Càng hiện đại, càng thích nhìn lại chuyện xưa

Bộ phim đang được coi như tâm điểm ở rạp chiếu toàn cầu thời gian này là Ready player one (Đấu trường ảo). Đạo diễn lừng danh Steven Spielberg tiếp tục cho thấy ông giỏi nắm bắt xu hướng thị trường và tâm lý người xem khi đưa vào phim yếu tố “hoài niệm” đậm đặc. 

Ready player one khai thác công nghệ của tương lai (thực tế ảo - VR), nhưng lại kéo khán giả trở về hồi ức quá khứ

“Một vé trở về tuổi trẻ, tìm lại những đêm trắng không ngủ để cày những gì gọi là văn hóa đại chúng Mỹ. Bồi hồi và cảm xúc với Ready player one đến mức không dám đứng dậy… vào nhà vệ sinh, chỉ vì sợ bỏ mất một chi tiết nào đấy. Bác Steven Spielberg ơi, bác tài thế!”. 

Một khán giả khác cũng kịp nhận ra Ready player one là “bức thư tình gửi đến nền văn hóa đại chúng của thập niên 80”. Quả thực, phim là tổ hợp của những nhân vật kinh điển từ truyện tranh lên màn ảnh mà nhiều người một thời “mê mẩn” như Batman, Harley Quinn, bóng ma trong The Shining, Gundam... cho đến những tựa game như Overwatch, Halo...

Bộ phim của Steven Spielberg vì thế như bản hùng ca rộn rã nhằm tôn vinh các cột mốc lớn. Điều này giải thích tại sao phần lớn khán giả đến với Ready player one là những “game thủ” kỳ cựu hoặc “fan cứng” của truyện tranh và phim ảnh một thời. Những đối tượng khác có thể sẽ thấy bộ phim không hay như nhiều người ca ngợi. Tuy vậy, dù chỉ vô tình “đi lạc” vào thế giới ảo - thực pha trộn của Ready player one, chỉ cần để mặc trí tưởng tượng thả trôi vào không gian đa chiều mà Steven tạo ra, mỗi người sẽ tìm thấy điểm thú vị riêng. 

Đấu trường ảo chỉ là ví dụ mới nhất cho thấy các nhà làm phim đã rất nhạy bén, khôn khéo khi kéo khán giả về những năm tháng cũ, khơi dậy hồi ức xa xôi. Trước Ready player one, đã có không ít phim “bom tấn” hoặc phim nghệ thuật khai thác nhu cầu nhìn ngắm, ôm ấp quá khứ đẹp đẽ của công chúng.

Nếu Ready player one dùng nhạc nền và những ca khúc rất quen tai từ thập niên 80, thì khi làm tiếp phần hai, các nhà sáng tạo của Marvel cũng đưa vào Guardians of the galaxy bữa tiệc âm nhạc thịnh soạn của những bản nhạc từng được chúng ta “nghe nát” qua băng cassette hay băng cối thuở nào của những cái tên như The Rolling Stones, Queen, The Temptations hay thậm chí là “công chúa” Britney Spears.

La La Land mang người ta về với những ký ức

Nhìn lại, chúng ta còn có thể kể ra hàng loạt bộ phim đậm chất hoài niệm khác được tung ra từ nhiều nền điện ảnh khác nhau thời gian qua như The Artist, Boyhood, La La Land, Birdman, Kingsman, Lady bird, Café Society… Riêng Hàn Quốc còn có cả dòng phim gọi là “phim về thời thanh xuân” mà tiêu biểu là Miss Granny (được Việt Nam làm lại với tựa Em là bà nội của anh), Sunny (phiên bản Việt là Tháng năm rực rỡ)… 

Tại Việt Nam, có lẽ nhiều nhà sản xuất và đạo diễn đã kịp nhận ra những lợi thế của việc làm phim kiểu “retro” nên gần đây đã ồ ạt cho ra đời không ít tác phẩm khai thác Sài Gòn xưa, văn hóa xưa, tuổi thơ xưa… như Sài Gòn, anh yêu em, Dạ cổ hoài lang, Cô gái đến từ hôm qua, Lô tô... Thể hiện rõ nhất cho việc tận dụng “mỏ vàng” cảnh xưa chuyện cũ là hai phim Việt ra mắt gần đây: Cô Ba Sài Gòn và Mẹ chồng. Từ những tấm poster tung ra hay cách tạo hình của diễn viên đã có thể hiểu những bộ phim này đang muốn kéo khán giả đến rạp bằng niềm nhớ thương “tháng năm rực rỡ”. 

Không chỉ có phim ảnh, trong lĩnh vực thời trang, âm nhạc, ẩm thực… xu hướng “retro” cũng bộc lộ rất rõ nét. Các sản phẩm văn hóa, giải trí đại chúng đương nhiên sẽ tác động đến lối sống; nên chúng ta cứ để ý xem, đang ngày càng có nhiều quán cà phê (đơn lẻ hay chuỗi) phát triển rất nhanh nhờ tạo phong cách bằng yếu tố hoài cổ (hoặc có khi chỉ là “giả cổ”).

Phim Việt Cô Ba Sài Gòn mang khán giả về một không gian xưa

Như vậy, có phải thời hiện đại, với công nghệ, tiện nghi và những kết nối lỏng lẻo dễ khiến con người ngột ngạt, mỏi mệt, nảy sinh tấm lý “tìm về chốn xưa”? Đây là câu chuyện dài không chỉ để bàn, mà còn để nghiên cứu. Nhưng trước hết, bạn nhớ nhé, bây giờ và cả tương lai, ký ức của bạn cũng được “lắng nghe” để kinh doanh đấy! 

 Bùi Dũng