Cách dạy con dễ nhất mà cũng khó nhất: Cha mẹ hãy làm gương!

1. Dạy dỗ con cháu, tôi nghĩ điều cụ thể, rõ ràng nhất mà không một sách vở nào hiệu quả hơn, chính là những “cái gương” từ ông bà bố mẹ. Cháu con sẽ “lớn lên”, hay “nhỏ đi” là do “copy” những tấm gương ấy mà ra. Cha mẹ yêu lao động, con sẽ siêng năng. Cha mẹ dũng cảm vượt qua thử thách và thất bại, con cái sẽ học hỏi tính kiên cường. Cha mẹ lười nhác, con cái lười nhác. Cha mẹ cờ bạc, con bắt chước theo.

Cha mẹ thích đọc sách, con cái cũng có tình yêu với sách. (Ảnh minh họa)

Thực tế cho thấy, những gia đình có nền tảng văn hóa, kinh tế tốt, con cái sẽ được hưởng lợi, ít nhất là từ tinh thần cầu tiến, ham học hỏi, ham lao động. Còn thấy, cha mẹ nào sống nhân từ, không ghim guốc, không câu nệ, con cái sẽ khoan dung, độ lượng. Cha mẹ thích đọc sách, con cái cũng có tình yêu với sách. Cha mẹ thẳng thắn, con cái sẽ thành thực...

Tấm gương của cha mẹ có sức mạnh đặc biệt với con cái. Gương sáng, con cái sẽ sáng lên. Gương mờ, con cái sẽ mờ theo. Có thể thấy, bất kỳ đứa trẻ nào cũng tiếp thu vô điều kiện những lời nói, hành động, dần hình thành nên tính cách. Trẻ con như tờ giấy trắng, vấn đề là phụ huynh vẽ gì lên, để tờ giấy trở nên lung linh, đẹp đẽ, thay vì lem luốc hay dơ bẩn.

Cậu bạn tôi kể rằng, ngày cậu còn nhỏ, ba mẹ cậu kinh doanh có tiếng ở thành phố. Nhưng sau đó làm ăn thua lỗ, nhà cửa bán hết, phải đi ở mướn. Ba mẹ cậu khi ấy nản chí lắm, nhưng cố đứng lên bằng cách ba đi bốc vác, mẹ ra vỉa hè bán buôn.

Nhiều năm vất vả, cho tới khi lưng ba cậu còng, thì gia đình dần tạm ổn, tích góp mua được nhà cấp bốn ngoại thành. Cậu bảo, nhìn ba mẹ khổ cực, sau này cậu rất trân quý đồng tiền. Cậu đã có những trải nghiệm về sự vượt khó thật đáng quý từ ba mẹ mình.

Nhiều năm vất vả, cho tới khi lưng ba cậu còng, thì gia đình dần tạm ổn. (Ảnh minh họa)

2. Về cách dạy con thì mỗi người có cách dạy riêng. Có những ông bố bà mẹ nói đến độ con muốn “thủng lỗ nhĩ”, hy vọng “mưa dầm thấm lâu”, nên đụng chuyện gì cũng “lên lớp”, khiến con cái ngán ngẩm, không muốn tiếp thu. Thậm chí có người nói một đường, làm một nẻo, nên mọi lời nói không đi kèm hành động, trở nên không có giá trị trong lòng con cái.

Tôi biết một người mẹ, chị ấy dạy con toàn kiểu lý thuyết, ví như dạy con phải biết thương người, giúp đỡ người lúc hoạn nạn… Vậy nhưng mỗi khi có cuộc vận động quyên góp cho người nghèo, chị bảo “Biết có tới tay người ta không mà cho!”.

Hay như nhà hàng xóm nghèo khó, đang có người ốm nặng, chị ấy cực chẳng đã cho số tiền đủ ăn một bát phở, trong khi chị ta chẳng phải người nghèo khó, vất vả gì. Kiểu ấy thì dạy dỗ lòng nhân từ cho con sao được? Làm bố mẹ, thay vì nói nhiều, hãy hành động, bởi hành động gây ảnh hưởng trực tiếp, mạnh mẽ và hiệu quả.

Khi trẻ bắt đầu bi bô học nói, hay chập chững biết đi, những hành vi, lời nói của bố mẹ luôn khắc ghi dấu ấn sâu đậm trong tâm hồn trẻ. Lời nói phải đi đôi với hành động, là khi ấy trẻ vừa nhìn bằng mắt, vừa khắc ghi trong lòng, sẽ quan sát và làm theo.

Lời nói và hành động của bố mẹ là cuốn sách không chữ, thực tế, gần gũi, dễ học, dễ nhớ. (Ảnh minh họa)

Câu chuyện “Cái bát gỗ” là minh chứng hùng hồn nhất cho việc con cái bắt chước hành động của bố mẹ. Chuyện kể rằng, hai vợ chồng nọ bất hiếu khi không cho cha già ngồi chung mâm cơm, mà bắt cha ngồi riêng, và ăn trong cái bát gỗ, vì cha già hay làm tung tóe thức ăn xuống sàn. Cho đến khi đứa con trai của mình bắt đầu đục đẽo một chiếc bát gỗ, và nói để dành cho ba mẹ khi già, thì vợ chồng nọ mới nhận ra sự ích kỷ của mình.

Lời nói và hành động của bố mẹ là cuốn sách không chữ, thực tế, gần gũi, dễ học, dễ nhớ. Tấm gương của ba mẹ thực chất cũng phản ánh lời nói, hành động.

​Khánh Thi