Tôi có đứa cháu khi lên cấp 3 thi vào trường chuyên thiếu 0,25 điểm. Ba mẹ cháu chạy xin cứu xét, cũng có cháu vẫn được vào trường chuyên. Kết quả là không theo kịp bạn bè, không còn ham học. Sau này không thi đậu được vào các trường đại học ở TPHCM, phải học ở địa phương, cũng vất vả lắm mới tốt nghiệp nổi. May mắn là khi đi làm những đức tính tự tin, thông minh, năng động đã trở lại với cháu.
Tiết ôn tập của học sinh lớp 12 Trường THPT Nguyễn Văn Trỗi (TP. Nha Trang).
Trong khi đó, 2 vợ chồng đứa bạn vốn là con nông dân, anh em đông, cha mẹ lo cho được đi học đã là may mắn, đâu có biết trường chuyên, lớp chọn là gì. Chăm học, tốt nghiệp đại học và đi làm. Vì thế 2 bạn chẳng màng lo nghĩ cho con học trường nào. Vậy mà các cháu giờ đang làm luận án tiến sĩ ở nước ngoài với học bổng toàn phần được Đài Loan và Mỹ cấp.
Xưa kia, giáo viên, giáo sư là những học sinh giỏi đậu vào các trường sư phạm do nhà nước cấp học bổng, ra trường được phân bổ về dạy tại các trường công lập vốn chỉ có vài trường mỗi tỉnh. Vì vậy, các trường lâu đời ở trung tâm thành phố, tỉnh lỵ thường có truyền thống dạy tốt, học tốt. Lại thêm được các cấp, các ngành chú ý đầu tư, hỗ trợ nhiều hơn. Phần lớn cha mẹ học sinh của các trường này quan tâm nhiều đến sự học của con mình, sẵn sàng chung vai sát cánh với nhà trường. Từ đó, dẫn đến điều kiện dạy và học ở đó ngày càng tốt hơn các trường khác. Nhưng không có nghĩa đã vào học ở đó rồi thì đứa nhỏ tự động thành con ngoan, trò giỏi.
Không ai phủ nhận trường, lớp, thầy cô, bè bạn ảnh hưởng lớn đến sự học của học sinh. Nhưng đâu phải những phòng học khang trang, những giáo viên nổi tiếng đương nhiên đem đến sự hiếu học của học sinh. Những mái lá đơn sơ với tấm lòng yêu quý, gần gũi học trò của thầy cô lắm lúc khơi dậy cảm hứng muốn nâng cao học vấn của người đi học. Còn bạn bè, ở đâu mà chẳng có bạn tốt, bạn xấu.
Không đậu vào trường mình muốn, khi mà nhiều bạn cùng lớp đã đậu, có cháu đâm ra chán nản, buông xuôi. Khi phụ huynh quá quan tâm đến chuyện chọn trường làm các cháu đau buồn hơn. Trong khi, điều đáng quan tâm nhất là thái độ học tập, khả năng hòa nhập với bạn bè của các cháu. Trước hay sau gì thì đứa bé hôm nay cũng phải vào đời, cũng phải tự lập, cũng phải chịu trách nhiệm về bản thân mình, cũng phải sống, làm việc chung với những người xa lạ. Không được học trường các cháu mong muốn (không phải cha mẹ các cháu mong muốn), không phải là thất bại.
Phải cho các cháu thấy đó là cơ hội thử thách, cơ hội mở rộng cuộc sống cho các cháu. Nói cho các cháu rõ chỉ có những cánh đại bàng dũng mãnh mới vượt qua được phong ba, bão táp. Những chiếc lồng xinh xắn chỉ dành cho những loài chim chỉ biết ríu rít, líu lo làm vui lòng người nuôi.
Tinh giản và chống phình to biên chế rất cần cơ chế phân cấp, phân quyền, cá nhân chịu trách nhiệm. Cần hệ thống đánh giá công việc công bằng, thiết thực.