Các nước châu Phi và Mỹ Latinh thiếu hụt nghiêm trọng nguồn cung khí oxy cho y tế

Mất khoảng 12 tuần để lắp đặt máy sản xuất oxy tại bệnh viện và chuyển đổi các hệ thống sản xuất oxy công nghiệp để đạt chuẩn y tế. Nhưng ở Brazil và Nigeria, cũng như các quốc gia ít dân, quyết định thay đổi chỉ bắt đầu được đưa ra vào tháng 1/2021, sau khi các bệnh viện quá tải và bệnh nhân bắt đầu tử vong.

Peter Piot - giám đốc Trường Dịch tễ & Y học Nhiệt đới London (Anh) - nhận xét: “Khoảng cách về khả năng cung cấp oxy y tế là một trong những vấn đề xác định mức công bằng về chăm sóc sức khỏe ở thời đại chúng ta”.

Các bác sĩ ở Nigeria lo lắng theo dõi tình trạng giao thông, khi các chuyến cung cấp oxy di chuyển qua những đường phố tắc nghẽn ở Lagos. Nhiều gia đình bệnh nhân trên khắp thế giới tuyệt vọng tìm kiếm nguồn cung oxy ở chợ đen.

Các bác sĩ theo dõi một bệnh nhân đang thở oxy tại bệnh viện ở Mogadishu, Somalia hôm 24/2

Tại bang Amazonas của Brazil, hai kẻ lừa đảo bán bình chữa cháy được sơn lại để trông giống như bình dưỡng khí y tế. Ở Peru, dân chúng xếp hàng dài, thậm chí cắm trại để chờ nạp đầy bình oxy cho người thân bị bệnh.

Nhưng chỉ sau khi tình trạng thiếu oxy được cho là nguyên nhân dẫn đến cái chết của 4 người tại một bệnh viện ở Ai Cập vào tháng 1/2021 và 6 người tại một bệnh viện ở Pakistan vào tháng 12/2020, các chính phủ mới tìm cách giải quyết vấn đề.

John Nkengasong - Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh châu Phi - cho biết oxy y tế là “nhu cầu thiết yếu” trên khắp lục địa với 1,3 tỷ người, và là lý do chính khiến bệnh nhân COVID-19 có nhiều khả năng tử vong.

Tiến sĩ John Adabie Appiah từ Tổ chức Y tế Thế giới cho biết, ngay cả trước khi xảy ra đại dịch, 2.600 thiết bị chiết xuất oxy và 69 nhà máy oxy đang hoạt động tại vùng châu Phi cận Sahara đáp ứng chưa đầy một nửa nhu cầu, dẫn đến những cái chết có thể ngăn ngừa được.

Số lượng thiết bị chiết xuất hiện đã tăng lên khoảng 6.000, chủ yếu là từ các nguồn tài trợ quốc tế, nhưng oxy được tạo ra không đủ tinh khiết cho những người bị bệnh nặng.

Một bệnh nhân người Philippines tại Nigeria sử dụng khí oxy tại nhà riêng ở Lagos, Nigeria

Một nghịch lý đáng buồn là nếu không có yêu cầu chính thức từ các chính phủ, gần 20 tỷ USD trong quỹ hỗ trợ COVID-19 Ngân hàng Thế giới dành cho các quốc gia nghèo nhất thế giới hoàn toàn không được sử dụng.

Chikwe Ihekweazu -người đứng đầu Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh Nigeria – cay đắng thừa nhận đất nước vô cùng chật vật để tìm oxy cho các ca bệnh vào tháng 1/2021.

Một bệnh viện chính ở Lagos, thành phố 14,3 triệu dân, đã chứng kiến ​​số ca nhiễm virus trong tháng Giêng tăng gấp 5 lần, với 75 nhân viên y tế bị nhiễm bệnh trong sáu tuần đầu năm 2021. Sau đó, Tổng thống Muhammadu Buhari phát hành 17 triệu USD để thiết lập thêm 38 nhà máy sản xuất oxy và 670.000 USD khác để sửa chữa các máy chiết xuất tại năm bệnh viện.

Một số nhà cung cấp oxy đã tăng giá sản phẩm đáng kể, khiến giá thành của một xi-lanh tăng gấp 10 lần, lên tới 260 USD - cao hơn mức lương trung bình hàng tháng của Nigeria - và một bệnh nhân nặng có thể cần tới 4 xi-lanh mỗi ngày.

Người dân cắm trại trong lúc chờ lượt nạp bình oxy tại Callao, Peru

Tại một bệnh viện ở thủ đô Kampala của Uganda, y bác sĩ buộc phải sử dụng những bình oxy hoen gỉ - vốn được cho là nguyên nhân dẫn đến cái chết của ít nhất hai bệnh nhân.

Một lực lượng đặc nhiệm toàn cầu tập trung vào oxy đã được công bố hôm 25/2, bao gồm Tổ chức Y tế Thế giới, Ngân hàng Thế giới, cùng những tổ chức khác. Hiện lực lượng đã xác định được 90 triệu USD cho nhu cầu tài trợ oxy ngay lập tức đến 20 quốc gia đang phát triển, bao gồm Nigeria và Malawi.

Nhiều quốc gia xem nguồn cung cấp oxy là một sản phẩm công nghiệp cho các lĩnh vực sinh lợi hơn như khai thác mỏ, không phải chăm sóc sức khỏe, và nó chưa được nhiều nhà tài trợ quốc tế chú trọng. Các nhà máy sản xuất oxy đòi hỏi kỹ thuật viên, cơ sở hạ tầng tốt và điện - tất cả đều thiếu hụt ở các quốc gia đang phát triển.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Appiah cho biết các quốc gia có ngành công nghiệp khai thác mỏ có thể - với một vài thay đổi - chuyển đổi hệ thống của họ để sản xuất oxy theo tiêu chuẩn y tế.

Chẳng hạn ở Ấn Độ, các xi-lanh công nghiệp được tái sử dụng tại các bệnh viện kể từ tháng 4/2020. Saket Tiku - chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất khí công nghiệp toàn Ấn Độ - nhận xét: "Đó không phải là một điều khó hiểu như khoa học tên lửa. Quyết định này đã cứu sống hàng nghìn người".

Tấn Vĩ (theo AP)