Các giải thưởng âm nhạc: Đổi mới nhưng chưa đủ

Tìm cách đổi mới

Trong các giải thưởng âm nhạc được xếp hạng có uy tín, Làn Sóng Xanh có thể nói là giải thưởng đại chúng thường niên và lâu đời nhất. Kỷ niệm 25 năm thành lập, ban tổ chức mùa giải năm nay đã có một số cách làm mới, như dự án 90sHITS00sVIBES - các nghệ sĩ trẻ sẽ cover lại những bài hit đình đám bằng phong cách mới. Ngoài việc cho thấy lịch sử lâu dài của giải thưởng, điều này cũng giúp “trẻ hóa” thêm khán giả theo dõi.

Các đề cử quan trọng tại Cống hiến 2023

Tương tự, giải Cống hiến cũng mang đến khá nhiều đổi mới. Cả 4 hạng mục Nam/Nữ ca sĩ của năm, Nghệ sĩ mới của năm và Bài hát của năm sẽ được cả hội đồng chuyên môn lẫn khán giả bình chọn, với tỉ lệ điểm được chia đều 50:50. Sẽ có 2 vòng bầu chọn và người có lượt bình chọn cao nhất sẽ vào thẳng tốp 5, trong khi 4 đề cử còn lại sẽ được quy đổi theo 2 thang điểm như đã nói trên.

Áp dụng công nghệ vào giải năm nay, lượt bình chọn từ phía khán giả cũng được quyết định bằng cách mua các định dạng NFT (tài sản không thể thay thế, là một đơn vị dữ liệu của blockchain) cho video, audio và hình ảnh của các nghệ sĩ để tham gia bình chọn. Đây là khái niệm không mới trên thế giới nhưng là lần đầu áp dụng ở Việt Nam. Theo đó ngoài số điểm được quy về cho nghệ sĩ, các NFT “độc bản” cũng sẽ thuộc về người mua, trở thành một bộ sưu tập cho riêng mỗi người.

Có thể thấy sau một giai đoạn các giải thưởng chỉ được quyết định bằng tính chuyên môn thì giờ đây các tiêu chí ngày càng được mở rộng, phản ánh được xu hướng nghe nhạc cũng như bức tranh toàn cảnh của làng nhạc Việt. Theo đó giải Cống hiến cũng đã chọn ra những cái tên sau cùng chuẩn bị cho đêm trao giải, với Noo Phước Thịnh, Trúc Nhân, Mỹ Tâm, MIN, Wrens Evan… là những nghệ sĩ với số phiếu dẫn đầu, có nhiều dự đoán sẽ được vinh danh.
Tuy thế, nhìn nhận ở khía cạnh khác, liệu các đề cử này có thật bao quát thị trường nhạc Việt suốt 1 năm qua? Trong khi Noo Phước Thịnh chỉ có 1 live show riêng, Trúc Nhân cũng chỉ phát hành 1 sản phẩm duy nhất… thì những tên tuổi cũng nổi bật khác như Tùng, ban nhạc Ngọt, Nhạc của Trang… với những album chất lượng thì lại vắng bóng ngay từ ban đầu. Liệu các giải thưởng có đang bỏ qua một “dòng ngách” là các nghệ sĩ indie cũng đang hoạt động vô cùng sôi nổi?

Trúc Nhân một trong những gương mặt dự đón sẽ được gọi tên ở giải Công hiến nắm nay

Con đường nào cho Indie?

Có thể thấy, khác với nhiều năm trước, các nghệ sĩ độc lập ngày nay cũng đã biết cách tìm kiếm những tệp khán giả cho mình. Với sự phát triển của các nền tảng streaming cũng như nhiều kênh quảng bá sản phẩm, sân chơi âm nhạc đang chia đều cho cả nghệ sĩ ở cả hai mảng. Không thể nói rằng vì các nghệ sĩ độc lập không tạo được sự ảnh hưởng mà bỏ qua họ, trong khi họ chính lại là lực lượng có những hoạt động sôi nổi hơn cả.

Trong năm vừa qua, những cái tên lớn có sản phẩm ấn tượng đa số đều từ “dòng ngầm” này. Hồ Trâm Anh, Vũ Thanh Vân, ban nhạc Meow Lạc, Lê Cát Trọng Lý… đều có EP và những album rất ấn tượng. Cùng đi với xu hướng đó, những nghệ sĩ thể nghiệm như Mona Evie hay Rắn Cạp Đuôi, Trần Uy Đức… cũng tạo được sự ảnh hưởng nhất định khi được chuyên trang phê bình âm nhạc danh tiếng Pitchfork chú ý và dành những lời khen tặng.

Lý giải nào cho sự vắng bóng của họ tại đề cử của những giải thưởng âm nhạc năm nay? Có thể thấy là khác với các giải âm nhạc trên thế giới như Grammy của Mỹ hay BRIT của Anh, khi các hãng đĩa cũng như nghệ sĩ tự mình đề cử vào các hạng mục mà mình nhắm đến thì các giải trong nước lại chủ yếu được sàng lọc bởi một hội đồng gồm những tên tuổi nhất định.

Cây lặng gió ngừng - Lê Cát Trọng Lý:

Một khi “đầu vào” đã mang tính chủ quan, thì khó đòi hỏi sự đổi mới mang tính toàn diện. Ngoài ra, sự đa dạng về phổ tuổi, giới tính, nghề nghiệp, lĩnh vực… bên cạnh chuyên môn của hội đồng bình chọn cũng nên được mở rộng hơn, đảm bảo cho sự phong phú. Song song với những điều trên, sự tham gia của nhiều vai trò như các hãng đĩa cả trong và ngoài nước, những nhà phê bình hoạt động độc lập, có uy tín… cũng rất cần thiết, để có cái nhìn bao quát và đa dạng hơn cho các đề cử.

Để khắc phục được những điều này, nên chăng, việc đề cử sẽ được kêu gọi cũng như vận động từ chính nghệ sĩ cũng như hãng đĩa mà họ trực thuộc. Cùng với đó là việc đảm bảo được độ phong phú, tính linh hoạt cũng như nhất quán của hội đồng bình chọn, khi đây cũng là một yếu tố lớn góp phần quyết định các đề cử nào sẽ vào vòng trong.
Các giải thưởng âm nhạc trong nước đang có cách tiếp cận đúng và liên tục thay đổi khi biết lắng nghe những khán giả trẻ. Song chừng đó là chưa đủ khi “đầu vào” của các đề cử vẫn đang còn bị giới hạn và thiếu sự phong phú. Với sự bùng nổ của các nghệ sĩ indie, các nền tảng nhạc…, hy vọng trong những năm tới, các giải thưởng này sẽ có những đổi mới để sát sao hơn và phản ánh rõ hơn thị trường nhạc Việt. 

Ngô Minh