Cây thuốc quý chữa loãng xương

Loãng xương là bệnh lý rất thường gặp, nhất là ở người lớn tuổi hoặc phụ nữ sinh nở nhiều lần. Vậy loãng xương uống thuốc gì? Lâu nay, mọi người thường nghĩ chỉ có Tây y mới có thuốc trị loãng xương, thế nhưng, trong Đông y, có một cây thuốc chữa loãng xương khá hiệu quả là tục đoạn.

Tục đoạn còn có tên là tiếp cốt thảo, xuyên đoạn, sâm nam, dầu vù (tiếng dân tộc Mèo), rễ ké (miền Nam), thuộc loại cây thảo, thân có cạnh, trên mỗi cạnh có một hàng gai quắp xuống dưới.

Lá mọc đối xứng, có cuống dài, phiến lá chia thành tám-chín thùy, mép có răng cưa. Tục đoạn mọc hoang nhiều ở các tỉnh như Sơn La, Lào Cai, Hà Giang và những vùng núi cao, mát mẻ hay trên nương rẫy có bóng cây râm mát. 

Đây là cây thuốc quý để chữa loãng xương với bộ phận dùng làm thuốc là rễ được phơi hoặc sấy khô. Khi dùng, tẩm rượu hoặc nước suối, sao vàng.

Tục đoạn có vị đắng, ngọt, cay, hơi ôn. Theo y văn cổ, tục đoạn trị các chứng thận hư, lưng đau, chân yếu, trị thai lậu, thai trụy, gãy xương, bong gân, sái gân, lở nhọt. Từ lâu, đã có nhiều bài thuốc dân gian rất hiệu quả: 

- Trị đau lưng, chân gối mỏi, gân cốt co cứng thì dùng bài thuốc: tục đoạn, tỳ giải, ngưu tất sao, đỗ trọng, mộc qua, mỗi thứ 80g, nghiền thành bột mịn luyện mật làm hoàn (viên), mỗi viên nặng 10g, mỗi lần uống một viên, ngày uống hai-ba lần, uống với nước nóng. 

- Trị té gây đau lưng, gối, chân tay đau sưng, hoặc gãy xương kín, bong gân, dùng bài thuốc tiếp cốt tán: chích nhũ hương, chích một dược, đồng tự nhiên, thổ miết trùng, huyết kiệt, tục đoạn, đương quy, cốt toái bổ, hồng hoa, mỗi thứ 12g, mộc hương 8g, tán bột mịn, mỗi lần uống 12g, ngày hai-ba lần, uống với nước sôi để nguội, hoặc hòa với giấm rượu đắp ngoài da.

Ngày nay, cây thuốc tục đoạn được nghiên cứu và ứng dụng rất nhiều trong điều trị bệnh, đặc biệt là có hiệu quả cao trong điều trị loãng xương. 

Theo các nghiên cứu, người ta thấy tục đoạn khi uống làm tăng mật độ xương, giúp xương chắc hơn, mật độ xương tăng 11,82% trên phần lớn các xương được khảo sát. Hoặc khi theo dõi trong 16 tuần dùng vị thuốc tục đoạn, trọng lượng xương của cơ thể tăng lên và ngăn chặn được sự mất xương, đồng thời tăng tái tạo xương, giúp cơ thể phòng chống loãng xương.

Bên cạnh đó, tục đoạn còn một số công dụng khác: làm thoát mủ (bài nùng) đối với ung nhọt, cầm máu, giảm đau, có tác dụng tăng sữa và làm tăng nhanh tổ chức tái sinh. Liều lượng thường dùng: 10-20g, dùng ngoài tùy theo bệnh lý. 

Tuy nhiên, theo tài liệu Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của Giáo sư Đỗ Tất Lợi,  nếu sử dụng liều cao thì tục đoạn có thể làm nhịp tim nhanh, đồng thời biên độ mạch cũng tăng và có thể gây dị ứng ngoài da… Lưu ý: không sử dụng tục đoạn cho phụ nữ có thai, băng huyết hay người có chứng thực nhiệt.

Bác sĩ Trần Quốc Cường 
(Khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM)