Lạt Hasfarm và các loại hoa hồng ngoại nhập. Thu hải đường, cúc, mâm xôi, đỗ quyên... những sắc hoa rực rỡ miền Nam được nhiều người "rinh" về. 

Chị Yến mua một chậu thu hải đường đỏ tươi giá 200 ngàn để bày bàn khách. Chị nói năm nay không chơi đào vì nhà nhỏ, để cành đào to hay cây quất sẽ rườm rà và không lạ mắt. 

Năm nay, các loại hoa như đào đỏ, mai hoa hoa đăng nhỏ gọn, cánh lớn, hoa trà, hải đường... được nhiều người chọn mua về đặt trên bàn nước. 

Hoa đào phai của rừng với những cành cao vài mét, choán một góc nhà không còn là thú sang chảnh của người Phủ Lý. Có lẽ ai cũng hiểu rằng nếu thị hiếu chơi đào núi kéo dài, người miền núi sẽ triệt hạ hết đào, đem về xuôi bán. Và chẳng bao lâu rừng của chúng ta sẽ chẳng còn bóng dáng loài cây đẹp này. 

Chợ hoa Phủ Lý thường nở bán tới 8, 9 giờ tối ngày 30. Phút chót, giá hoa cảnh chỉ hạ chút ít, chứ hiếm có ai đổ bỏ hoa ế. Người bán thường ở các làng, các huyện gần gần thành phố, nên hoa ế thừa thì mang về chia cho láng giềng hoặc đem bày cho đẹp nhà, đẹp ngõ. 

Chị Huyền, người bán hoa mé sông Châu Giang cho biết, phong trào chơi hoa hồng cổ cũng không còn hot, vì hoa hồng cần nắng, tiết xuân sang quá rét hoặc mưa phùn, hoa sẽ không nở lứa hai, lứa 3, nên nhiều người nghe gốc hoa có gái đôi ba triệu là dè dặt. 

Hoa "chắc bền" như lan, hải đường thì chơi cả tháng. Hoa đẹp và mong manh thì mau tàn. Cát tường, hồng thơm, violet... chỉ chưng được vài ngày. Thế nhưng những mùa hoa ngắn ngủi, dù chỉ đủ 3 ngày tết vẫn luôn làm xao động người mua, xao động không gian gia đình. Có cô gái nhỏ, sau khi mua bó mùi già về, lúc lặt rửa để nấu nước tắm, thấy hoa mùi đẹp quá, bèn chọn những cành nhiều bông trắng cắm lên lọ. Ôi chao là đẹp, là thơm. Tết giản dị vậy thôi.

T. Minh