Cải tạo, xây mới chung cư cũ: Cần xem lại quy định phải có 100% cư dân đồng thuận

Trong kế hoạch chỉnh trang đô thị, thành phố đặt mục tiêu hoàn thành cải tạo, sửa chữa theo hiện trạng 246 chung cư cũ nhưng đến nay các sở, ngành vẫn chưa thống nhất việc bố trí nguồn vốn để thực hiện. Điều này dẫn đến mục tiêu cải tạo, sửa chữa các chung cư này không triển khai đúng tiến độ. Tĩnh lũy kế đến tháng 11/2022, thành phố đã di dời toàn bộ 6 chung cư cũ, di dời dang dở 5 chung cư và chưa di dời 5 chung cư. 

Sở Xây dựng TPHCM cho biết, hiện thành phố đang hướng dẫn quận 3 về thủ tục gia hạn thời gian chấp thuận chủ trương đầu tư và công nhận chủ đầu tư dự án xây dựng mới chung cư cũ xây dựng trước năm 1975. UBND TPHCM cũng chỉ đạo đẩy nhanh xây dựng chung cư mới thay thế 16 chung cư cấp D. Trong đó, đối với 9 chung cư đang triển khai bước 1, UBND các quận 1, 3, 4, Tân Bình khẩn trương rà soát, nghiên cứu đề xuất điều chỉnh cục bộ quy hoạch phân khu tỉ lệ 1/2.000, lập quy hoạch chi tiết 1/500 trình Sở Quy hoạch - Kiến trúc TPHCM thẩm định trước ngày 20/12.

Theo ông Nguyễn Bình Minh - giảng viên Khoa Đô thị học, Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn TPHCM - nguyên nhân của việc chậm tái thiết chung cư cũ là xuất phát từ quy định phải có sự đồng thuận của 100% các hộ dân thì mới được cải tạo. Quy định này đề cao quyền dân chủ của người dân nhưng không phù hợp thực tế. Bởi khi chung cư xuống cấp nghiêm trọng, không đảm bảo an toàn, nhưng không có sự đồng thuận của tất cả người dân thì dự án không cải tạo được. Quy định này cần xem xét, sửa đổi. Bên cạnh đó, hiện còn ít cơ chế ưu đãi nhà đầu tư; chưa phân cấp phân quyền nhiều cho quận, huyện.

Do đó, UBND TPHCM cần kiến nghị để tạo ra mô hình thí điểm và nhân rộng mô hình đó. Thành phố có thể tập trung vào thực hiện cải tạo thí điểm cho một vài chung cư tiêu biểu. Khi các dự án thí điểm thành công (người dân và chuyên gia đánh giá tốt) thì có thể nhân rộng cho các chung cư cũ khác có điều kiện tương tự. 

Tiếp theo cần có sự đồng thuận để chia sẻ, hợp tác, các bên cùng hưởng lợi của 3 thành tố quan trọng là Nhà nước, chủ sở hữu và chủ đầu tư. Nhà nước thực hiện được kế hoạch cải tạo điều kiện sống, chỉnh trang đô thị; chủ đầu tư thu được lợi nhuận từ việc cải tạo, xây mới chung cư cũ; chủ sở hữu là người dân có cơ hội nâng cao điều kiện sống tốt hơn. Đặc biệt, chính quyền cần đóng vai trò chủ đạo thông qua các cơ chế, chính sách thu hút nguồn vốn đầu tư, hỗ trợ và đảm bảo quyền lợi cho người dân cũng như đảm nhận làm “trọng tài” giải quyết các mâu thuẫn phát sinh giữa các bên liên quan.

Ngọc Bích