Cha con NSƯT Đoàn Bá: Nhiệt huyết của ba,khát vọng của con

Mai Trang, cô con gái thứ ba của đạo diễn - NSƯT Đoàn Bá gần đây liên tục về Việt Nam, đi xem rất nhiều vở diễn sân khấu. Bạn bè cứ ngỡ cô xem cho đỡ nhớ nghề sau thời gian dài bận bịu lo chuyện gia đình. Nhưng Mai Trang khiến nhiều người bất ngờ khi tiết lộ cô đang thực hiện vở nhạc kịch Broadway Ben Hur, dự kiến công diễn cuối năm nay. Không chỉ nối lại khát vọng làm nghệ thuật dang dở cách đây hơn 20 năm, Mai Trang còn muốn dựng vở để các thành viên trong gia đình cùng tham gia. Đó cũng là món quà cô dành tặng ba - người đầu tiên thắp ngọn lửa đam mê sân khấu cho chị em Mai Trang.

Mai Trang - Đoàn Bình và ba mẹ

"Đạo diễn ba" thường xuyên lơ "diễn viên con"

NSƯT Đoàn Bá có ba cô con gái theo nghiệp sân khấu của cha là Đoàn Mai Phương, Đoàn Mai Lan và Đoàn Mai Trang. Trong ba chị em, Mai Phương là người để lại nhiều dấu ấn hơn cả, ở sân khấu lẫn phim điện ảnh, truyền hình. Nữ diễn viên chính của đoàn kịch nói Bông Hồng giữa thập niên 1980 Đoàn Mai Phương nổi bật thời đó với sắc vóc và diễn xuất tự nhiên, tự tin.

Chị chinh phục khán giả bằng hàng loạt vai tín chính với tính cách mạnh mẽ, đại diện cho một lớp trẻ sống chân thành, đầy nhiệt huyết qua các vở Mimosa đêm về sáng, Tiếng nổ lúc không giờ, Cô gái ngồi trên gốc cây gãy, Nụ hôn có vị mặn, Người cần được bảo vệ… Ngược lại, trên phim ảnh, chị dịu dàng, chấp nhận và chịu đựng qua những bộ phim: Con thú tật nguyền, Cầu Rạch Chiếc, Người trong cuộc, Tiếng gọi lúc mờ sáng, Người đàn bà bị săn đuổi, Những đứa con lạc loài, Biển bờ, Lầm lỡ...

Tiếp bước chị hai, Đoàn Mai Lan cũng là một trong những gương mặt quen thuộc của sân khấu kịch từ cuối thập niên 1980. Không chọn trở thành đào thương như chị, Mai Lan được khán giả biết đến với hình ảnh một diễn viên hài duyên dáng, đồng thời sở hữu giọng ca rất hay. Cách hai chị lớn khá xa, Đoàn Mai Trang tốt nghiệp trường sân khấu đầu thập niên 1990, trở thành cô đào trẻ chuyên trị vai tính cách.

Không đầu quân về những đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp lúc bấy giờ, Mai Trang về nhóm Cầu Vồng, nhóm kịch xung kích (thuộc Nhà văn hóa Thanh niên TP.HCM) thường xuyên đi biểu diễn ở các tỉnh thành, vùng sâu, vùng xa...

Sau ba chị gái, hai em trai Đoàn Tùng và Đoàn Bình cũng vào trường sân khấu. Nhưng Đoàn Tùng ít hoạt động sân khấu ở Việt Nam, còn Đoàn Bình có thời gian gắn bó với sân khấu kịch Hồng Vân, góp mặt ở các vở Mưa rừng, Số đỏ… trước khi rẽ sang lĩnh vực sản xuất phim truyền hình.

