|
Bệnh nhân tâm thần điều trị tại Viện Sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) |
Sợ người nhà ám hại
Nam bệnh nhân N.V.H. (32 tuổi ở Nam Định) làm nghề cắt tóc và chưa lập gia đình. Cách đây 2 năm, người nhà nhận thấy, bệnh nhân chậm chạp hơn, ít nói, hay mệt và ngại giao tiếp. Cho rằng bệnh nhân bị trầm cảm, gia đình muốn đưa đi khám nhưng H. không đồng ý.
Sau đó khoảng 2 tháng, bệnh nhân nghỉ làm và sống khép kín. Hàng ngày, H. sinh hoạt một mình trong phòng, không tiếp xúc với ai và hay cáu gắt vô cớ. Tình trạng này ngày càng tăng dần khi H. luôn cho rằng, người nhà đang theo dõi, âm mưu hại mình.
Theo người nhà, bệnh nhân thường xuyên lầm bầm một mình như đang nói chuyện với ai đó, có lúc sợ sệt, có lúc giận dữ phản ứng, chửi bới, đập phá đồ đạc... Lúc này, gia đình phải cưỡng chế đưa bệnh nhân vào viện. Tại đây, bệnh nhân được chẩn đoán tâm thần phân liệt.
Sau một đợt điều trị kéo dài 25 ngày, tình trạng của H. đã cải thiện hơn. Bệnh nhân được ra viện và dần đi làm trở lại. Tuy nhiên, cho rằng mình đã khỏi bệnh, sau khoảng 4 tháng, bệnh nhân đã dừng tái khám, tự ý dừng thuốc.
2 tháng trước khi nhập viện trở lại, bệnh nhân gặp nhiều mâu thuẫn căng thẳng trong công việc nên thường đi uống rượu. Sau đó, bệnh nhân tái phát trở lại với biểu hiện như đợt đầu tiên và có xu hướng nặng hơn. Bệnh nhân thường xuyên luôn nghe thấy tiếng nói trong đầu mình là kẻ kém cỏi, vô dụng.
Chia sẻ tại tọa đàm "Bệnh tâm thần phân liệt tái phát" chiều 20/3, BS Vương Đình Thủy (Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, trường hợp của bệnh nhân N.V.H., chỉ là một trong số nhiều bệnh nhân tâm thần tái phát trở lại đang được điều trị tại bệnh viện. Thời gian gần đây, số ca mắc tâm thần có xu hướng gia tăng, trong đó có bệnh tâm thần phân liệt.
Càng nhiều đợt tái phát, bệnh càng nặng
|
Các bác sĩ chia sẻ tại tọa đàm Bệnh tâm thần phân liệt tái phát, chiều 20/3 |
Theo BS Ngô Văn Tuất - Trưởng phòng Rối loạn loạn thần và y học tự sát (Viện Sức khỏe tâm thần) cho biết, tâm thần phân liệt là bệnh loạn thần nặng. Bệnh tiến triển từ từ, có khuynh hướng mạn tính. Bệnh nhân bị tâm thần phân liệt thường có triệu chứng tách dần khỏi cuộc sống bên ngoài, thu dần vào thế giới bên trong, tình cảm khô lạnh, học tập làm việc sút kém, hành vi, ý nghĩ khó hiểu.
Các bác sĩ cho hay, có nhiều cơ chế gây bệnh tâm thần phân liệt, cụ thể như do giải phẫu sinh lý não, hoạt động sinh hóa não, di truyền, tâm lý xã hội...
Đặc trưng tâm thần phân liệt là tiến triển các đợt loạn thần, khả năng tái phát bệnh rất cao. Theo một nghiên cứu trên thế giới, tỷ lệ bệnh tái phát dao động từ 50-92% trên toàn cầu. Tỷ lệ tái phát ở bệnh nhân tâm thần phân liệt sau đợt loạn thần đầu tiên trong 5 năm đầu tới 80%.
Nghiên cứu cũng chỉ ra, các đối tượng không tuân thủ thuốc trong năm đầu tỷ lệ tái phát khoảng 70%. Trong khi, nếu tuần thủ dùng thuốc năm đầu tỷ lệ tái phát khoảng 40%. Nếu tiếp tục tuân thủ thuốc sau 1 năm tỷ lệ tái phát dưới 20%.
Việc các bệnh nhân sử dụng chất kích thích cũng làm gia tăng nguy cơ tái phát bệnh tâm thần phân liệt. Các nghiên cứu dịch tễ ghi nhận 47% bệnh nhân tâm thần phân liệt có tình trạng lạm dụng chất kích thích khác nhau. Trong đó 50% bệnh nhân tâm thần phân liệt có lạm dụng rượu và trên 70% lạm dụng nicotin. Nghiên cứu cho thấy lạm dụng chất kích thích tăng nguy cơ tái phát và nhập viện điều trị.
Điều đáng nói, bệnh nhân tâm thần phân liệt trải qua càng nhiều đợt tái phát thì tổn thương não càng lớn. Khi đó, không chỉ thời gian điều trị càng kéo dài mà bệnh nhân có nguy cơ tự sát và tự sát thành công. Trong giai đoạn cấp, bệnh nhân có hoang tưởng, ảo giác, kích động, dễ gây tổn hại đến xung quanh, tấn công người xung quanh… Ở một số bệnh nhân, ảo giác sai khiến có thể vang trong đầu, thôi thúc họ phải gây sát thương cho người khác, nếu không gia đình mình sẽ bị ảnh hưởng.
Do đó, các bác sĩ cảnh báo, cần biết các dấu hiệu tái phát sớm để đưa bệnh nhân tới cơ sở khám chữa bệnh chuyên khoa. Có một số dấu hiệu sớm của tái phát bao gồm: thay đổi thói quen ngủ; thay đổi thói quen ăn uống; suy nghĩ kỳ quái, khó hiểu; mất năng lượng; cảm giác lo lắng, trầm cảm hoặc tức giận; giảm chú ý vệ sinh bản thân; xa cách, thu rút xã hội; mất hứng thú với những thứ từng được hưởng (anhedonia); ảo giác hay hoang tưởng.
Rào cản từ kỳ thị với người mắc tâm thần phân liệt Bác sĩ Ngô Văn Tuất cũng chỉ ra, sự kỳ thị từ lâu đã là một thách thức lớn đối với những người bị bệnh tâm thần phân liệt. Sự lầm tưởng “người bệnh tâm thần phân liệt mất kiểm soát hành vi, có hành vi nguy hiểm với trẻ con, người khác” gây ra tác động tiêu cực đến nhận thức người bệnh, khiến bệnh nhân tự ti, căng thẳng. “Hiện nay với sự tiến bộ trong điều trị và thuốc, nhiều bệnh nhân tâm thần có thể hòa nhập tốt với cộng đồng. Tôi từng điều trị cho một bệnh nhân gần 50 tuổi, điều trị tâm thần phân liệt vài năm nay nhưng vẫn làm việc, tư vấn tài chính bình thường. Khi có đợt bùng lên, bệnh nhân phát hiện sớm và chỉ phải điều trị ngắn ngày. Việc phát hiện các đợt tái bùng phát sớm, do đó rất quan trọng và có ý nghĩa”, bác sĩ nói. |
H.Anh