Cần những “cánh cửa” mở ra sông

Có lẽ chưa bao giờ, quyết tâm khai phá tiềm năng sông nước của chính quyền và doanh nghiệp TPHCM lại mạnh mẽ như thời gian qua; khi hàng loạt đề án, kế hoạch, đề xuất được đưa ra nhằm gỡ vướng, tạo bứt phá cho giao thông và du lịch đường thủy. Điều này cho thấy, các cơ quan chức năng đã có sự nhìn nhận, đánh giá đúng về giá trị sông nước, trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng mặt và áp lực giao thông đường bộ ngày càng lớn.

Đường ven sông Sài Gòn

Từ sau khi dự án chỉnh trang công viên bến Bạch Đằng được đưa vào sử dụng đầu năm 2022, nơi đây dần trở thành không gian giải trí, hội tụ cộng đồng của người dân TPHCM, với hình ảnh “trên bến, dưới thuyền” nhộn nhịp. Du khách đến bến có thể dùng xe buýt đường sông hoặc du thuyền để trải nghiệm cảm giác di chuyển trên sông Sài Gòn, tham gia các hoạt động văn hóa nghệ thuật đa dạng. Sông Sài Gòn, bến Bạch Đằng, cảng Nhà Rồng cùng với cột cờ Thủ Ngữ, những công trình cổ, tượng Đức Thánh Trần ở công trường Mê Linh đã tạo nên một không gian kết nối liên tục về mặt lịch sử, địa lý, văn hóa, cả dưới nước lẫn trên bờ.

TPHCM có gần 1.000km sông, kênh, rạch kết nối thuận lợi đi các tỉnh miền Tây và Đông Nam bộ. Thành phố còn có tài sản quý giá là 80km sông Sài Gòn, trong đó có đoạn đi xuyên khu trung tâm, với một bên là bến Bạch Đằng, bến Nhà Rồng và bên kia là khu đô thị mới Thủ Thiêm. Tiếc rằng, trong khi không gian trên bộ ngột ngạt với người và xe thì khoảng không gian mở ra sông nước gần như bị bỏ phí.

Để tìm lại hình ảnh “trên bến, dưới thuyền” tấp nập, TPHCM cần sớm hoàn thành quy hoạch và xây dựng mạng lưới bến thủy nội địa, để từ đó mở những “cánh cửa” ra sông, kênh. Càng nhiều bến thì càng nhiều lộ trình, tăng tính thuận tiện, thu hút người dân tham gia đường thủy. Những “cánh cửa” mở ra sông còn giúp hình thành các không gian sinh hoạt công cộng mà người dân thành phố vốn đang rất thiếu thốn.

Theo thống kê của Sở Giao thông Vận tải TPHCM, trong 92 tuyến đường thủy nội địa địa phương và 5 tuyến đường thủy nội địa quốc gia, có 218 cây cầu thì đến 102 cầu không đảm bảo tĩnh không theo quy hoạch phát triển. Mới đây, ngành giao thông đã phê duyệt dự án nâng tĩnh không cầu Bình Phước 1 trên Quốc lộ 1 và cầu Bình Triệu 1 trên Quốc lộ 13, nhằm đáp ứng đồng bộ tĩnh không các cầu trên sông Sài Gòn đạt tối thiểu 7m, từ đó thúc đẩy giao thông đường thủy của TPHCM cũng như các tỉnh lân cận - Bình Dương, Đồng Nai, Tây Ninh. Về lâu dài, những cây cầu quá thấp trên các tuyến sông, kênh, rạch cũng cần có phương án nâng tĩnh không để đảm bảo tàu thuyền chạy thông suốt.

Lãnh đạo thành phố cần có chiến lược phát triển đồng bộ cả về giao thông, du lịch, môi trường, kinh tế… Riêng với sông Sài Gòn, cần có quyết tâm lớn để khai thác hiệu quả hơn 80km sông từ Củ Chi đến Cần Giờ, hình thành con đường ven sông, mở ra hướng mới để phát triển đô thị, tạo điểm nhấn về cảnh quan sông nước, phát triển du lịch, kinh tế ven sông.

Muốn phát triển đường thủy còn cần đội ngũ thuyền trưởng, thủy thủ, kỹ sư hàng hải; nghĩa là phải có kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực ngay từ bây giờ, tránh tình trạng như hệ thống metro của TPHCM - xây gần xong thì cơ quan chức năng mới nghĩ đến chuyện tìm nhân sự.

Khi đã có chiến lược đồng bộ, dài hơi cùng quy hoạch bài bản, chắc chắn sẽ thu hút nhiều doanh nghiệp tham gia đầu tư cơ sở hạ tầng, phương tiện cho giao thông đường thủy. Nếu cứ hô hào doanh nghiệp đầu tư tàu thuyền này, sản phẩm du lịch kia nhưng thiếu hạ tầng cảng bến, thiếu kết nối đường bộ thì dù doanh nghiệp quyết tâm làm cũng khó bền vững.

Khai thác tiềm năng sông nước tại TPHCM không chỉ “chia tải” cho giao thông đường bộ, phát triển du lịch, tăng trưởng kinh tế mà còn đóng góp tích cực vào việc bảo vệ môi trường, gìn giữ và tiếp nối những giá trị về văn hóa, lịch sử, tinh thần của thành phố hơn 300 năm tuổi. Đây nên là chiến lược bền vững trong việc định hình tương lai của siêu đô thị TPHCM. 

Phương Thanh