Cái 'cúi chào' đâu phải từ một phía

Mình nghĩ, không ít người mình đã và sẽ còn sốc khi thấy hình ảnh này. Trong quan niệm của nhiều người, người ta chỉ cúi đầu khi cần phải xin lỗi hoặc cho thấy mình thấp kém hơn người đối diện. Nhưng với người Nhật, cái cúi đầu, một cử chỉ hàng ngày và rất quan trọng trong đời sống và văn hóa của họ, ngoài việc thể hiện sự xin lỗi, còn là một cách chào và cảm ơn. Người cúi cũng thể hiện sự đánh giá cao và tôn trọng trước người được cúi.

Bức ảnh này được chụp ở một trạm bán xăng mà người Nhật mới mở ở Hà Nội. Ông giám đốc đã đứng chào khách hàng như thế khá lâu dưới trời mưa, với một trạm xăng bán RẺ hơn và CHÍNH XÁC hơn các trạm của chúng ta.

Ông Hiroaki Honjo, tổng giám đốc Công ty TNHH xăng dầu Idemitsu Q8, cúi chào khách mỗi khi khách đến đổ xăng và ra về - Ảnh: Tuổi Trẻ/Trần Công Đạt

Đi một vòng Facebook sáng nay đọc bình luận của mọi người là thấy họ đánh giá rất cao hành động ấy, cho rằng, đấy là một thái độ phục vụ tốt mà ngành dịch vụ của chúng ta phải noi theo. Mình đồng ý với những ý kiến ấy.

Ở trong Nam, rõ ràng là văn hóa phục vụ tốt hơn, nhưng ở ngoài Bắc, cụ thể là ở Hà Nội thì vô cùng tệ, dù trên thực tế đã có những tiến bộ, nhưng chưa đáng kể. Cái sự tệ ấy không chỉ văn hóa phục vụ, từ phía người cung cấp dịch vụ, mà còn ở chính những người được khoác cái áo "Thượng đế". Năm ngoái, khi mình nổ phát súng đầu tiên bắn vào bún chửi khi nó lên CNN, vẫn có nhiều người lên tiếng bảo vệ thứ văn hóa dịch vụ vẫn còn rơi rớt cửa quyền và bao cấp từ nhiều thập kỷ trước, cho đó là "nét văn hóa đặc trưng" của Hà Nội.

Sự thay đổi của văn hóa phục vụ phải diễn ra, như một điều không thể đảo ngược được, không chỉ với sự xuất hiện của những cách phục vụ như của người Nhật thế này, mà còn phải ở chiều ngược lại, phía khách hàng.

Mình đã chứng kiến thái độ thiếu văn minh của họ ở mọi nơi mọi chỗ, từ không xếp hàng, ăn nói thô lỗ và cộc lốc, ăn mặc thiếu lịch sự và đúng mực ở những nơi có dịch vụ. Mình đã chứng kiến sự thiếu ý thức của họ ở cả những nơi mà dịch vụ đã có sự thay đổi. Nhưng ngay cả ở những nơi mà mình cho là đã có sự thay đổi trong cách phục vụ, mình vẫn cảm thấy cách đối xử có vẻ lịch sự ấy chỉ như từ những con robot.

Sự lịch sự, đúng mực ấy không đến từ cái tâm, từ bản chất của người phục vụ. Cái sự rẻ hơn và chính xác hơn như ở trạm xăng của Nhật kia thực ra cũng không hẳn là tất cả những gì mà người khách hàng trông đợi, mà điều quan trọng hơn cả, họ không không muốn bị lừa như đã luôn bị lừa.

Ở Việt Nam, "Khách hàng là Thượng đế" hình như vẫn luôn một khẩu hiệu đầy tính lừa dối.

Trương Anh Ngọc