Cách nào để sách giáo khoa có giá "hợp lý hợp tình"?

Không nên quá lệ thuộc vào sách giáo khoa
Ông Cao Huy Thảo - nguyên Hiệu trưởng Trường THPT Quốc tế Việt Úc - cho biết, các trường quốc tế thường có chương trình giảng dạy khung và có nhiều bộ SGK dựa trên khung này. Giáo viên nhìn vào những nội dung chuẩn của chương trình khung và mục đích cần hướng đến để lựa chọn SGK phù hợp và soạn ra bài giảng. Giáo viên nước ngoài không cầm sách để dạy mà dạy theo bài giảng của mình và SGK chỉ là một kênh để tham khảo. HS cũng không bị buộc phải đọc một cuốn SGK cụ thể nào miễn là phải đọc và nắm những nội dung cần thiết.

“Ở các nước, không ai bắt HS mỗi năm mua một bộ SGK, cũng không giáo viên nào bắt HS phải mua cuốn này hay cuốn kia mà chỉ gợi ý và HS có quyền lựa chọn sách theo ý mình. Trong quan điểm giáo dục của phương Tây, SGK chỉ là công cụ, là phương tiện của việc học. Còn ở Việt Nam, thầy trò đều phải bám sát SGK mà đọc, mà dạy và học, biến SGK thành cái chính, sự sáng tạo và chủ động của người dạy, người học thành cái phụ” - ông nhận xét.

Học sinh trường quốc tế được mượn sách giáo khoa

Một số trường quốc tế ở TPHCM nhập khẩu SGK theo khung đào tạo của trường và cho HS mượn trong suốt quá trình học. Chẳng hạn, tại Trường quốc tế Mỹ (The American School - TAS), HS đóng một khoản tiền “thế chân” khoảng 21 triệu đồng để sử dụng miễn phí SGK trong suốt quá trình học (12 năm). HS có thể đọc sách ở thư viện, ở lớp hoặc mang về nhà. Khi trả lại, thư viện sẽ kiểm tra tình trạng sách: Nếu sách có các vết bẩn hoặc hư hỏng thì trừ một phần trong số tiền thế chân; nếu sách còn nguyên vẹn, HS được hoàn lại toàn bộ tiền thế chân khi tốt nghiệp, nghỉ học hoặc chuyển trường. 

Còn tại Trường quốc tế Mỹ - Việt Nam (American International School Vietnam - AISVN), giáo viên chủ yếu dạy bằng giáo trình điện tử, phần mềm giáo dục để giảm sử dụng giấy, góp phần bảo vệ môi trường. Đối với bậc THPT, HS học với SGK do thư viện cho mượn qua hình thức đóng tiền thế chân và khoản tiền này được trả lại khi HS hoàn thành chương trình.

Các trường quốc tế Úc (Australian International School - AIS), Đức (International German School - IGS), Châu Âu (European International School Ho Chi Minh City - EIS), Saigon Pearl (International School Saigon Pearl - ISSP), Bắc Mỹ (International Schools of North America - SNA), Nam Sài Gòn (Saigon South International School - SSIS)… đều cho HS mượn SGK miễn phí trong suốt quá trình học mà không cần đóng tiền thế chân. Các trường này đều chú trọng việc dạy và học bằng giáo trình điện tử, xây dựng thư viện online với số đầu sách đa dạng để khuyến khích HS đọc sách.

Phương Thanh

Nhiều nước châu Á phát sách giáo khoa miễn phí

Singapore: Các trường công phát SGK miễn phí cho HS, các trường quốc tế thì tính phí.

Malaysia: Chính phủ cung cấp SGK miễn phí cho HS ở tất cả trường công. Trường quốc tế tính phí SGK/tài liệu khóa học.

Indonesia: Giáo viên tại các trường công lập tự mua tài liệu giảng dạy và phân phát cho HS trước khi bắt đầu học vì không có lệ phí SGK trong chi phí mỗi năm học. 

Philippines: SGK được phát miễn phí cho HS ở trường công, các trường tư tự tính phí. 

Sri Lanka: HS phải chịu chi phí SGK, bắt đầu từ lớp Một. Trường công tại một số khu vực cung cấp một số lượng hạn chế sách miễn phí cho HS nghèo. Ngược lại, trường tư lại cung cấp SGK miễn phí.

Ấn Độ: SGK được cung cấp miễn phí tại các trường học công. Trường tư thục sẽ tính phí sách/tài liệu khóa học, chi phí có thể lên đến 200 USD mỗi năm tùy thuộc vào sách và cấp độ khóa học. Tuy nhiên, gần đây ở Ấn Độ, chi phí SGK và dụng cụ học tập tăng cao. Các nhà sách cho biết giá SGK tăng do giá chuyển nguyên vật liệu tăng vọt, giá cả nguyên liệu giấy cũng tăng…

Mỹ Huyền (tổng hợp từ nhiều nguồn)

Nên phân loại sách và in giấy phù hợp

Tiến sĩ Lê Viết Khuyến, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD-ĐT), cho rằng, giá SGK mới gấp 2 - 3 lần so với SGK cũ là không hợp lý. “Tôi chấp nhận cách giải thích lý do tăng giá SGK như Bộ trưởng Bộ GD-ĐT nói là vì sách được in giấy tốt, khổ rộng, giá vật liệu tăng cao… Nhưng tăng giá SGK gấp 2 - 3 lần không chỉ khó khăn cho HS miền núi mà ở vùng đồng bằng những gia đình thu nhập thấp cũng khó khăn. SGK sản xuất để phục vụ đại trà, do vậy cần phải lựa chọn chất liệu cho phù hợp với phụ huynh đại trà, cân bằng các nhu cầu của người dân chứ không phải cứ in chất liệu tốt rồi đẩy giá thành lên cao, đẩy khó khăn về phía người dân. SGK không chỉ sử dụng một năm mà có thể tái bản nhiều lần nên không nhất thiết phải bắt người học năm đầu tiên với bộ sách mới phải chịu giá cao ngất ngưởng. Các nhà xuất bản phải tìm cách tính toán hợp lý để thu hồi vốn, sinh lời vào những năm tái bản chứ không thể một năm mà tăng giá sách 2 - 3 lần”, tiến sĩ Lê Viết Khuyến nói. 

Theo ông, nếu lý do sách in chất lượng, khổ to mà tăng giá thì mong nhà xuất bản hãy in hai loại: Một loại giấy chất lượng cao để phục vụ HS ở những gia đình có điều kiện, còn lại in giấy bình thường phục vụ HS bình dân. Ngoài ra, tiến sĩ Lê Viết Khuyết còn cho rằng cần phân loại các sách học dành cho HS. “Với sách bài tập, làm thêm mà HS làm bài ngay trên sách, sách này dùng một lần thì nên in bằng loại giấy phù hợp, giá rẻ cho đỡ lãng phí. Việc đổi mới giáo dục là cần thiết, đổi mới sách là cần thiết để chất lượng dạy và học được nâng cao hơn. Tuy nhiên đổi mới sách quan trọng là chất lượng kiến thức bên trong sách, nên đầu tư vào nội dung, nhặt kỹ “sạn” chứ không phải hình thức đẹp mà tăng giá chóng mặt”, ông nói thêm.

Đại Minh