Mai Phương, Mai Lan yêu sân khấu từ khi được làm khán giả của ba ở đoàn kịch nói Nam bộ. Còn Mai Trang và hai em trai bắt đầu mê diễn từ lúc được ba dắt theo mỗi khi đi dựng vở cho các đoàn cải lương. “Mẹ bận rộn với công việc ở rạp hát, ba trở thành “người giữ trẻ”. Đi dựng vở ở đâu ba cũng rồng rắn ba cái đuôi theo sau. Sở thích của ba chị em là được ngồi xem ba làm việc với các cô chú diễn viên. Thời gian đó, ba chị em rủ các bạn nhỏ trong khu tập thể các đoàn cải lương bắt chước người lớn... đóng vai. Không hẹn mà gặp, lần lượt mấy chị em có một câu rất giống nhau: lớn lên con sẽ là diễn viên” - Mai Trang kể.

Con của đạo diễn tên tuổi, ngỡ cánh cửa nghệ thuật đã được ba mở sẵn để bước vào. Nhưng NSƯT Đoàn Bá chỉ mở sẵn cho các con cánh cửa đam mê, khát vọng nghệ thuật, còn lại, bản thân từng người phải nỗ lực rèn luyện và khẳng định mình.

Rất nghiêm khắc, luôn đòi hỏi ở các con sự chỉn chu trong cuộc sống cũng như trong nghề nghiệp, nhưng NSƯT Đoàn Bá tách biệt rạch ròi giữa công việc và đời sống gia đình để tránh áp lực cho con, đồng thời để các con độc lập phát triển khả năng sáng tạo. Làm việc với các con trong tư cách đạo diễn, người cha ấy cho con tranh luận về diễn xuất, về chi tiết kịch... Chị hai Mai Phương vừa bướng bỉnh, vừa nhõng nhẽo, thỉnh thoảng lại mè nheo, khóc nhè làm nũng để được ba chiều. Mai Trang cá tính, quyết liệt hơn, nên đôi khi cuộc tranh luận ở sàn tập chưa đến hồi kết thì đã hết giờ. Nhưng khi rời sàn tập, về nhà, ba như người khác, không vướng chút dư âm nào của không khí căng thẳng trước đó.

Đến tận bây giờ, Mai Phương và Mai Trang mới biết hai chị em có chung nỗi “ấm ức”: “Mỗi lần dựng vở có con là diễn viên, ba thường xuyên “lơ đẹp” con để chăm chút cho các diễn viên khác. Làm việc với ba không biết bao nhiêu lần, nhưng tôi vẫn cứ hay tủi thân vì bị ba “quên”. NSƯT Đoàn Bá đã thành công với cách đào tạo các con. Ba cô con gái là ba “phiên bản” khác biệt khi xuất hiện trên sân khấu, không bị lặp hình ảnh của nhau và cũng không rập khuôn hình ảnh của thần-tượng-ba.

Gia đình NSƯT Đoàn Bá

Dựng vở để cả nhà sum họp

Mai Phương, Mai Lan, Mai Trang lần lượt "theo chồng bỏ cuộc chơi". Mai Lan từng tham gia một số chương trình ở hải ngoại rồi dừng hẳn để chăm sóc gia đình. Chỉ còn cô chị Mai Phương gắn bó với nghề, khi tham gia các nhóm kịch, lúc tự mình mở sân khấu kịch riêng. Mai Phương nói khi phải bận bịu mưu sinh, chị đành tạm gác đam mê sàn diễn, nhưng nỗi nhớ cứ cồn cào để khi “sểnh” khỏi công việc là chị lại lao ngay vào các vai diễn.

Mai Phương cho rằng chị là người chịu ảnh hưởng ba nhiều nhất, từ những lời khuyên khi bước chân vào nghề đến lúc chị đắn đo trước những ngã rẽ cuộc đời. Từng dặn dò Mai Phương đã theo nghề thì phải sống hết lòng với nghệ thuật, nhưng cũng chính NSƯT Đoàn Bá gó p cho con gái “dũng khí” để chọn gia đình lúc đang ở đỉnh cao sự nghiệp, khi ông khuyên con tạm gác giấc mơ nghệ thuật để giữ hình ảnh đẹp trong lòng khán giả, bởi con gái có thì. Khi quay trở lại với sân khấu ở Mỹ, chị lại “cầu viện” ba. Dấu ấn của Mai Phương ở các vở diễn Lá sầu riêng, Carmen, Nửa đời hương phấn, Cha yêu… đầu những năm 2000 trong cộng đồng người Việt tại Mỹ có sự góp sức của đạo diễn-NSƯT Đoàn Bá.

