Bữa cơm nghèo yêu thương

Ngày tôi còn nhỏ, trong bữa cơm chung, ba không gắp đồ ngon bỏ vào chén các con, cũng không hỏi sao ăn ít ăn nhiều rồi ép ăn. Ấy là chuyện của mẹ tôi. Còn nữa, ba cho các con “thoải mái tự do”, không nhắc nhở phép tắc ăn uống. Mẹ la, ba chỉ cười.

Có lần bữa cơm không có mẹ, đồ ăn trên mâm chỉ duy nhất đĩa cá ngon. Lũ con thọc đũa chí chóe tranh nhau “rỉa”, không quan tâm chuyện ba chỉ ngồi ăn cơm rưới nước mắm. 

Mẹ hay cằn nhằn ba tôi ăn như mèo. Được cái, ba ăn ít nhưng không kén ăn. Mặn nhạt ngon dở gì ba ăn cũng được. Chưa bao giờ thấy ba nhăn nhó hoặc phàn nàn trong bữa cơm. Ba tôi ăn uống rất chừng mực. Cơm với cá thịt hay rau dưa ba cũng ăn chừng đó chén rồi đứng dậy.

Giữa bữa cơm, lỡ xảy ra sự vụ đứa lớn kình đứa nhỏ hoặc mẹ la mắng đứa hư, ba lập tức can ngăn: “Để ăn xong rồi hãy nói, trời đánh tránh bữa ăn…”.

Ba không biết đi chợ. Và cũng không biết nấu ăn. Lúc nhỏ nhờ nội nuôi, sau có mẹ thì mẹ nấu. Mẹ bận chuyện, đi xa hoặc sinh em bé, cơm nước sẽ dành phần chị Hai. Chị Hai đi lấy chồng thì tiếp đến chị Ba. Kết cục tới lúc già, kỹ năng bếp núc của ba vẫn gần bằng không. Có con cá không biết kho, nhúm rau không biết luộc.

Con cái ra riêng, mẹ mỗi lần muốn đi đâu phải kho nấu trước thức ăn cho ba. Lần tôi lâm trọng bệnh, nằm viện dài ngày, mẹ buộc phải bươn bả đi nuôi. Ba phụ thu xếp hành trang, hối thúc mẹ lên đường nhanh nhanh.

Chắc rối ruột vì con nên mẹ quên phứt chuyện lo đồ ăn cho ba, tới lúc sắp đi mới nhớ: “Trời, vậy còn ông, nhà một mình cơm nước tính sao?”. Ba nạt: “Đi nuôi con đi, chuyện tui tui tự biết lo, không chết đói đâu mà sợ!”.

Ấy là một trong rất ít lần ba hơi lớn tiếng với mẹ. Tôi lành bệnh về gặp chị Hai nghe kể: “Chạy về thăm, thấy ba bữa chế nước sôi ăn mì gói, bữa nấu cơm thì dưới khê trên sống. Ba vẫn ngồi ăn không một tiếng phàn nàn…”.

Ký ức dễ thương nhất thời thơ ấu của tôi là những lần ba được mời đi dự giỗ chạp. Mười lần như một, không hiểu bằng cách chi mà lúc về ba luôn có cái gì đó dúi cho tôi: thỏi kẹo, trái quýt hoặc cái bánh quy; những món ngon mà lũ trẻ nhà nghèo chúng tôi ít khi được nếm. 

Tôi cũng còn một ký ức cũng dễ thương không kém là… được ăn cơm ngoài đồng với ba. Khuya ba dậy đi cày rất sớm nên chưa ăn. Mẹ nấu cơm sai tôi mang ra đồng. Cơm trắng, thêm vài miếng thịt hay dăm con cá nục, cá cơm kho khô.

Chỉ vậy thôi, nhưng được ăn cơm ngoài đồng giữa lồng lộng đất trời trong cái không khí man mác buổi ban mai là cái thú mà tôi luôn thèm được hưởng.

Có lần nhà hết gạo, mẹ nấu cơm hơi ít, cơm mang cho ba chỉ hơn nửa mọi khi mà ba ăn vẫn cứ “còn dư”. Tôi hỏi: “Ba ơi, sao ba không ăn nữa đi?”. Ba cười: “Con ăn đi, ba no rồi…”. Là ba nhường cơm cho tôi.

Tôi thi đậu cao đẳng, hằng tuần cút kít cái xe đạp cũ lên phố học. Mẹ chặt chẽ chi tiêu, cho tiền ăn cơm sinh viên vừa đủ khỏi… chết đói. Bạn bè tôi đa phần dân phố, mặc quần là áo lượt. Phần tôi được đi học đã may mắn lắm. Biết nhà khổ nên tôi đành chịu, không dám than van.

Cuối tuần về nhà, nửa đêm tỉnh ngủ nghe ba thì thầm với mẹ: “Bà ráng cho tiền con Út đỡ đỡ. Mình ở nhà ăn sao cũng được. Nó ở xa, ăn khổ vậy lấy sức đâu học hành…”.

Tôi giả vờ ngủ say, nhưng nước mắt chảy ướt gối. Tôi chỉ biết hứa với lòng sẽ tập trung học, kiếm được tiền, tôi sẽ mua thật nhiều đồ ăn ngon cho ba, cho má… 

Y Nguyên