“Cai nghiện” kỹ thuật số đang trở thành xu hướng

Nhiều người muốn quay lại thời kỳ trước

Trong báo cáo Xu hướng sức khỏe tương lai mới công bố, các nhà nghiên cứu của Viện Sức khỏe toàn cầu (GWI) đã dẫn một cuộc thăm dò gần đây cho thấy: 77% người trong độ tuổi từ 35-54; 63% người trong độ tuổi từ 18-34 cho biết họ muốn quay trở lại thời kỳ trước khi có internet và điện thoại thông minh.

Du khách trải nghiệm cuộc sống nông nghiệp thế kỷ XIX ở trang trại Soetmelksvlei tại Cape Winelands của Nam Phi - Nguồn ảnh: Babylonstoren

Bà Beth McGroarty - Giám đốc nghiên cứu của GWI, tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Mỹ - tin rằng mọi người sẽ nghiêm túc hơn trong việc tạm dừng sử dụng thiết bị kỹ thuật số trong năm 2025 và dự đoán đây sẽ là năm của “thời kỳ nghỉ ngơi tuyệt vời”. “Những chiến dịch thao túng, tiếp thị, thông tin sai lệch và chia rẽ không ngừng nghỉ của thế giới trực tuyến gây ra sự mệt mỏi cho não bộ con người và văn hóa nói chung. Trong thập niên qua, tỉ lệ lo âu, trầm cảm, các vấn đề liên quan đến khả năng tập trung, các rối loạn hình thể, ăn uống tăng đều đặn ở mọi nhóm tuổi, nhưng đặc biệt là ở thanh thiếu niên và người trẻ tuổi. Tất cả đều có thể liên quan đến lượng thời gian sử dụng màn hình không lành mạnh” - bà nói.

“Cai nghiện kỹ thuật số” là khái niệm không mới, nhưng đang dần thu hút nhiều sự chú ý của công chúng. Các ngành cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tinh thần, thể chất đang xây dựng những chiến dịch giúp mọi người thoát khỏi công nghệ. “Liệu năm nay chúng ta sẽ tạm biệt cuộc sống “thông minh” của mình và vui vẻ đón nhận cuộc sống “ngu ngốc” hơn không? Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy việc dành quá nhiều thời gian trực tuyến thực sự ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của chúng ta, làm giảm khả năng tập trung và tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến não như chứng mất trí hoặc đột quỵ” - bà Beth McGroarty nói thêm.

Các nhà tâm lý học hoan nghênh động thái từ bỏ công nghệ số. Tiến sĩ Quratulain Zaidi - nhà tâm lý học lâm sàng, người sáng lập phòng khám tâm lý MindNlife tại Hồng Kông (Trung Quốc) - cho biết: “Trong thế giới siêu kết nối ngày nay, khái niệm tắt máy và tham gia các hoạt động ngoại tuyến như trò chơi, đánh cờ, làm đồ thủ công hoặc trải nghiệm thể chất không chỉ mang tính hoài niệm mà còn mang tính trị liệu. Những hoạt động này giúp tinh thần thư giãn sau khi liên tục bị kích thích bởi màn hình, dẫn đến tình trạng quá tải nhận thức, căng thẳng và rối loạn giấc ngủ. Việc cất điện thoại cho phép mọi người giao tiếp bằng mắt và kết nối với con người. Đối với trẻ em, những hoạt động này sẽ thúc đẩy sự sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề và các kỹ năng xã hội - những kỹ năng thường bị cản trở do thời gian sử dụng màn hình quá nhiều”.

