Cần thuyết phục, tạo điều kiện sinh kế khi thỏa thuận quyền sử dụng đất

Phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Luật Đất đai, sáng 25/8

Băn khoăn quy định thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội

Sáng 25/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến một số vấn đề lớn tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).

Liên quan tới quy định thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, dự thảo đang liệt kê các trường hợp đất có thể thu hồi. Trong đó có 3 nội dung chính gồm Nhà nước thu hồi đất để xây dựng công trình công cộng, công trình sử dụng cho mục đích sản xuất công nghiệp và công trình cơ sở, tiện ích hạ tầng kỹ thuật; xây dựng trụ sở cơ quan nhà nước, công trình sự nghiệp; thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng khác.

Ông Vũ Hồng Thanh - Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - cho biết, cách làm này có ưu điểm là bảo đảm sự rõ ràng, dễ theo dõi, dễ áp dụng. Tuy nhiên, việc liệt kê quá cụ thể, chi tiết các dự án, công trình thu hồi đất có nhược điểm khó bảo đảm bao quát, đầy đủ. Trong quá trình thảo luận, có ý kiến cho rằng cách tiếp cận theo hướng liệt kê các trường hợp như hiện nay chưa làm rõ được sự cần thiết của các dự án, công trình này theo tinh thần của Hiến pháp.

Góp ý vào vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng cho rằng, nếu lựa chọn quy định theo hình thức “chọn cho”, tức liệt kê hết các trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội thì không khả thi. Bởi theo ông “càng liệt kê có khi lại càng thiếu”. Chủ tịch Quốc hội gợi ý tiếp cận theo cách “chọn bỏ”. Tức dự án luật có thể nêu các trường hợp không được thu hồi, loại trừ các trường hợp thu hồi bằng phương pháp thỏa thuận. Ông lưu ý, đất thu hồi phải có trong quy hoạch đã được phê duyệt. Dự thảo có thể đưa ra các trường hợp nghiêm cấm như vừa điều chỉnh lại cho thu hồi đất.

Thuyết phục, tạo sinh kế cho người dân khi thực hiện dự án

Chủ tịch Quốc hội cho rằng, trong thỏa thuận quyền sử dụng đất để triển khai dự án, nên quy định doanh nghiệp phối hợp các cơ quan, đơn vị để tuyên truyền, thuyết phục, tạo điều kiện sinh kế thay vì việc hướng tới các biện pháp hành chính

Một trong những vấn đề được quan tâm là cơ chế xử lý đối với trường hợp thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất không đạt được 100%. Nội dung này có 2 loại ý kiến. Ý kiến thứ nhất là giữ như dự thảo luật trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 5. Việc chủ đầu tư thỏa thuận với người sử dụng đất để có đất thực hiện dự án là thỏa thuận mang tính dân sự, việc Nhà nước can thiệp bằng biện pháp thu hồi đất đối với các trường hợp không thỏa thuận được thì không phù hợp, dễ dẫn tới khiếu kiện. Để đảm bảo việc thỏa thuận nhận chuyển quyền sử dụng đất thành công, nhà đầu tư cần phải tính toán về quy mô, địa điểm thực hiện dự án cho phù hợp.

Loại ý kiến thứ hai, tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo luật bổ sung quy định Nhà nước thu hồi đất đối với phần diện tích còn lại của dự án chưa thỏa thuận được, trong điều kiện nhà đầu tư thực hiện dự án đã thỏa thuận được với từ 80% số người sử dụng đất trở lên và 80% diện tích đất dự án.

Cho ý kiến về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội cho rằng trong thỏa thuận nên hỗ trợ theo Luật Thực hiện dân chủ cơ sở. Trong trường hợp này, chính quyền địa phương, tổ chức chính trị - xã hội cùng với nhà đầu tư tháo gỡ những vướng mắc, những tâm tư, tình cảm, nguyện vọng trong khuôn khổ chính sách chung của Nhà nước. Nhà đầu tư từ đầu phải có khung thỏa thuận với cấp uỷ, chính quyền, địa phương. “Đôi khi người ta không thông, phải giáo dục, tuyên truyền, thuyết phục, tạo điều sinh kế, tái định cư… chứ không phải giải pháp về hành chính”.

M.Quang