Cá mát, đặc sản khó cưỡng ở miền Tây xứ Nghệ

03/01/2025 - 11:14

PNO - Với hương vị thơm ngon đặc biệt, cá mát từ một món ăn dân dã của dân bản nay trở thành đặc sản khó cưỡng với du khách khi có dịp đến miền Tây xứ Nghệ.

Vùng cao Nghệ An có khá nhiều khe suối trong xanh, mát lạnh uốn lượn bao quanh những bản làng. Đây cũng là nơi sinh sống của loài cá mát. Với người dân miền Tây Nghệ An, cá mát đã quá quen thuộc, bao đời gắn với với đời sống dân dã của người dân nơi đây.
Vùng cao Nghệ An có khá nhiều khe suối trong xanh, mát lạnh uốn lượn bao quanh những bản làng. Đây cũng là nơi sinh sống của loài cá mát. Với người dân miền Tây Nghệ An, cá mát đã quá quen thuộc, bao đời gắn với với đời sống dân dã của người dân nơi đây.
Cá mát còn được gọi là loài “cá sạch” bởi chúng chỉ sống ở những con suối, các khe hốc đá nơi nước chảy xiết, nền sỏi cát sạch. Ông Lương Văn Long (trú xã Diên Lãm, huyện Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An) cho biết, cá mát thường chỉ đi kiếm ăn vào chiều tối và ban đêm. Thức ăn của chúng chủ yếu là các loại côn trùng trên mặt nước, rong rêu bám vào đá nên rất sạch.
Cá mát còn được gọi là loài “cá sạch” bởi chúng chỉ sống ở những con suối, các khe hốc đá nơi nước chảy xiết, nền sỏi cát sạch. Ông Lương Văn Long (trú xã Diên Lãm, huyện Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An) cho biết, cá mát thường chỉ đi kiếm ăn vào chiều tối và ban đêm. Thức ăn của chúng chủ yếu là các loại côn trùng trên mặt nước, rong rêu bám vào đá nên rất sạch.
Cá mát thường chỉ to bằng 2-3 ngón tay người lớn, con to nhất cũng chỉ đạt khoảng 500-700g. Thịt cá trắng, thơm, không tanh và nhiều chất dinh dưỡng nên được rất nhiều người ưa thích. “Loài cá này chủ yếu ăn rong rêu nên rất sạch, không cần phải lấy ruột ra khi chế biến. Chính ruột cá tạo thêm một chút đắng khi ăn lại thêm ngon” - ông Long nói.
Cá mát thường chỉ to bằng 2-3 ngón tay người lớn, con to nhất cũng chỉ đạt khoảng 500-700g. Thịt cá trắng, thơm, không tanh và nhiều chất dinh dưỡng nên được rất nhiều người ưa thích. “Loài cá này chủ yếu ăn rong rêu nên rất sạch, không cần phải lấy ruột ra khi chế biến. Chính ruột cá tạo thêm một chút đắng khi ăn lại thêm ngon” - ông Long nói.
Với hương vị thơm ngon riêng, cá mát ở Nghệ An gần đây gần được nhiều du khách biết đến với thương hiệu “Cá Mát sông Giăng”, “Cá Mát Nghệ An” hay “Cá Mát miền Tây xứ Nghệ”. Cá mát thường được chế biến thành nhiều món như nướng, chiên, kho, nấu canh chua… Song theo người dân địa phương, cá mát nướng chấm chẻo (muối hạt, ớt xanh, mắc khén) vẫn phổ biến nhất.
Với hương vị thơm ngon riêng, cá mát ở Nghệ An gần đây gần được nhiều du khách biết đến với thương hiệu “Cá mát sông Giăng”, “Cá mát Nghệ An” hay “Cá mát miền Tây xứ Nghệ”. Cá mát thường được chế biến thành nhiều món như nướng, chiên, kho, nấu canh chua… Song theo người dân địa phương, cá mát nướng chấm chẻo (muối hạt, ớt xanh, mắc khén) vẫn phổ biến nhất.
Chị Lô Thị Hằng (trú xã Tà Cạ, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An) cho biết, tùy vào sở thích, đặc biệt là với du khách nên mỗi nơi có một cách chế biến cá mát khác nhau. Khác với món cá kho, nhiều du khách khi đến Tà Cạ thường thích món cá mát chiên hơn, bởi nóng hổi, giòn tan khi ăn.
