Cần cơ chế chặt chẽ để thành phố trở lại vừa khỏe vừa xanh

Cần bộ tiêu chí về môi trường khi “sống chung với dịch”

TPHCM đang chuẩn bị các điều kiện cần thiết để ứng phó phù hợp với môi trường sống có COVID-19. Theo tôi, khi “sống chung với dịch”, vấn đề môi trường cần được quan tâm hàng đầu.

Làn sóng đại dịch COVID-19 lần thứ tư bùng phát và kéo dài đã gây nhiều thách thức cho vấn đề môi trường ở TPHCM, đặc biệt là vấn đề rác thải y tế. Một báo cáo hồi tháng 7/2021 của Sở Tài nguyên và Môi trường cho thấy, mỗi ngày thành phố phải xử lý 70 tấn rác thải phát sinh do dịch COVID-19.

Khi số ca nhiễm tăng lên thì lượng rác thải y tế phát sinh do dịch COVID-19 cũng tăng, áp lực xử lý rác thải rất lớn, các lò đốt phải hoạt động gần như hết công suất. Để giải quyết vấn đề, theo tôi, cần đưa lò đốt mini vào xử lý rác thải. Lò đốt mini có thể sử dụng ở các khu phố, tổ dân phố, bệnh viện dã chiến. Đây là lò đốt hai cấp, loại chuyên sử dụng cho rác thải y tế, chứ không phải là lò đốt thông thường, xử lý rác theo kiểu thủ công.

Để sống chung với dịch và để giảm áp lực cho y tế tuyến trên, chúng ta phải thực hiện việc cách ly, điều trị F0 có triệu chứng nhẹ tại nhà. Cần có một quy trình quản lý chặt chẽ đối với rác thải y tế của những người F0, F1. Nơi ở của người nhiễm hoặc nghi nhiễm phải bố trí một thùng rác riêng, đúng quy chuẩn của ngành y tế và môi trường, chứ không phải một sọt rác đơn thuần mà ta hay dùng trong gia đình. Mỗi ngày, phải thực hiện thu gom và xử lý ít nhất hai lần, không được để tồn đọng. Lưu ý, khẩu trang, khăn giấy, nước bọt, nước tiểu của người bệnh cũng cần được xử lý bằng công nghệ.

Đã có nghiên cứu cho thấy trong nước tiểu của người nhiễm COVID-19 cũng có thể có vi-rút SARS-CoV-2. Do đó, các bệnh viện dã chiến cần quan tâm hơn đến việc xử lý triệt để, tuyệt đối không để nước thải của người nhiễm COVID-19 chưa qua xử lý lẫn ra sông, kênh, rạch… Điều này có thể gây ô nhiễm môi trường và tạo ra nguồn lây cho dịch bệnh. Chúng ta cũng có thói quen xấu: cứ rác thải là vứt vô thùng, bất kể là rác gì, cả xóm bỏ chung một thùng rác. Điều này là rất nguy hiểm, vừa gây khó khăn trong việc xử lý, vừa là nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh.

Để sống an toàn trong môi trường có dịch, vấn đề môi trường cần được quan tâm hơn nữa. Rác thải, nước thải, khí thải cần được thu gom một cách chặt chẽ, theo quy trình riêng; mùa mưa và mùa khô phải có biện pháp thu gom rác thải khác nhau. Muốn thế, cần quan tâm đào tạo cho những nhân viên thu gom rác để họ nắm bắt quy trình thu gom chất thải y tế, chất thải nguy hại và được trang bị đồ bảo hộ.

Một điều TPHCM rất cần làm khi sống chung với dịch là củng cố lại hệ thống thu gom rác dân lập. Khi đã xác định sống trong môi trường có dịch thì không thể để rác hai, ba ngày mới thu gom, để rác vương vãi như lâu nay, vì rất có thể đây sẽ là nguồn lây nhiễm nguy hiểm.
Thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải trong môi trường sống chung có dịch cần phải theo quy trình chặt chẽ. Sở Tài nguyên và Môi trường cần phối hợp với Sở Y tế ban hành một quy trình về xử lý rác thải ở “vùng đỏ”, “vùng vàng”. Cần áp dụng dây rác theo “dây kín”, quy trình khép kín.

Tôi lưu ý, có một loại chất thải cơ quan chức năng cần quan tâm xử lý triệt để đó là khẩu trang. Hiện giờ, và cả khi sống chung với dịch, chúng ta phải sử dụng khẩu trang thường xuyên. Khẩu trang sau khi sử dụng sẽ là một lượng chất thải rất lớn. Trong khẩu trang bốn lớp, có một lớp để ngăn bụi mịn, ngăn khuẩn, chất tạo ra lớp này rất khó xử lý, nếu cứ vứt bừa bãi thì sẽ nguy hiểm, thành thảm họa.

Việc đổ rác tràn lan là nguy cơ lây lan mầm bệnh

Hiện tại và sắp tới, sẽ có nhiều công ty, xí nghiệp hoạt động theo phương thức “ba tại chỗ”. Chúng ta đưa người đến ở, sinh hoạt tại nơi sản xuất thì cần đặt vấn đề vệ sinh môi trường như thế nào để đảm bảo. Cần kiểm tra việc xử lý nước thải, rác thải ở nơi này. Cùng với việc đảm bảo về phòng, chống dịch, doanh nghiệp cần đảm bảo về tiêu chuẩn môi trường mới được tái hoạt động trong dịch.

Tóm lại, việc thay đổi thói quen ứng xử với môi trường trong đại dịch COVID-19 là rất quan trọng. Nó không chỉ là vệ sinh môi trường đơn thuần mà là vệ sinh môi trường để ngăn chặn vi-rút. Do vậy, ý thức của mỗi người cần phải cao hơn, cơ quan chức năng cũng cần tăng cường hơn nữa trong công tác quản lý. Muốn vậy, TPHCM cần có một bộ tiêu chí về vệ sinh môi trường trong “bình thường mới”, trong đó có các tiêu chí về rác thải, khí thải, nước thải… Môi trường sống lành mạnh, đảm bảo là yếu tố quan trọng để vi-rút sớm bị tiêu diệt. 

 GS.TSKH Lê Huy Bá  

Sơn Vinh - Tinh Châu (ghi)

Nguồn: MTĐT TPHCM