Book trailer: “Tiếp thị” sách sáng tạo ngoài trang viết

Chủ yếu là vidéo minh họa

Cuốn sách được Thiền sư Thích Nhất Hạnh khuyên đọc: Người trồng rừng (Jean Giono, Phương Nam Books và nhà xuất bản Phụ Nữ Việt Nam vừa ấn hành) được giới thiệu bằng đoạn trailer dài 2 phút 16 giây. Video chèn những bức tranh minh họa trong sách cùng thông điệp ý nghĩa rút ra từ tác phẩm. Hình ảnh tươi sáng, âm nhạc nhẹ nhàng, thông điệp truyền cảm hứng. Đường link trailer được cộng đồng yêu sách chia sẻ thay lời giới thiệu sách bằng ngôn ngữ viết. 

“Book trailer khiến độc giả tò mò về cuốn sách hơn là việc chỉ đăng tải những bức ảnh bìa sách hay vài đoạn trích trong tác phẩm. Nhờ thường xuyên làm trailer giới thiệu sách, tôi nhận thấy độc giả rất thích, tương tác nhiều, nhờ vậy việc phát hành sách cũng tốt hơn” - anh Trần Duy Nguyễn, Giám đốc công ty TNHH Văn hóa và Truyền thông Du Bút chia sẻ. 

Nhà xuất bản Kim Đồng hiện có bốn kênh fanpage quảng bá sách: Trung tâm sách Kim Đồng, nhà xuất bản Kim Đồng, Kim Đồng Wingbooks và Kim Đồng Kids. Mỗi kênh fanpage thường xuyên đăng tải các video clip giới thiệu sách mới. Nhà xuất bản Trẻ cũng vừa thực hiện đoạn clip dài 4 phút 28 giây giới thiệu loạt sách nổi bật trong tháng Ba. Các đơn vị làm sách thường ghi hình các sự kiện ra mắt sách, hoặc chia sẻ clip giới thiệu sách cắt từ những chương trình đã phát sóng trên truyền hình.

Trong mùa dịch COVID-19, công ty sách Đông A, Omega Plus, Thái Hà Books… tận dụng thêm hình thức livestream quảng bá sách. Nhà làm sách không đứng ngoài xu hướng chung của thời đại công nghệ. Tuy nhiên, vẫn thấy rằng cách thức phổ biến nhất của “book trailer” lâu nay vẫn chủ yếu dừng lại ở việc chèn tranh ảnh minh họa (từ sách) và đọc lời bình. 

Đầu tháng 1/2021, tác giả trẻ Hà Minh Trang có thực hiện đoạn trailer giới thiệu tản văn Người trên mây, được thể hiện như một MV tự sự. Đoạn trailer ghi hình tác giả lang thang qua những con phố Hà Nội, lời bình chia sẻ tâm tư, thông điệp chủ đạo từ tập tản văn. Đây cũng có thể được xem là một “book trailer” có đầu tư, khá hiếm tác giả tự thực hiện. Trước giờ, rất ít tác giả nghĩ đến việc làm book trailer quảng bá tác phẩm của mình. 

"Thời điểm tôi in cuốn Xứ mèo (2018), đơn vị làm sách có làm book trailer, độc giả khá thích, sách bán cũng được nhiều hơn so với những cuốn khác của tôi. Nhưng tôi nghĩ truyện tranh thì phù hợp, dễ làm book trailer hơn là truyện chữ. Bản thân tác giả khó tự làm, mà cần đến sự hỗ trợ từ các đơn vị làm sách” - họa sĩ, tác giả trẻ Lê Phan bày tỏ.

Sắp tới, công ty sách Du Bút tiếp tục đầu tư book trailer cho truyện tranh Mùa hè bất tận của tác giả Lâm Hoàng Trúc. Việc có “lấy lại vốn” từ sự đầu tư quảng bá sách ngoài trang viết hay không là vấn đề khó nói, nhưng cũng có thể xem đó là bước đi tiên phong, sáng tạo và cũng khá tâm huyết của những nhà làm sách trẻ. 

Chi phí đầu tư: Bài toán khó!

Mạng xã hội, YouTube, Tiktok… lâu nay đã trở thành kênh quảng bá tích cực cho các dự án nghệ thuật. Các nghệ sĩ cũng tận dụng tối đa mạng xã hội để truyền thông cho cá nhân. Nhưng đối với ngành sách, việc “tiếp thị” bằng những hình thức sáng tạo ngoài trang viết vẫn chưa được đầu tư chú trọng. 

Ngày 13/3/2021, tập 6 bộ truyện thuộc thể loại comic essay Thị trấn mèo - tác giả Nekomaki (Ms-work) sẽ chính thức lên kệ. Đây là một trong những bộ truyện khá ăn khách của nhà xuất bản Kim Đồng. Ngoài câu chuyện dễ thương về cuộc sống ở “đảo mèo”, đoạn trailer giới thiệu sách với hình thức phim hoạt hình ngắn gây ấn tượng với người xem. Tuy nhiên, book trailer này có nguồn từ nhà xuất bản đối tác phía Nhật Bản.

Thị trấn mèo - bộ truyện có đoạn book trailer khá hấp dẫn Ảnh: nhà xuất bản Kim Đồng

Năm 2020, khi các hội sách quốc tế phải chuyển sang hoạt động ở hình thức hội sách online, book trailer đã được giới thiệu khá đa dạng trên giao diện các website. Việc tương tác qua phương tiện nghe nhìn có thể góp phần tạo thêm ấn tượng cho công chúng. Sự đa dạng thể loại, đề tài của tác phẩm tạo ra những book trailer phong phú, giới thiệu nội dung đồng thời thể hiện được phong cách viết. Tại Việt Nam, nghề YouTuber phát triển, mang đến thu nhập rất cao cho các YouTuber. Nhưng kênh YouTube dành cho việc quảng bá sách gần như vắng lặng.

Nhà xuất bản Kim Đồng có kênh riêng là Kim Đồng Channel từ năm 2015, tuy nhiên hoạt động trên YouTube của đơn vị lúc có lúc không. Thị trường sách vốn trầm lắng, khó cạnh tranh được với các hoạt động showbiz, giải trí khác. Giới làm sách thừa nhận rằng, các đơn vị xuất bản chưa thật sự đặt trọng tâm phát triển book trailer, hoặc có riêng đội ngũ nhân sự chỉ để làm… YouTube quảng bá sách. 

Theo chia sẻ của một đơn vị làm sách, một đoạn trailer vài ba phút được đầu tư hấp dẫn, sống động như phim hoạt hình cần chi phí khoảng bảy triệu đồng. Số tiền này không quá lớn so với kinh phí truyền thông của một dự án nghệ thuật, nhưng đối với nhà làm sách quả thật không nhỏ.

Đối với tác giả, nếu nhuận bút được tính theo 10% giá bìa (trung bình 70.000 đồng/cuốn sách, với số lượng in 2.000 bản), thì tiền tác quyền cũng chỉ đủ đầu tư thực hiện hai trailer. Một nhà làm truyền thông sách có thâm niên nói vui, nhiều video clip giới thiệu sách là “do phòng truyền thông tự xử”, thật ra cũng không có thêm chi phí cho người thực hiện. Bởi thế mà các “book trailer” thường thấy cũng chỉ có thể ở mức video minh họa, chủ yếu post lên các fanpage. Bài toán chi phí cho đầu tư bài bản về book trailer đối với nhiều đơn vị làm sách hiện nay vẫn đang là vấn đề nan giải. 

Lục Diệp