Câu khách bằng bìa sách

Cuốn sách nội dung nghiêm túc nhưng bìa phản cảm này đã bị yêu cầu thu hồi. Một cuốn sách khác ngay sau đó cũng bị “đưa ra ánh sáng” và Cục Xuất bản tiếp tục ra quyết định thu hồi: Bộ luật Hình sự và văn bản hướng dẫn thi hành 2014 (cũng do NXB Lao động - Xã hội ấn hành), với ảnh bìa cán cân công lý một bên là đồng hồ một bên là tiền đô. Không quá gây sốc nhưng bìa sách này dễ gây suy diễn, làm hoang mang dư luận nên cũng đã vào chung “rọ” với bìa “Công Lý”. 

Bìa sách cũng ngày một trôi nổi trong hỗn độn những hình ảnh, tít tựa câu khách 

Trên đây chỉ là hai trong vô số trường hợp nội dung một đằng, bìa sách một nẻo, hoặc cố tình câu khách bằng những hình ảnh, tít tựa gây sốc vẫn còn nhan nhản trên thị trường. Giám đốc một đơn vị làm sách có uy tín tại TP.HCM nói rằng trường hợp bìa sách luật gây phản cảm là quá hy hữu. Bởi với những dòng sách nghiêm túc như thế, ít ai nghĩ lại có sự phản cảm đến khó hiểu như vừa qua. “Tất nhiên, trách nhiệm sau cùng vẫn thuộc về phía NXB, không thể đổ hết lỗi cho đơn vị liên kết, nhưng tôi nghĩ trong trường hợp này, sai phạm là do quá chủ quan chứ chẳng ai lại đi câu khách với sách luật” - vị giám đốc này nói.

Chuyện câu khách thường hướng đến sách văn học, sách “thị trường”. Những trường hợp câu khách bằng bìa sách ngày một nhiều hơn đối với sách cả trong và ngoài nước. Nếu các nhà làm phim PR sản phẩm bằng cảnh nóng thì các tác giả, nhà làm sách cũng rất biết tạo sự chú ý bằng hình ảnh, tựa sách lẫn những trích dẫn bìa bốn.

Mới đây, phiên bản Hàn Quốc của cuốn sách nổi tiếng Nhật ký Anne Frank vừa xuất bản đã bị độc giả xứ kim chi phẫn nộ chỉ vì bìa sách là hình ảnh cô gái trẻ nằm nghiêng, áo hơi hở cổ. Còn ở Việt Nam, hở cổ là chuyện thường, bìa sách còn minh họa cả ảnh khỏa thân, gợi cảm khiêu khích. Những quyển thuộc Tủ sách Lời trái tim của công ty IPM xuất bản cách đây nhiều năm từng bị phản ứng vì cả bìa lẫn nội dung đều thể hiện quá rõ ràng chuyện phòng the. Bộ sách chuyển ngữ từ các tác phẩm văn học nước ngoài, được giới thiệu là những ấn phẩm tình yêu nhẹ nhàng, lãng mạn cho nữ giới, nhưng lại rất không phù hợp với độc giả vị thành niên. Bìa sách toàn những hình ảnh nam nữ ái ân, nội dung còn “đi vào chi tiết” hơn nhiều.

Sách văn học Việt Nam cũng bắt đầu “nắm bắt thị hiếu” này bằng những bìa sách ngày càng táo bạo hơn. Gần đây có lẽ phải kể đến cuốn Nude tình yêu của tác giả Võ Hồng Thu. Bìa là ảnh cô gái khỏa thân nằm ở tư thế cực kỳ gợi cảm, bìa bốn cũng “rạo rực” không kém với đoạn trích dẫn miêu tả cho “khúc dạo đầu”. Nhà thơ lão thành Văn Thanh ra tập thơ Người tình ngoài sổ sách cũng khiến bạn bè “choáng” với bìa cô gái khỏa thân ngồi gục đầu… Trong khi đây là những tác phẩm văn chương đàng hoàng, thì phần minh họa bìa lại không khác lắm so với những cuốn sách khai thác đề tài “tình tiền tù tội” từng được bày bán nhan nhản ở bến xe.

Không đứng ngoài cuộc với các lĩnh vực nghệ thuật “nổi tiếng và tai tiếng” khác, sách cũng ngày càng bị cuốn vào vòng xoáy câu khách, nếu không gây sốc bằng bìa "gợi cảm" thì cũng bằng tựa sốc: Hễ sướng thì hét lên, Lỡ tay chạm vào ngực con gái, Đàn ông chọn khe ngực sâu, Hợp đồng chăn gối, Yêu anh bằng tất cả những gì em có, Mất anh bằng tất cả những gì em cho... Nội dung hay dở, yêu thích đồng cảm hay không phụ thuộc thẩm định sau đó của độc giả, nhưng nếu chỉ mới nhìn qua đã thấy rõ ràng là những kiểu đặt tít tựa này chỉ nhằm mục đích trước nhất là thu hút sự chú ý. Tít tựa gây sốc tràn lan vô hình trung khiến văn học cũng giảm giá trị, thị trường sách trở thành bát nháo, dễ dãi.

Lâu nay, những cuốn sách bị đình bản, thu hồi, phạt nặng thuộc về những sai phạm bên trong nội dung, tạo ảnh hưởng tiêu cực. NXB Lao động - Xã hội với án phạt 252 triệu đồng cho vụ “Công Lý mặc quần lót lên bìa sách luật”, được xem là một mức răn đe cho những kiểu làm sách cẩu thả. Tuy nhiên, tình trạng làm bìa sách theo kiểu sốc để được chú ý là sự tính toán của những nhà làm sách. có vẻ việc đặt tựa, vẽ bìa gây sốc chưa được cơ quan quản lý “nhòm ngó” triệt để, nên bìa sách ngày càng hỗn độn những hình ảnh, tít tựa câu khách rẻ tiền.

SONG GIANG