Cảnh báo "siêu mầm bệnh" đáng sợ đe dọa trẻ nhỏ

Sau 7 năm "tìm con", Felix Liauw (bác sĩ nhi khoa đang công tác ở Jakarta, Indonesia) mới có bé trai Obelix. Thế nhưng niềm vui nhanh chóng hóa thành nỗi đau. Vừa chào đời không lâu, Obelix phải nhập viện vì nôn mửa và rối loạn tiêu hóa. Sau khi được chẩn đoán có dấu hiệu nhiễm trùng, bác sĩ dùng kháng sinh cho đứa trẻ. Tuy nhiên, 2 tháng điều trị kiên trì không hề hiệu quả. “Gốc rễ” vấn đề là một căn bệnh hiếm gặp, dẫn tới triệu chứng nhiễm trùng tái diễn liên tục.

Liauw ngậm ngùi hồi tưởng: “Chúng tôi mang con về nhà tiếp tục điều trị, nhưng cuối cùng vẫn để mất thằng bé vì nhiễm trùng máu”. Nguyên nhân y bác sĩ không thể cải thiện chứng nhiễm trùng nguy hiểm của Obelix là tình trạng “kháng kháng sinh” (Anti-Microbial Resistance, hay AMR) - khi vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng... có khả năng chống lại thuốc kháng đặc trị. Vì AMR, những mối nguy này sở hữu danh xưng mới đáng sợ hơn, “siêu mầm bệnh”.

Yusra được bệnh viện theo dõi, điều trị chứng nhiễm trùng máu

“Tử thần” lẩn khuất

AMR tước đi hơn 1 triệu sinh mạng mỗi năm trên thế giới, số đông là trẻ em ở những nước nghèo nơi điều kiện vệ sinh, cơ sở vật chất ngành y tế còn yếu kém.

Câu chuyện đau lòng của Obelix, thế nhưng, không phải trường hợp nghiêm trọng hiếm thấy gần đây. Yusra, một bé gái sinh non vừa chào đời ở miền bắc Ethiopia, có biểu hiện nhiễm trùng máu nặng. Điều này đồng nghĩa, hệ miễn dịch của trẻ quay sang tấn công cơ quan nội tạng. AMR khiến thuốc kháng sinh phổ thông mất hiệu lực. Do đó, việc chữa trị gian nan hơn gấp bội.

Tại quốc gia Đông Phi đang xảy ra bạo loạn, xung đột liên tục, mẹ Yusra phải vất vả tìm kiếm một bệnh viện chuyên khoa có thể cứu giúp con gái. Cô rất sợ mất con.

“AMR đang "hoành hành" trên diện rộng, không khác gì một cơn đại dịch” - giáo sư Nicholas Feasey (công tác tại Trường Y học Nhiệt đới Liverpool, Anh) - nhận định. “Trẻ nhỏ tại các nước với nền y học còn nhiều hạn chế dễ bị tấn công bởi tình trạng đáng lo ngại này”.

Đã chứng kiến nhiều trẻ chào đời khỏe mạnh, bác sĩ nhi khoa Felix Liauw càng đau đớn khi để mất con ruột vì một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm

Thuốc kháng sinh được y học hiện đại xem như “rào chắn” bảo vệ sức khỏe. Thiếu chúng, nguy cơ gặp phải triệu chứng nhiễm trùng chết người có thể xảy đến với bất kỳ ai cần làm phẫu thuật nhằm điều trị bệnh, xử lý vết thương hoặc khi sinh con.

Dẫu vậy, tương tự sự phát triển của nhiều loại thuốc kháng sinh, mầm bệnh cũng có khả năng “biến hóa” và trở nên mạnh hơn. AMR minh chứng cách vi rút, vi khuẩn có thể “học” để chống lại sự tấn công từ thuốc.

Nỗ lực tìm hy vọng

“Gặp phải tình huống khó khăn như AMR, chúng tôi thường phải tự "lần mò" tìm kiếm phương thức điều trị” - Tarekegn Bitew, bác sĩ khoa sơ sinh làm việc tại bệnh viện chuyên khoa thuộc Dessie (thị trấn miền bắc Ethiopia) - nơi Yusra đang được chữa trị, chia sẻ. “Nếu bệnh nhi không phản ứng với thuốc kháng loại 1 (đề cử thuốc phổ biến nhất sử dụng cho 1 dạng nhiễm trùng cụ thể), chúng tôi sẽ nghi ngờ có sự xuất hiện của AMR và tiến hành kê thử nghiệm thuốc kháng loại 2, loại 3”.

Ở một bệnh viện lớn thuộc thành phố Lagos, Nigeria, nỗ lực quan sát, kiểm tra và điều chỉnh dựa theo cách thức kể trên của đội ngũ y bác sĩ đã thu về “trái ngọt”. Eniyoha - một bệnh nhi bị cha mẹ vứt bỏ khi có biểu hiện nhiễm trùng máu và AMR - đã dần hồi phục với liều kháng sinh thử nghiệm thứ ba.

Y tá chăm sóc một bệnh nhi vừa tròn 1 ngày tuổi ở bệnh viện thành phố Lagos, Nigeria

Tháng Chín tới đây, tại trụ sở ở New York, Đại hội đồng Liên hiệp quốc sẽ tổ chức một cuộc gặp cấp cao nhằm thảo luận về các mối đe dọa AMR gây ra đối với sức khỏe, an ninh lương thực cũng như sự phát triển toàn cầu.

Tại Indonesia, Liauw hiện là thành viên một tổ chức xã hội chuyên hỗ trợ những bệnh nhân cùng gia đình chịu ảnh hưởng bởi "siêu mầm bệnh". Anh tin rằng, điều xảy ra với con trai đã mất của anh góp phần phản ánh thực trạng chung ở hàng loạt quốc gia với nguồn nhân lực, vật lực dành cho ngành y còn nhiều thiếu sót. Chẩn đoán sai lệch lẫn điều kiện vệ sinh không đạt chuẩn trong cơ sở chăm sóc y tế có thể dẫn tới "cơn ác mộng" khó giải quyết như AMR.

"Quy trình chẩn đoán đúng cách nên được triển khai trước khi kê thuốc kháng sinh" - Liauw nói. Dẫu vậy, cái khó hiện nay là làm thế nào tiếp cận kịp thời những trung tâm xét nghiệm, để nhận diện sớm nguy cơ của AMR và từ đó, thiết lập phương án ứng phó phù hợp.

"Tôi nghi ngờ con mình đã nhiễm bệnh trong thời gian thằng bé nằm viện" - anh bày tỏ. Giữ gìn cơ sở khám chữa bệnh sạch sẽ là mục tiêu không dễ đạt ở các quốc gia thu nhập thấp và trung bình - nơi (theo thống kê) 38% bệnh viện, phòng khám không có nguồn nước sạch ổn định, 35% cơ sở thiếu xà phòng rửa tay.

"Dùng chung thiết bị ở bệnh viện là nguồn lây nhiễm đáng sợ, có thể khiến bệnh nhi sơ sinh đối mặt các chứng nhiễm trùng kháng thuốc" - Jonathan Strysko - một nhà dịch tễ học làm việc tại Botswana - cho biết. "Quả thật, nếu chúng ta bất cẩn, không chủ động giữ vệ sinh chung vì cộng đồng, người bệnh có thể bị lây nhiễm ngay trong quá trình điều trị. Chúng ta rất cần một hướng tiếp cận mới để ngăn ngừa hiệu quả hơn các bệnh truyền nhiễm và đảm bảo môi trường khám chữa bệnh luôn trong sạch".

Như Ý (theo TheGuardian)