Cũng như Mai Phương, bận rộn chăm sóc gia đình và làm quen với cuộc sống mới sau khi định cư ở Canada, nhưng khát khao được làm nghề không bao giờ tắt trong tâm trí Mai Trang. Cô tranh thủ mọi khoảng thời gian trống để lên ý tưởng, viết kịch bản và dàn dựng cho những nhóm kịch địa phương nơi mình sống. Mãi đến lúc đó, Mai Trang mới nhận ra mình thừa hưởng gien nghệ thuật từ ba, nhưng không thiên về diễn xuất như hai chị mà giống ba ở đam mê viết lách, dàn dựng tác phẩm sân khấu.

Những lần về Việt Nam, nhìn ba chậm chạp hơn, chân yếu hơn nhưng vẫn say mê dàn dựng, say mê dạy học… khát khao được quay lại với sân khấu của cô càng lớn hơn. Khi con gái út vào đại học, Mai Trang đã quay lại với ước mơ của mình, mạnh mẽ, quyết liệt và cũng đầy tự tin như khi cô “lén” ba thi tuyển vào trường sân khấu cách đây gần 30 năm.

Mai Trang nói chưa bao giờ thấy mình gần ba như lúc này. Sân khấu như sợi dây vô hình kéo cha con lại gần nhau hơn, để Trang hiểu ba, hiểu hơn những khát vọng ba vẫn đang ấp ủ. Cha con có thể nói với nhau cả ngày về kị ch bản, về những chi tiết trong thủ pháp dàn dựng hay việc hiện thực hóa những ý tưởng. Ba khiến Trang ngạc nhiên về sự cởi mở, đón nhận những điều mới mẻ ở một đạo diễn đã hơn 70 tuổi, vốn nổi tiếng với những vở diễn khai thác tâm lý nhân vật. Ngày mới ngỏ lời với ba về dự án, Trang rụt rè bao nhiêu thì giờ đây cô tự tin bấy nhiêu.

Ben Hur do NSƯT Đoàn Bá và Mai Trang chuyển thể đã hoàn tất khâu kịch bản. Đoàn Tùng đang ở Mỹ chịu trách nhiệm làm việc với ê kíp đạo diễn người Mỹ sẽ tham gia dàn dựng vở. Mai Trang ngược xuôi ở TP.HCM kết nối ê kíp nhạc sĩ, biên đạo múa, đạo diễn, liên hệ chuẩn bị địa điểm, casting diễn viên… Đoàn Bình lo khâu liên lạc diễn viên, tổ chức biểu diễn… với sự hỗ trợ của mẹ. Hai vai diễn đã được “nhắm” sẵn cho hai chị Mai Phương, Mai Lan. Đó không phải là những vai nặng ký, đó chỉ là cái cớ để cả nhà cùng tham gia vào dự án.

Tổng đạo diễn vẫn sẽ là đạo-diễn-ba. “Ba mẹ sẽ hạnh phúc lắm khi cả nhà sẽ được ở bên nhau, được gắn kết nhau trong một chương trình nghệ thuật. Ước mơ đó của tôi cũng lớn ngang bằng ước mơ mình có thể làm được điều gì đó mới lạ cho sân khấu sau hơn 20 năm chỉ nằm mơ về ngày quay trở lại để giữ cho mình ngọn lửa đam mê”, Mai Trang lạc quan tin rằng ba và các thành viên trong gia đình đã sẵn sàng.

Thảo Vân