Cần cơ chế đặc biệt cho người nhiễm HIV

“Đến năm 2030, TPHCM kết thúc dịch bệnh AIDS” là mục tiêu trong tầm tay nếu điều trị hiệu quả, phát hiện sớm ca mới, cho dùng thuốc dự phòng, chặn nguồn lây, truyền thông xã hội lan tỏa sâu rộng và định kiến đối với HIV được gỡ bỏ.

TPHCM hiện có gần 53.000 người nhiễm HIV được quản lý, trong đó có gần 49.000 người đang điều trị bằng thuốc kháng vi rút HIV. Điều trị HIV giờ không còn khó, lại rất rẻ. Nếu hiểu biết và có ý thức phòng tránh, HIV thực sự khó lây so với nhiều loại dịch bệnh khác bởi chỉ lây qua 3 đường: quan hệ tình dục, từ mẹ sang con và qua đường máu.

Nhưng hiện tại, xuất hiện tình huống mới, đó là nhóm quan hệ tình dục đồng giới nam chiếm tỉ lệ cao nhất trong nguyên nhân nhiễm HIV. Do rào cản định kiến, nhóm này thường co cụm, khép kín, không chia sẻ xu hướng tính dục của mình, không tự nguyện xét nghiệm khi có hành vi nguy cơ. Lây nhiễm ở cộng đồng này cũng ảnh hưởng tới cộng đồng khác. Đó là những mối nguy.

Ảnh minh họa

Nhiều trẻ vị thành niên muốn khám phá bản thân đã cố tình trải nghiệm hoặc bị lôi kéo làm “chuyện người lớn”. Đối tượng này bị vướng rào cản pháp lý và tâm lý khi tiếp cận dịch vụ y tế với quy định bắt buộc phải có sự hiện diện của cha mẹ, người giám hộ.

Cái khó nằm ở chỗ, làm sao trẻ dám thổ lộ với cha mẹ rằng mình có quan hệ tình dục đồng giới và đề nghị cha mẹ cùng đến gặp bác sĩ. Trong trường hợp này, cả nhà phải vượt qua kỳ thị kép: kỳ thị mối quan hệ đồng giới và kỳ thị HIV. Nếu vượt qua hoặc dẹp bỏ rào cản này, trẻ sẽ có cơ hội sớm tiếp cận thuốc dự phòng và không phải mắc HIV một cách oan uổng.

Thời hiện đại, tuổi quan hệ tình dục được trẻ hóa mà giáo dục giới tính, kỹ năng bảo vệ an toàn chưa theo kịp thì nguy cơ trẻ vị thành niên bị lây nhiễm HIV là rất đáng quan tâm. Luật nên mở ra cơ chế đặc biệt cho người nhiễm HIV. Khi đó, trẻ vị thành niên có thể tự tiếp cận dịch vụ y tế uy tín mà không nhất thiết phải có sự đồng ý của cha mẹ. Để kết thúc dịch AIDS trong vài năm nữa, không thể bỏ qua cơ chế mở cho nhóm vị thành niên có nguy cơ bị lây nhiễm cao này.

Và để kiểm soát nguồn lây HIV, tôi cũng đề xuất một số giải pháp cơ bản:

- Bất kể người nào cũng cần nêu cao cảnh giác, luôn có hành vi an toàn khi tiếp xúc để tránh lây nhiễm bệnh.

- Dù bạn thuộc nhóm nào - dị tính hay đồng tính, song tính - thì an toàn tình dục, nêu cao lối sống lành mạnh, thủy chung, trách nhiệm với chính mình, với người khác cũng không hề thừa. Lưu ý, thuốc PrEP chỉ dự phòng lây nhiễm HIV, không tránh được các bệnh khác lây nhiễm qua đường tình dục như bệnh lậu, sùi mào gà, giang mai… Và bao cao su vẫn rất cần thiết.

- Đẩy mạnh tuyên truyền kiến thức và kỹ năng phòng, chống HIV cho toàn xã hội. Tranh thủ các nguồn lực xã hội xây dựng và duy trì các chương trình, dự án, các nhóm đồng đẳng hỗ trợ điều trị, dự phòng và tìm ca mới.

- Đã đến lúc gia đình, xã hội nên ngừng gán ghép HIV là sa đọa, hư hỏng. Đó chỉ là một sự không may từ một hành vi không may. Không có lý do gì để áp đặt, chụp mũ, kỳ thị người khác và càng không nên kỳ thị chính mình. Nếu có hành vi nguy cơ (đạp kim tiêm, tiếp xúc đường máu, quan hệ tình dục không sử dụng bao cao su…), hãy nhanh chóng đi gặp bác sĩ, chuyên viên để được tư vấn, xét nghiệm, uống thuốc dự phòng hoặc điều trị.

- Dù ngại người khác biết câu chuyện của mình, bạn vẫn nên chia sẻ với nhân viên y tế để được giúp đỡ, tìm giải pháp phù hợp và giải tỏa nỗi lo lắng. Người có HIV vẫn có thể vui khỏe, sống, học tập, làm việc bình thường và đóng góp cho xã hội như bao người khác nếu được điều trị tốt, giữ tinh thần lạc quan.

Bác sĩ TRƯƠNG HỮU KHANH - Phó chủ tịch thường trực Liên chi hội Truyền nhiễm TPHCM