Các nhà khoa học đã tìm ra lý do HS Việt đạt kết quả cao trong kì thi quốc tế

Việt Nam là một quốc gia thu nhập thấp nhưng lại thường nổi bật với kết quả cao trong thi cử tương đương với các nước phát triển.

Có một mối liên hệ rõ ràng giữa sức mạnh kinh tế của một quốc gia và kết quả đạt được trong các kì thi của học sinh ở các quốc gia đó. Nhưng ở Việt Nam, một đất nước với GDP bình quân đầu người chỉ bằng một phần nhỏ GDP bình quân đầu người của Mỹ lại đạt được kết quả trong các bài thi về học thuật cao vượt trội hơn những gì người ta mong đợi ở mức thu nhập bình quân thấp như thế và mọi người cũng không hiểu lí do tại sao.

Các nhà nghiên cứu đưa ra 2 bài kiểm tra quốc tế để tìm hiểu “hiệu ứng Việt Nam”. Trong bài kiểm tra TIMMS, các học sinh Việt Nam thể hiện tốt hơn hẳn các học sinh ở các quốc gia có thu nhập bình quân đầu người tương đương khác. Xem bảng dưới đây:

Một bài nghiên cứu năm 2014 của Abhijeet Singh về kết quả bài thi TIMMS tìm ra rằng, khả năng đạt kết quả cao trong thi cử ở học sinh Việt Nam bắt đầu từ khá sớm. Những đứa trẻ Việt ngay từ lúc 5 tuổi đã đạt được kết quả thi tốt hơn những đứa trẻ đến từ các nước đang phát triển khác. Khoảng cách về kết quả này tăng lên theo độ tuổi.

Một bài nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng, 1 năm tiều học ở Việt Nam hiệu quả hơn một năm tiểu học ở Peru hay Ấn xét trên khía cạnh tiếp nhận kĩ năng.

Lee Crawfurd đã viết trong một bài đăng blog cho nghiên cứu về Cải thiện hệ thống giáo dục. "Câu hỏi nghiên cứu này đặt ra - và kinh nghiệm Việt Nam cho thấy - là : Tại sao hiệu quả học tập theo năm học ở một số quốc gia lại lớn hơn những quốc gia khác? Hoặc đơn giản hơn, tại sao giáo dục tại nhà trường ở 1 số nước lại tốt hơn ở một số nước khác ? "

Một bài báo mới của các nhà nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới Suhas D. Parandekar và Elisabeth K. Sedmik đang cố gắng để trả lời câu hỏi đó. Họ đã nghiên cứu Chương trình đánh giá sinh viên quốc tế, hoặc PISA, sử dụng điểm số từ năm 2012.

Bảy nước đang phát triển khác ngoài Việt Nam tham gia PISA, và với mức $ 4098, Việt Nam có GDP bình quân đầu người thấp nhất trong số tất cả trong số các nước tham gia . Tuy nhiên, Việt Nam vẫn có điểm số cao hơn so với các quốc gia đang phát triển khác . Điều này thể hiện ở biểu đồ dưới đây: 

Điểm số của Việt Nam thậm chí ngang bằng với Phần Lan và Thụy Sĩ hơn Colombia hay Peru, hơn cả những gì chúng ta mong muốn. 

Đối với môn toán, có một sự chênh lệch 128 điểm giữa điểm số của Việt Nam và điểm trung bình của bảy quốc gia có thu nhập thấp khác. Bảy mươi điểm trong phần toán học tương ứng với mức "toàn bộ thông thạo", tương ứng với khoảng hai năm học tại một Tổ chức điển hình về hợp tác kinh tế và phát triển đất nước. Điều đó có nghĩa là có một sự khác biệt gần ba năm ở trình độ giáo dục giữa Việt Nam và các nước đang phát triển khác đã tham gia PISA.

Những gì đang xảy ra?

Các nhà nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới đã sử dụng các dữ liệu PISA - trong đó bao gồm các câu hỏi về nguồn gốc, sinh viên, học tập kinh nghiệm và hệ thống trường - để xem Việt Nam đã làm những gì cho sinh viên của mìn. Họ phát hiện ra rằng, đầu tư vào giáo dục và "khác biệt văn hóa" có thể giải thích về một nửa số điểm khác biệt.

Rất nhiều các khác biệt văn hóa góp phần hình thành nên tính cách với đặc điểm học sinh. Nói chung, học sinh, sinh viên Việt Nam đã tập trung hơn và học hành nghiêm túc hơn. Học sinh Việt ít được cho phép đi học muộn, ít vắng mặt không phép, và ít bỏ học. Họ dành khoảng ba giờ mỗi tuần học ngoài giờ học hơn học sinh ở các nước đang phát triển khác. Họ ít lo sợ về toán học, và tự tin hơn về cách thức chúng ta sẽ sử dụng nó trong tương lai.

Có rất nhiều sự khác biệt nữa, các bậc cha mẹ ở Việt Nam có nhiều khả năng được tham gia vào đời sống học tập của con em họ và giúp đỡ hoặc gây quỹ tại trường. Về mặt cấu trúc, hệ thống giáo dục là tập trung hơn. Giáo viên ít tự trị - hiệu suất của họ được giám sát nhiều hơn, và có một tầm quan trọng cao hơn về thành tích học sinh so với các quốc gia đang phát triển khác. Việt Nam cũng là nước có tỉ lệ trẻ em đi học mầm non sớm hơn các quốc gia khác .

Tất nhiên, những yếu tố này chỉ giải thích một phần về thành tích. Phần còn lại của hiện tượng Việt Nam vẫn còn là một bí ẩn.

Lam Thanh