Cần có lộ trình hợp lý khi tăng thuế với rượu, bia

Ngành rượu, bia sẽ càng ngắc ngoải

Theo dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) do Bộ Tài chính soạn thảo, có 2 phương án điều chỉnh thuế đối với rượu, bia.

Đối với rượu từ 20 độ trở lên, phương án 1 là tăng mức thuế suất từ 65% hiện hành lên 70%, 75%, 80%, 85%, 90% và phương án 2 là tăng mức thuế suất lên 80%, 85%, 90%, 95%, 100% theo từng năm từ năm 2026-2030. Với rượu dưới 20 độ, phương án 1 là tăng mức thuế suất hiện hành từ 35% lên 40%, 45%, 50%, 55%, 60% và phương án 2 là tăng mức thuế suất hiện hành lên 50%, 55%, 60%, 65%, 70% theo từng năm từ năm 2026-2030. Đối với bia, phương án 1 là tăng thuế suất từ mức hiện hành 65% lên 70%, 75%, 80%, 85%, 90% và phương án 2 là tăng thuế suất từ mức hiện hành 65% lên 80%, 85%, 90%, 95%, 100% theo từng năm trong khoảng thời gian trên.

Giá rượu, bia sẽ tăng mạnh khi tăng thuế tiêu thụ đặc biệt - ẢNH: MAI CA (chụp tại siêu thị Kingfoodmart Phạm Hùng, quận 8, TPHCM)

Ông Nguyễn Văn Việt - Chủ tịch Hiệp hội Rượu, Bia, Nước giải khát Việt Nam (VBA) - cho biết, những năm gần đây, ngành bia trong nước sụt giảm mạnh sản lượng, doanh thu, lợi nhuận và đã có nhà máy phải đóng cửa do sức tiêu thụ giảm sút. Cụ thể, Heineken Việt Nam phải đóng cửa nhà máy Heineken Quảng Nam trong năm 2023; Sabeco từ năm 2021 tới nay tăng trưởng âm; Habeco trong năm 2023 có sản lượng tiêu thụ giảm 30% so với năm 2019, nộp ngân sách giảm 10% và phải cắt giảm 25% nhân công; Halico liên tục thua lỗ nhiều năm nay và đến cuối năm 2023, tổng lỗ 457,7 tỉ đồng.

Thừa nhận rằng các nước cũng đánh thuế nặng lên rượu, bia nhưng đại diện Công ty TNHH một thành viên thương mại Sabeco cho rằng, cơ quan soạn thảo và thông qua luật cần cân nhắc tốc độ tăng, mức tăng cho hợp lý. Nếu thuế tăng cao, doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn, có thể đóng cửa nhà máy, ảnh hưởng tới công ăn việc làm của người lao động và an sinh xã hội.

Chỉ tăng thuế là chưa đủ

Theo đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (TP Hà Nội), những năm qua, các doanh nghiệp rượu, bia chịu tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19 và việc kiểm soát gắt gao nồng độ cồn. Việc tăng thuế cần được cân nhắc kỹ để không có quá nhiều tác động dồn dập lên doanh nghiệp. “Có thể ban hành luật sớm nhưng thời điểm áp dụng chậm hơn để người tiêu dùng, doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị, thích nghi. Có thể giãn cách các đợt tăng thuế vài năm để thay đổi dần hành vi của người tiêu dùng, tạo cơ hội cho doanh nghiệp chuyển đổi sản xuất, kinh doanh mà vẫn đảm bảo nguồn thu ngân sách nhà nước” - ông đề xuất.

Bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) - cũng đồng tình với việc tăng thuế TTĐB với đồ uống có cồn nhưng cho rằng, việc tăng liên tục, mức tăng cao có thể không mang lại hiệu quả. Theo bà, việc tăng thuế có thể làm tăng giá bán, hạn chế sức sản xuất rượu, bia nhưng không hẳn đạt được mục tiêu giảm sức tiêu thụ mặt hàng này. Tăng thuế cao cũng có thể khiến hàng nhập lậu tăng, người tiêu dùng có thu nhập cao chuyển sang uống rượu, bia nhập lậu; người tiêu dùng có thu nhập thấp có thể chuyển sang tự nấu rượu, tự pha chế và bán cho nhau, không nộp thuế TTĐB, không đảm bảo chất lượng sản phẩm, gây ảnh hưởng đến sức khỏe người dùng.

Bà đề nghị ban soạn thảo cân nhắc, xem xét phương án giãn thời gian tăng thuế suất để các doanh nghiệp có điều kiện xây dựng phương án, chuyển đổi phương thức sản xuất, kinh doanh, không bị xáo trộn quá lớn. Có thể theo phương án năm đầu tăng thuế suất 5%, các năm tiếp theo tăng theo lộ trình vài năm thay vì 1 năm. Đồng thời, cần áp dụng đồng bộ các giải pháp khác như thực hiện nghiêm quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt, có các biện pháp quyết liệt chống hàng nhập lậu và đưa những người nấu rượu lẻ trong dân vào diện nộp thuế TTĐB.

Huyền Châu