Cần hợp tác 3 bên để đào tạo nhân lực ngành bán dẫn

Cần tăng tốc đào tạo nhân lực

Trong tình hình nhu cầu nhân lực ngành bán dẫn ngày một tăng cao, đại diện Đại học Quốc gia (ĐHQG) TPHCM đã cùng các chuyên gia hàng đầu trong ngành bán dẫn và lãnh đạo TPHCM thảo luận để tìm cách giải quyết bài toán về đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Tại hội thảo “Công nghệ đóng gói, kiểm thử tiên tiến: Cơ hội cho Việt Nam” do ĐHQG TPHCM phối hợp Tập đoàn CT Group tổ chức ngày 14/3, ông Trần Kim Chung - Chủ tịch CT Group - nhận định: ngành công nghiệp bán dẫn đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực công nghệ cao. Năm 2024, toàn cầu đã bán ra hơn 1.000 tỉ chip, tương đương với 125 chip/người, cao hơn bất cứ loại hàng hóa công nghệ nào, tốc độ tăng trưởng 2 con số hằng năm. Trong bối cảnh đó, Việt Nam cần lực lượng nhân sự chất lượng cao rất lớn mới đáp ứng được yêu cầu phát triển.

Sinh viên các trường thành viên Đại học Quốc gia TPHCM giới thiệu về thiết kế vi mạch của trường tại hội thảo ngày 14/3

Đặt tương quan trong khu vực, ông Andrew Goh - Phó chủ tịch Lam Research (tập đoàn cung cấp công cụ sản xuất chip hàng đầu thế giới, trụ sở tại Mỹ) - cho rằng, Việt Nam cần đầu tư hơn nữa cho ngành bán dẫn. Ông dẫn chứng, Malaysia hiện chiếm 13% sản lượng kiểm tra và đóng gói bán dẫn toàn cầu, đóng góp 7% vào thị trường bán dẫn toàn cầu; Singapore chiếm 5% công suất sản xuất wafer (bước đầu tiên trong quy trình sản xuất chip) toàn cầu, đóng góp 11% vào thị trường bán dẫn toàn cầu và nắm giữ tới 20% thị phần sản xuất thiết bị bán dẫn trên thế giới. Ngành bán dẫn và điện tử Philippines chiếm hơn 60% tổng kim ngạch xuất khẩu của quốc gia… Tại Việt Nam thì hiện vẫn chủ yếu sản xuất phần cứng và điện tử, chiếm hơn 30% tổng kim ngạch xuất khẩu. Để tăng tốc, Việt Nam cần thu hút vốn đầu tư, đẩy mạnh đào tạo nhân lực ngành này.

Giáo sư Lữ Minh Phong - Hiệu trưởng Trường đại học Khoa học và Kỹ thuật Minh Tân (Đài Loan, Trung Quốc) - nhận định việc đầu tư của chính phủ, địa phương sẽ là lực đẩy giúp ngành bán dẫn tăng tốc. Cụ thể như ở trường ông, cách đây 8 năm, Bộ Giáo dục Đài Loan đã đầu tư cho trường dây chuyền sản xuất, đóng gói chip bán dẫn để đào tạo và thực hành cho sinh viên. Viện bán dẫn đầu tiên của Đài Loan cũng được đặt tại trường...

Theo phó giáo sư, tiến sĩ Vũ Hải Quân - Giám đốc ĐHQG TPHCM - hiện Chính phủ và các địa phương có nhiều chính sách ưu đãi cụ thể để phát triển công nghiệp bán dẫn. Việt Nam có nguồn nhân lực chất lượng cao là “hạt giống” để phát triển ngành công nghiệp tiên tiến này. ĐHQG TPHCM đặt mục tiêu trở thành trung tâm đào tạo lĩnh vực bán dẫn hàng đầu cả nước và khu vực và sẽ tăng tốc đào tạo, nhân rộng nguồn nhân lực.

Sẽ có nhiều chính sách đặc thù

Trước đây, lĩnh vực bán dẫn được các trường đại học đào tạo chủ yếu dưới dạng chuyên ngành. Ví dụ, chuyên ngành thiết kế vi mạch thuộc ngành điện tử viễn thông, kỹ thuật điện - điện tử, vật lý, hóa học. Năm 2024, ĐHQG TPHCM là đơn vị tiên phong trong cả nước mở 2 ngành độc lập là: thiết kế vi mạch, công nghệ bán dẫn ở hệ cử nhân, kỹ sư và thạc sĩ. Giáo sư Nguyễn Thị Thanh Mai - Phó giám đốc ĐHQG TPHCM - cho hay: “Để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng ĐHQG TPHCM thành trung tâm đào tạo lĩnh vực bán dẫn hàng đầu châu Á, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng nhân lực bán dẫn toàn cầu, đơn vị đã xây dựng chương trình đào tạo tài năng ở cả bậc cử nhân, thạc sĩ. Đồng thời mở rộng tuyển sinh bậc thạc sĩ ở cả những ngành liên quan STEM…”.

Tuy nhiên, bà cho rằng: “Chi phí đào tạo ngành công nghệ bán dẫn rất cao, một mình trường đại học rất khó làm. Mong 3 bên gồm cơ sở đào tạo - doanh nghiệp (DN) - địa phương cùng đồng hành để có thể tạo ra hệ sinh thái bền vững, hiện thực hóa chiến lược phát triển nguồn nhân lực bán dẫn”. Bà đề xuất các DN bắt tay với ĐHQG TPHCM tham gia vào quá trình xây dựng chương trình đào tạo. Các chuyên gia từ DN tham gia vào quá trình giảng dạy. DN tạo cơ hội cho sinh viên thực tập, tạo cơ hội việc làm. Đồng thời DN hỗ trợ các khóa đào tạo ngắn hạn nâng cao năng lực cho giảng viên, cấp học bổng cho sinh viên, tài trợ trang thiết bị, chia sẻ phần mềm phục vụ nghiên cứu. Đặc biệt là đặt trung tâm nghiên cứu tại đại học để phục vụ đào tạo cho cả đại học và nhu cầu của DN.

Với địa phương, bà mong có chính sách hỗ trợ học phí, học bổng cho sinh viên khi theo học các chương trình liên quan công nghệ bán dẫn. Bên cạnh đó là chính sách thu hút DN tới đặt nhà máy sản xuất tại địa phương, tạo cơ hội việc làm cho người học.

Đồng quan điểm, ông Trần Kim Chung cho hay, CT Group đang triển khai 3 nhà máy chuyên về lắp ráp, kiểm thử và đóng gói sản phẩm bán dẫn. Trong đó, nhà máy đầu tiên sẽ khánh thành năm 2025, đặt gần khu đô thị ĐHQG TPHCM. Công ty sẵn sàng hỗ trợ đào tạo, việc làm cho sinh viên sau khi ra trường và hỗ trợ giảng viên thực hành, nghiên cứu.

Ông Võ Văn Hoan - Phó chủ tịch UBND TPHCM - cho biết, thành phố đã triển khai nhiều chính sách, chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn. Ông khuyến khích các DN trong và ngoài nước đào tạo lĩnh vực này để tận dụng được chính sách ưu đãi. Thành phố cũng sẽ có nhiều chính sách đặc thù nhằm tạo điều kiện cho các cơ sở đào tạo và môi trường kinh doanh thuận lợi cho các nhà đầu tư, DN trong lĩnh vực này.

Nguyễn Loan