Cần nhiều chính sách hơn để TPHCM không trở thành 1 đô thị già

Già hóa dân số, theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), là quá trình thay đổi về thành phần tuổi và gia tăng tỉ lệ người cao tuổi trong tổng dân số. Già hóa dân số với tỉ lệ người cao tuổi gia tăng dẫn đến cơ cấu trong độ tuổi lao động giảm, cơ cấu nghề nghiệp giảm, làm gia tăng gánh nặng kinh tế cho người trẻ.

Có 2 nguyên nhân dẫn đến già hóa dân số là do tỉ suất sinh giảm, thứ hai là tuổi thọ trung bình ngày càng gia tăng, đẩy nhanh quá trình già hóa dân số.

Già hóa dân số là vấn đề toàn cầu, tác động đến tình hình phát triển kinh tế - xã hội ở nhiều quốc gia.

Ngày 24/12, Bộ Nội vụ và An toàn Hàn Quốc cho biết, công dân từ 65 tuổi trở lên ở nước này chiếm tỉ lệ 20% dân số, trở thành một xã hội "siêu lão hóa". "Siêu lão hóa" là khái niệm do Liên hiệp quốc (LHQ) định nghĩa.

Giảm tỉ lệ sinh là một trong những nguyên nhân dẫn đến già hóa dân số. Già hóa dân số tác động đến tình hình phát triển kinh tế - xã hội ở nhiều quốc gia - Ảnh: Yonhap

LHQ phân loại các quốc gia có hơn 7% dân số từ 65 tuổi trở lên là xã hội lão hóa, các quốc gia có hơn 14% là xã hội già và những quốc gia có hơn 20% là xã hội "siêu lão hóa".

Theo dữ liệu từ Bộ Nội vụ Nhật Bản ngày 16/9, số người từ 65 tuổi trở lên ở nước này chiếm tỉ lệ 29,3% tổng dân số, đưa Nhật trở thành quốc gia có tỉ lệ người dân ở độ tuổi này cao nhất thế giới.

Tỉ lệ người cao tuổi Nhật Bản ước đạt 34,8% dân số vào năm 2040, khi những người sinh ra trong giai đoạn 1971-1974 trở thành người cao tuổi, theo Viện Nghiên cứu Dân số và An sinh Xã hội Quốc gia Nhật Bản.

Tỉ lệ sinh liên tục giảm, khủng hoảng nhân khẩu học kéo dài nhiều năm tại Nhật khiến nước này lo ngại về tình trạng dân số già và thu hẹp lực lượng lao động.

Việt Nam nằm trong số các quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Những người từ 60 tuổi trở lên chiếm 11,9% tổng dân số vào năm 2019 và đến năm 2050, con số này sẽ tăng lên hơn 25%. Việt Nam sẽ bước vào thời kỳ dân số già, chuyển từ xã hội “già hóa” sang xã hội “già” vào năm 2036. Nguyên nhân phần lớn được xác định là do giảm mạnh tỉ lệ sinh trong những thập kỷ qua đã tác động rất lớn tới cơ cấu dân số, đẩy nhanh tốc độ già hóa dân số.

TPHCM đang trải qua già hóa dân số nhanh nhất Việt Nam khi hiện có hơn 1,3 triệu người trên 60 tuổi, chiếm tỉ lệ 12,05% dân số. Theo số liệu mới nhất của Chi cục Dân số TPHCM, số con trung bình của một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ tại thành phố là 1,32, là mức sinh thấp nhất trên cả nước.

Tỉ lệ sinh giảm có rất nhiều nguyên nhân. Trong đó, có việc giới trẻ ngại kết hôn, và các cặp vợ chồng "không dám sinh con" khi việc sinh con dẫn đến hàng loạt vấn đề, mà vấn đề lớn nhất là chi phí nuôi con với các khoản từ sữa tã, tiêm phòng, y tế, khám sức khỏe định kỳ, chi phí giáo dục và cả vấn đề chỗ ở, nơi sinh sống... Đó mới chỉ là chi phí nuôi một đứa trẻ, chưa kể đến áp lực về việc dạy con khi ngày nay có rất nhiều trẻ sa đà vào những cám dỗ trên mạng xã hội. Áp lực này đến áp lực khác khiến nhiều cặp đôi chọn cách không sinh con, vì lo ngại sẽ không kham nổi chi phí để lo cho một đứa trẻ từ khi mang thai đến lúc con trưởng thành và không thể dạy con thành người tốt.

Để tăng tỉ lệ sinh, TPHCM mới đây đã đề xuất hỗ trợ 3 triệu đồng cho các gia đình sinh đủ 2 con trước 35 tuổi. Chính sách này là 1 sự cố gắng rất lớn của thành phố để để khuyến khích các cặp vợ chồng sinh thêm con nhưng có vẻ chưa đủ để hấp dẫn.

Để các cặp vợ chồng yên tâm sinh con, cần tạo điều kiện cho họ có nơi ở ổn định, như được mua nhà ở xã hội, được vay ngân hàng lãi suất thấp và ổn định để mua nhà. Tiếp đến, có các chính sách thai sản cho cả vợ và chồng khi gia đình có thêm con, để họ không phải vất vả, bất an khi phải tìm nơi gửi trẻ hay kiếm người giữ trẻ. Có chính sách miễn giảm học phí cho học sinh các cấp từ mầm non đến đại học, đảm bảo mọi học sinh đều có quyền được học trường công. Tiếp đến là chăm lo các vấn đề y tế, sức khỏe. Đảm bảo các vắc xin cần thiết đều được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng, không còn cảnh thiếu vắc xin. Đảm bảo trẻ được khám chữa bệnh tốt nhất và được giáo dục tốt nhất, hay có các đơn vị, chương trình tư vấn tâm lý trẻ miễn phí, những lớp học "làm cha mẹ" để các phụ huynh biết cách nuôi và dạy con.

Nếu vậy, các cặp vợ chồng sẽ ít băn khoăn khi quyết định sinh thêm con. Khi có thể tăng tỉ lệ sinh, thì sẽ phần nào giải được bài toán già hóa dân số.

Thu Phong