Cần chính sách dân số cho từng địa phương

Năm 2022, mức sinh chung của nước ta là 2,01 con/phụ nữ. Tuy nhiên, ở TPHCM, mức sinh chỉ đạt 1,39 con/phụ nữ. Theo thống kê, có 21 tỉnh, thành có mức sinh thấp hơn mức chung của cả nước. Theo các nghiên cứu về dân số nước ta trong năm qua, mức sinh giữa các vùng còn chênh lệch đáng kể, mất cân bằng giới tính khi sinh tăng nhanh ở mức nghiêm trọng. 

Mức sinh của TPHCM thấp đặt ra nhiều vấn đề cần được cải thiện, thay đổi. 

Cuộc sống hiện đại khiến đại bộ phận giới trẻ ở thành thị muốn thỏa mãn những đam mê của mình, không muốn bị ràng buộc sớm, không quan tâm hoặc nghĩ đến việc lập gia đình, sinh con. Chi phí sinh con, chăm sóc, nuôi dạy, chi phí học hành của một đứa trẻ đến tuổi thành niên ở các thành phố lớn khá cao cũng là nguyên nhân khiến nhiều cặp đôi ngại sinh con thứ hai. 

Bên cạnh đó, ngày càng gia tăng tình trạng phụ nữ đơn thân nuôi con do không muốn trói buộc vào hôn nhân, khiến mô hình gia đình trở nên khập khiễng.

Mức sinh thay thế đã và đang tác động đến khung dân số và sự mất cân bằng giới tính khi sinh cũng ảnh hưởng không kém. Sự phát triển của y học khiến các cặp vợ chồng sớm biết giới tính thai nhi, làm tăng việc lựa chọn giới tính thai nhi, đồng thời cũng có thể làm tăng nguy cơ hiếm muộn qua nhiều lần hủy thai…

TPHCM rất cần thúc đẩy việc tăng mức sinh thay thế bởi dân số đang già hóa. Trong khi đó, ở nhiều địa phương khác, phụ nữ vẫn sinh con đàn, đứa trẻ lớn lên như cỏ lau, không được quan tâm chăm sóc, không được giáo dục từ gia đình đến trường học, ảnh hưởng xấu đến chất lượng dân số. 

Do đó, rất cần chính sách dân số đặc thù, phù hợp với bối cảnh của từng vùng, miền, địa phương để thúc đẩy tháp dân số hài hòa, đáp ứng được sự bình ổn của xã hội. Trong đó, chúng ta không chỉ chú trọng đến mức sinh mà còn phải coi trọng vấn đề cân bằng giới tính khi sinh, chất lượng trẻ sinh ra và chất lượng nuôi dưỡng, quá trình hình thành nhân cách…

Riêng với TPHCM, để tăng mức sinh thay thế, cần thay đổi chính sách 2 con trong gia đình hội đủ điều kiện về tri thức, tài chính, sức khỏe thể chất, sức khỏe tinh thần. Nếu cặp vợ chồng có đủ điều kiện nuôi dạy con tốt thì không nên giới hạn họ chỉ sinh 2 con.  

Cần có chính sách tốt hơn cho phụ nữ mang thai, sinh đẻ và nuôi con nhỏ. Thực tế là, rất nhiều chị em trong độ tuổi sinh sản đủ điều kiện để sinh con và nuôi dạy con tốt nhưng không muốn có con bởi lo ảnh hưởng đến việc làm, thu nhập, cơ hội thăng tiến, lo khi hết 6 tháng nghỉ thai sản thì con sẽ ở với ai.

Cần cải thiện chính sách hỗ trợ phụ nữ mang thai. Hiện nay, việc tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản còn hạn chế, như khám thai thì được bảo hiểm y tế thanh toán nhưng tầm soát thai theo chu kỳ thì không được thanh toán, dẫn đến chi phí cho một lần thai sản khá cao. 

Tiến sĩ xã hội học Lê Thị Hoàng Liễu