Căn hộ 'hộp diêm': giấc mơ có thực của người nghèo

Sau gần 10 năm theo đuổi, kiến nghị, cuối cùng một doanh nghiệp bất động sản (DN BĐS) trên địa bàn TP.HCM đã được Bộ Xây dựng (XD) cho phép “thí điểm” xây dựng căn hộ có diện tích tối thiểu 25m2 trong lúc chờ bộ nghiên cứu ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nhà chung cư.

Trong khi đó, thực tế tại một số tỉnh, thành và TP.HCM, từ lâu, nhiều DN đã xây dựng, đưa vào vận hành hàng nghìn căn hộ bán, cho thuê. Điều này cho thấy chính sách phát triển nhà ở hiện nay chưa dựa trên thực tế tình hình kinh tế xã hội và nhu cầu nhà ở của người dân.

Cuộc sống thực tế tại căn hộ 20m2 thuộc dự án Thái An của Công ty bất động sản Đất Lành

Nhà ở xã hội giá…trên trời!

Sau khi Luật Nhà ở 2005 ra đời, quy định “nhà chung cư phải thiết kế khép kín, có diện tích sàn xây dựng mỗi căn hộ không thấp hơn 45m2” đã khép lại ước mơ có nhà của hàng trăm nghìn người nghèo ở đô thị. Mọi hy vọng dồn vào nhà ở xã hội (NƠXH). Bộ XD đưa ra mục tiêu đến năm 2020 cả nước xây thêm ít nhất 22,5 triệu m2 sàn NƠXH. Tuy nhiên, kết quả đến nay là rất thấp và có thể nói, chính sách phát triển NƠXH đã không thể giúp hàng trăm nghìn người nhập cư, thu nhập thấp ở các đô thị thoát khỏi cảnh ở thuê.

Thống kê của Bộ XD cho thấy, đến nay cả nước chỉ có khoảng 179 dự án phát triển NƠXH với quy mô khoảng 71.000 căn, đáp ứng chưa tới 1/3 nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp. Riêng tại TP.HCM, từ khi Luật Nhà ở ra đời đến nay, chỉ có khoảng 43 dự án NƠXH được chấp thuận đầu tư, quy mô hơn 41.000 căn với gần 3,4 triệu m2 sàn xây dựng. Trong khi nhu cầu nhà ở tại TP.HCM hàng năm lên đến khoảng 30.000 căn. 

Sau hơn 10 năm phát triển, số lượng nhà ở đáp ứng không chỉ ít ỏi mà giá bán còn ngày càng xa rời giấc mơ có nhà ở của người thu nhập thấp. Theo quy định, giá bán NƠXH cho thuê, thuê mua được Nhà nước kiểm soát lợi nhuận khoảng 10%. Tuy nhiên, theo ghi nhận của chúng tôi, các dự án NƠXH được bán với giá không hề rẻ và có xu hướng ngày càng tăng.

Tại Q.Bình Tân, nhiều dự án nhà ở thương mại thuộc phân khúc căn hộ trung cấp được một số chủ đầu tư bán với giá chỉ khoảng 15 triệu đồng/m2. Trong khi đó, các dự án NƠXH trên địa bàn huyện Bình Chánh đều bán với giá từ 13 triệu - hơn 14 triệu đồng/m2. Tính ra, mỗi căn hộ NƠXH có giá bán từ khoảng 700 triệu đồng - gần 1 tỷ đồng. Với mức thu nhập của người nghèo, công nhân, viên chức, công chức... tại TP.HCM rõ ràng mức giá này vẫn là giấc mơ xa xỉ đối với họ. 

Ông Nguyễn Văn Đực - Giám đốc Công ty BĐS Đất Lành cho biết: “Trước đây nhiều người kỳ vọng NƠXH sẽ làm nên cuộc “cách mạng” nhà ở cho người thu nhập thấp. Nhưng đến nay có thể khẳng định, loại hình nhà ở này không thể giải quyết nhu cầu nhà ở cho đại bộ phận người dân khi Nhà nước không đủ khả năng bỏ tiền ra xây dựng, còn DN không mặn mà đầu tư, trong khi giá bán hiện đã tăng khá cao”. 

Bài toán quy hoạch cần gắn với thực tế

Năm 2007, trước bối cảnh khó khăn của thị trường BĐS và nhu cầu thực tế của người dân, nhiều DN BĐS đã gửi đơn xin Bộ XD “gọt” nhà cho vừa giá, nhưng hết lần này đến lần khác Bộ XD đều lắc đầu. 

Nhiều DN bức xúc phản ứng thì Bộ XD mới đề xuất xây căn hộ 25m2 để cho thuê nhưng không cho bán. Trong khi việc cho thuê và bán có khác gì nhau? Mặc DN phản ứng, cuối cùng Bộ XD vẫn quyết “đóng khung” chỉ cho thuê căn hộ 25m2. Để chứng minh quan điểm của Bộ XD không gắn liền với thực tế, năm 2015, Công ty TNHH thương mại xây dựng Lê Thành cho ra thị trường hàng nghìn căn hộ có diện tích chỉ khoảng từ 20m2-30m2.

Tuy nhiên, do vướng quy định của Bộ XD, khách hàng và chủ đầu tư phải “lách luật” bằng cách ký hợp đồng thuê nhưng thực tế là bán với giá khoảng từ 300 triệu - 350 triệu/căn. Hàng tiêu thụ đắt như “tôm tươi”. Ở khu vực Q.12, Công ty BĐS Đất Lành cũng cho ra căn hộ diện tích khoảng từ 20m2-30m2 và phải tiêu thụ với hình thức trên nhưng cũng hết sạch. 

Đến năm 2015, tỉnh Bình Dương đã gây “sốc” khi cho ra đời 5.000 căn hộ có diện tích chỉ khoảng 30m2 giá bán từ 100 triệu - 200 triệu đồng/căn. Chủ đầu tư vừa mở bán gần 100% các căn hộ đã được các công nhân tậu hết. Vừa qua, UBND tỉnh Bình Dương tuyên bố xây tiếp 10.000 căn tương tự để đáp ứng nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp. Đặc biệt, có thể thấy hầu hết các căn hộ “hộp diêm” sau nhiều năm đưa vào sử dụng vẫn đảm bảo chất lượng, không phải “ổ chuột” trên cao như nhiều ý kiến phản bác. 

Theo đại diện Công ty BĐS Đất Lành, với diện tích khoảng 25m2/căn, công ty hoàn toàn có thể cho ra đời các căn hộ có giá bán ở ngoại thành chỉ khoảng 8 triệu - 12 triệu đồng/m2 (khoảng 200 triệu - 300 triệu đồng/căn). 

Tiến sĩ Nguyễn Trọng Hoàng - chuyên gia kinh tế BĐS cho biết, ở nhiều nước và vùng lãnh thổ trên thế giới đều có quy định phát triển căn hộ diện tích nhỏ, siêu nhỏ như: Hồng Kông (15m2); Thái Lan (25m2); Trung Quốc (20m2); Hàn Quốc (14m2)… Điều này cho thấy, ở các nước họ quy hoạch rất sát với nhu cầu thực tế của người dân. Trong khi đó, việc quy hoạch ở nước ta không những chậm mà còn xa rời thực tế. 

Phan Trí