Cân bằng dinh dưỡng: Nghệ thuật nuôi dưỡng sự sống

Ăn uống thiên lệch gây hại sức khỏe 

Bệnh từ miệng mà vào - lời dạy của cổ nhân luôn nhắc nhở chúng ta rằng mọi căn bệnh mắc phải phần nhiều là do liên quan đến cách ăn uống, do những thực phẩm ta đưa vào cơ thể hằng ngày.

Thiên nhiên đã ban cho con người đầy đủ các nhóm thực phẩm đa dạng, nhưng không ít người lại thờ ơ mà chỉ ăn qua loa, hoặc lạm dụng những thức ăn nhanh, hoặc ăn kiêng quá mức… Hậu quả là tỷ lệ người mắc bệnh lý mạn tính ngày càng tăng. Theo nghiên cứu của Hội Tim mạch học Việt Nam, hiện có đến 25% dân số mắc bệnh tim mạch, tăng huyết áp. 

Thực tế, có một bộ phận người dân đã chuyển sang chế độ ăn thuần chay, chỉ ăn thực vật. Tuy có nhiều ưu điểm nhưng phương pháp này vẫn tiềm tàng những hạn chế trong đó. Điển hình là sự thiếu hụt một số chất để tạo máu và nuôi dưỡng tế bào thần kinh như: vitamin B12, sắt, kẽm, đồng, canxi, i-ốt… Một vấn đề luôn trong tình trạng báo động, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe là ăn kiêng giảm cân; triệu chứng thường gặp là rối loạn kinh nguyệt, mất ngủ, tóc xơ yếu, rụng, da khô nhăn; hoặc giảm trí nhớ, giảm thị lực, đau dạ dày…

Mỗi chế độ ăn kiêng chỉ giúp giảm cân tạm thời nhưng lại gây ra ảnh hưởng xấu cho cơ thể. Cụ thể, chế độ ăn chủ yếu là đạm, loại bỏ hẳn tinh bột, đường vừa làm tăng gánh nặng cho thận, hệ thống tiêu hóa; vừa có thể gây đau đầu, đẩy nhanh quá trình lão hóa của não, suy giảm trí nhớ, giảm sức cơ, mỏi cơ, bởi chất đường bột cung cấp carbohydrate - giúp hệ thần kinh trung ương, cơ bắp hoạt động. Việc cắt thực phẩm giàu tinh bột đồng nghĩa với việc loại bỏ nguồn cung cấp chất xơ tốt cho hệ tiêu hóa, làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, ngăn ngừa đột quỵ…

Trái lại, với lối “sống nhanh” đặc biệt là ở giới trẻ đang có xu hướng thu nạp dinh dưỡng một cách mất kiểm soát, ưa chuộng việc sử dụng các thức ăn nhanh như: gà rán, hamburger, thịt xông khói, khoai tây chiên, nước ngọt có ga, trà sữa… Việc sử dụng thường xuyên và nếu lạm dụng những thực phẩm này sẽ có nguy cơ thừa cân, béo phì; tạo áp lực cho tim mạch, gan, thận, tụy, dạ dày… làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, tăng men gan, đái tháo đường loại 2, tăng huyết áp động mạch, thậm chí là suy thận, suy tim… 

Cân bằng dinh dưỡng: Không khó để có một cơ thể khỏe mạnh

Theo khoa học dinh dưỡng, để duy trì sự sống và giúp cơ thể khỏe mạnh, mỗi người cần ăn uống đầy đủ các nhóm chất: Nhóm bột đường gồm gạo, ngô, khoai, sắn, mì… là nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu trong bữa ăn. Nhóm giàu chất đạm gồm thức ăn nguồn gốc động vật như thịt, cá, trứng, sữa và nguồn thực vật như đậu, đỗ (nhất là đậu tương, và các sản phẩm chế biến từ đậu tương như đậu phụ, sữa đậu nành). 

Ngoài ra, trong bữa ăn cần có nhóm giàu chất béo và nhóm rau quả. Do mỗi loại thực phẩm cung cấp một số chất dinh dưỡng, nếu hỗn hợp nhiều loại thức ăn, có thêm nhiều chất, chất nọ bổ sung chất kia, ta sẽ có bữa ăn cân đối, đủ chất.

Rất nhiều người thường than vãn “tôi bận lắm, làm gì có thời gian nấu nướng mà có đầy đủ các nhóm chất”. Thực tế, việc có một bữa ăn cân bằng dinh dưỡng lại rất đơn giản. Chẳng hạn, những người bận rộn thường mua mì gói để trữ. Lúc ấy, nên mua thêm vỉ tôm, mực, cá, bò phi lê đông lạnh, vỉ trứng; một ít rau xà lách, rau mầm, giá hoặc cà chua, dưa leo, bắp cải, ớt chuông… Gói mì đã cung cấp nguồn năng lượng căn bản là nhóm bột đường và một lượng nhỏ chất đạm, béo; bạn chỉ cần đập 1 - 2 quả trứng vào, thêm xà lách, giá, rau mầm hoặc cà chua, dưa leo… Luân phiên kết hợp mì gói với tôm, mực, cá, bò và các loại rau xanh, bạn đã đảm bảo bữa ăn của mình có đầy đủ các nhóm chất.

Những trường hợp thừa cân vẫn nên có bữa ăn đầy đủ các nhóm chất với lượng calo tối thiểu bằng cách tăng nhóm rau xanh, hoa quả ít ngọt; giảm bột đường; thay thế phần nhiều chất đạm béo nguồn gốc động vật sang thực vật. Duy trì như vậy và kết hợp vận động, bạn sẽ có vóc dáng cân đối và bảo đảm sức khỏe. 

An Hà

Nguồn: ACV