Chị Lô Thị Hằng (trú xã Tà Cạ, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An) cho biết, tùy vào sở thích, đặc biệt là với du khách nên mỗi nơi có một cách chế biến cá mát khác nhau. Khác với món cá kho, nhiều du khách khi đến Tà Cạ thường thích món cá mát chiên hơn, bởi nóng hổi, giòn tan khi ăn.
Dù cách chế biến mộc mạc nhất, không cầu kỳ nhưng lại lưu giữ trọn vẹn nhất hương vị ban đầu của món ăn, có lẽ chính điều đó khiến nhiều người nhớ mãi không quên mỗi khi có dịp thưởng thức các món ăn tại vùng đất này…
Dù cách chế biến mộc mạc nhất, không cầu kỳ nhưng lại lưu giữ trọn vẹn nhất hương vị ban đầu của món ăn, có lẽ chính điều đó khiến nhiều người nhớ mãi không quên mỗi khi có dịp thưởng thức các món ăn tại vùng đất này…
Món ăn dân dã của dân bản nay thành đặc sản, khó thiếu trong các mâm cơm chiêu đãi khách. Hương vị thơm ngon khó quên cũng khiến nhiều du khách khó cưỡng, lựa chọn cá mát khi có dịp đến miền Tây Nghệ An (các huyện Quỳ Châu, Quế Phong, Tương Dương, Kỳ Sơn…) để thưởng thức.
Món ăn dân dã của dân bản nay thành đặc sản, khó thiếu trong các mâm cơm chiêu đãi khách. Hương vị thơm ngon khó quên cũng khiến nhiều du khách khó cưỡng, lựa chọn cá mát khi có dịp đến miền Tây Nghệ An (các huyện Quỳ Châu, Quế Phong, Tương Dương, Kỳ Sơn…) để thưởng thức.
Cá mát chỉ có trong tự nhiên, ngày càng khan hiếm nên giá khá đắt đỏ. Hiện cá mát thường được bán với giá từ 350.000-400.000 đồng/kg, song không phải lúc nào cũng sẵn có.
Cá mát chỉ có trong tự nhiên, ngày càng khan hiếm nên giá khá đắt đỏ. Hiện cá mát thường được bán với giá từ 350.000-400.000 đồng/kg, song không phải lúc nào cũng sẵn có.
Tuy nhiên, việc đánh bắt cá mát thường xuyên và quá mức trong một thời gian dài bằng những biện pháp khai thác kiểu tận diệt cũng đã khiến loài cá đặc sản này suy giảm nhanh chóng. Trước nguy cơ cá mát biến mất, một số xã ở huyện Tương Dương, Quỳ Châu đã lắp đặt camera để kiểm soát việc khai thác cá trên suối. Một số đoạn suối cũng được gắn biển cấm đánh bắt nhằm tạo không gian cho cá mát sinh trưởng.
Tuy nhiên, việc đánh bắt cá mát thường xuyên và quá mức trong một thời gian dài bằng những biện pháp khai thác kiểu tận diệt cũng đã khiến loài cá đặc sản này suy giảm nhanh chóng. Trước nguy cơ cá mát biến mất, một số xã ở huyện Tương Dương, Quỳ Châu đã lắp đặt camera để kiểm soát việc khai thác cá trên suối. Một số đoạn suối cũng được gắn biển cấm đánh bắt nhằm tạo không gian cho cá mát sinh trưởng.
Lãnh đạo UBND xã Diên Lãm (huyện Quỳ Châu) nói rằng, chỉ sau một thời gian thực hiện, cá mát trên nhiều con suối đã hồi sinh, phát triển rất nhanh. Không chỉ cá mát mà nhiều loài khác như cá pộp, cá lệch… cũng xuất hiện khá nhiều, trở thành điểm hấp dẫn du khách tới tham quan.
Lãnh đạo UBND xã Diên Lãm (huyện Quỳ Châu) nói rằng, chỉ sau một thời gian thực hiện, cá mát trên nhiều con suối đã hồi sinh, phát triển rất nhanh. Không chỉ cá mát mà nhiều loài khác như cá pộp, cá lệch… cũng xuất hiện khá nhiều, trở thành điểm hấp dẫn du khách tới tham quan.

Phan Ngọc

 

news_is_not_ads=
TIN MỚI