Caftan: Từ quyền quý ra đời thường

1. Mùa xuân - hè 2021, trong bối cảnh đại dịch vẫn đang tiếp diễn, dễ hiểu vì sao các nhà mốt tích cực lăng xê caftan cùng hàng trăm biến tấu. Đó có thể là chiếc váy ngắn đính kèm tua rua mang phong cách Bohemian của Badgley Mischka, cũng có thể trang nhã và điệu đà với tay đính, bèo nhún như Valentino hoặc lấp lánh, sóng sánh và rực rỡ, hoang dại như Tom Ford.

Anna Sui thì thích những chiếc caftan mềm mại bằng ren, Dolce & Gabbana như phong cách thường thấy của họ, tung ra những chiếc caftan đầy họa tiết và sặc sỡ, trong khi Jason lại giới thiệu những mẫu caftan tối giản, làm từ chất liệu thân thiện với môi trường.

Khác với những chiếc sleep dress, caftan (hay kaftan) mực thước và sang trọng hơn nhưng vẫn chứa đựng sự yêu kiều, uyển chuyển. Đây là những chiếc đầm phom chữ nhật oversize, tương tự kiểu dáng tunic nhưng có ống tay mở rộng. Người mặc có thể tạo điểm nhấn bằng dây đai hoặc thả lỏng chúng hoàn toàn. Thời Đông Dương, những chiếc đầm caftan rất được giới thượng lưu ưa chuộng và biến chúng thành biểu tượng của vẻ đẹp vừa bí ẩn vừa quyến rũ về phụ nữ xứ Đông Dương. Lịch sử của caftan còn thú vị nhiều hơn thế khi nó đã làm một cuộc dạo chơi ngoạn mục từ hoàng gia ra thời trang cao cấp rồi bước vào đời sống thường ngày, trở thành chiếc áo được ưa chuộng, là sự lựa chọn hàng đầu của phái đẹp, từ sao Hollywood đến dân hippie.

2. Trong suốt nhiều năm, từ “caftan” được dùng để chỉ những chiếc áo choàng dài rộng có nguồn gốc từ Trung Đông và Bắc Phi, chẳng hạn djellaba, abaya hay burnouse. Tuy nhiên, tờ Culture Trip khuyên bạn đừng nên nhầm lẫn vì phần lớn ngày nay ở Trung Đông, caftan chỉ dành riêng cho nữ trong khi djellaba hay abaya thì cả nam và nữ đều mặc được.

Caftan có nguồn gốc từ thời Lưỡng Hà cổ đại. Và thực tế thì caftan là từ có nguồn gốc từ tiếng Ba Tư. Chiếc caftan đầu tiên được tìm thấy tại vùng Mesopotamia (nay là Thổ Nhĩ Kỳ và Syria). Người ta cho rằng, chính khí hậu đã ảnh hưởng đến phong cách thời trang của con người nơi đây, buộc họ phải chọn những thiết kế rộng rãi, thoáng mát phù hợp với tiết trời nóng ẩm quanh năm. Theo dòng giao thương, caftan đi khắp nơi, đến Trung Đông, Bắc Phi, Nga… và được người dân lẫn giới quý tộc nơi đây hưởng ứng.

Lịch sử ghi chép rằng, các vị vua Ottoman (Thổ Nhĩ Kỳ) từ thế kỷ XIV-XVIII thường mặc những chiếc caftan thêu tay và đính kết cầu kỳ, gồm các họa tiết hoàng gia hoặc ngọc ngà, châu báo. Ở xứ lạnh như Nga còn xuất hiện những chiếc caftan bằng lông thú dành cho cả nam và nữ. Trang phục này chỉ dành cho hoàng gia và là món quà quý giá thường được tặng các đại sứ ngoại giao hoặc những quý tộc lập công lớn. Với lịch sử lâu đời như vậy, ngày nay không chỉ là trang phục thường ngày, caftan còn được xem như chiếc đầm truyền thống của nhiều quốc gia, sử dụng vào những dịp trọng đại như lễ hội hoặc cưới hỏi. Ở Morocco ngày nay, caftan còn mang một ý nghĩa đặc biệt khi trở thành biểu tượng cho sự đa dạng trong bản sắc văn hóa. Những chiếc caftan ở đây được làm hoàn toàn thủ công.

3. Tờ Vogue cho rằng caftan bắt đầu du nhập vào Mỹ và châu Âu từ thế kỷ XIX khi nó theo chân một số du khách, các nhà thám hiểm từ những chuyến đi đến phương Đông và Thổ Nhĩ Kỳ như một phần thưởng kỳ lạ hoặc vật chứng văn hóa chứng minh rằng họ đã đặt chân đến vùng đất đó. Mãi đến đầu thập niên 1950, vẻ đẹp của caftan mới bắt đầu được các nhà thiết kế thời trang cao cấp chú ý. Năm 1966, Christian Dior và Balenciaga đã biến caftan thành những chiếc đầm dạ tiệc sang trọng, quý phái theo phong cách Haute Couture. Chính phom dáng che khuyết điểm cùng thiết kế hình chữ nhật cho phép các nhà mốt thỏa sức sáng tạo khiến caftan được ưa chuộng. “Nữ hoàng mắt tím” Elizabeth Taylor sở hữu cả bộ sưu tập caftan từ cầu kỳ, sang trọng dành cho các bữa tiệc đến đơn giản là chiếc áo mặc nhà.

Đây cũng là thời điểm tinh thần phóng khoáng, tự do được đề cao nên caftan nhanh chóng hòa nhập vào đời sống, trở nên bình dân hơn với các bộ sưu tập nghỉ dưỡng, mặc nhà hoặc theo chân các tín đồ hippie đi khắp thế giới. Caftan được biến tấu từ đơn giản đến phức tạp, nhờ vào các họa tiết của đầm, độ dài, thậm chí được kết hợp cùng quần jeans, khăn trùm đầu. Và nếu bạn là người hâm mộ âm nhạc ABBA, trong một vài video của nhóm, bạn cũng sẽ thấy hai giọng ca nữ diện những chiếc caftan.

Hiện tại, caftan đã trở thành một “icon” trong thế giới thời trang, được may bằng nhiều chất liệu, nhiều họa tiết, tùy sở thích của người mặc. Để chọn được một chiếc caftan ưng ý và phù hợp, hãy cân nhắc hai yếu tố chúng tôi từng nhiều lần đề cập trong các bài viết trước đây: bạn sở hữu dáng người như thế nào và bạn muốn mặc chúng để đến đâu.

Thư Hiên