Thoát khỏi tiếng “bíp” và “ping”

Theo các chuyên gia, khi nhận thấy bản thân quá lệ thuộc vào công nghệ, mọi người đang có xu hướng hướng tới các hoạt động hoài cổ hơn. Một báo cáo của Business Research Insight cho thấy, ngành kinh doanh các trung tâm tịnh dưỡng, kết nối thiên nhiên và các hoạt động trị liệu tinh thần, thể chất đang đạt giá trị hàng ngàn tỉ USD. Điển hình là câu lạc bộ offline tổ chức các buổi tĩnh tâm cai nghiện kỹ thuật số tại Hà Lan và Pháp - nơi mọi người có thể tận hưởng kỳ nghỉ không điện thoại với các hoạt động đi bộ giữa thiên nhiên, các bữa ăn lành mạnh và các sở thích đọc sách, tập yoga, trò chơi vận động… Thương hiệu này cũng tổ chức các trải nghiệm tại London (Anh), Barcelona ​​(Bồ Đào Nha) và đang mở rộng sang các thị trường mới. Những quán cà phê tổ chức trò chơi cờ bàn (Board games) cũng ngày càng tăng trên khắp thế giới, thu hút rất nhiều người, đặc biệt là khách hàng trẻ tuổi muốn tìm kiếm sự giải trí ngoài màn hình cùng bạn bè. Thị trường trò chơi này trên toàn cầu được định giá ở mức 14,37 tỉ USD vào năm 2024 và dự kiến ​​sẽ tăng gấp đôi, lên 32 tỉ USD vào năm 2032.

Bà Beth McGroarty cho biết, các lớp học, câu lạc bộ và cộng đồng không cần điện thoại đang đông hơn. Những phòng đọc sách, nhóm ngắm chim… cũng đang mọc lên khắp thế giới. Khi ngày càng có nhiều người muốn thoát khỏi tiếng “bíp” và “ping” liên tục của các thiết bị điện tử, cách chúng ta lựa chọn kỳ nghỉ cũng đang thay đổi. Một số cộng đồng - chẳng hạn như The Offline Club - cũng có chính sách nghiêm ngặt là khóa điện thoại trong những buổi tối giao lưu đọc sách, vẽ, chơi trò chơi và nghe nhạc. Tại các trung tâm thiền ở Hồng Kông, Thái Lan, Nhật Bản, Ấn Độ… người tham gia phải nộp điện thoại di động, không được dùng.

Nhiều người khác đang lựa chọn các hoạt động mang tính xã hội, gợi nhớ đến thời kỳ tiền công nghiệp, chẳng hạn như chăn cừu hoặc đan thêu, thậm chí là thợ rèn. Villa Petriolo - một khách sạn sang trọng nằm trên những ngọn đồi Tuscan ở Ý - tổ chức các sự kiện xoay quanh hoạt động di chuyển gia súc theo mùa giữa đồng cỏ mùa hè và mùa đông, với một người chăn cừu địa phương hướng dẫn du khách cách chăm sóc đàn gia súc. Tại khách sạn Viceroy ở Ombria Algarve, Bồ Đào Nha, du khách cũng có thể trở thành người chăn cừu trong ngày. Tại Babylonstoren - một khách sạn sang trọng ở Cape Winelands, Nam Phi - du khách có thể “quay ngược thời gian trở về thời kỳ trước khi công nghiệp hóa tràn lan” bằng cách làm việc tại một trang trại tương tác vào thế kỷ XIX.

Ở Nhật, các khóa học rèn nghiệp dư như tại xưởng làm dao Kurogane ở Kochi, trên đảo Shikoku, đang ngày càng phổ biến. Những trải nghiệm tương tự cũng đang ngày càng được chú ý ở Mỹ. Lucia Tait Tolani là nhà đồng sáng lập Permanent Resident - một cửa hàng đồ nội thất và đồ dùng trên bàn ăn sang trọng tại trung tâm nghệ thuật Tai Kwun ở Hồng Kông - cho biết: “Thật hạnh phúc khi tôi đang chứng kiến ngày càng nhiều người tìm cách ngắt kết nối với công nghệ để kết nối vào cuộc sống thực - nơi họ sống chậm, sống vui và tận hưởng những gì đang có trước mặt”.

Thu Thanh (theo SCMP, Women’s Health)