Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn: Thu nhập phải giúp nhà giáo sống được bằng nghề

Phóng viên: Bộ trưởng đánh giá như thế nào về đội ngũ nhà giáo Việt Nam hiện nay?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Có thể nói, chưa bao giờ, ngành giáo dục có được lực lượng nhà giáo hùng hậu như lúc này, xét cả về số lượng, cơ cấu, quy mô từ bậc mầm non cho tới đại học và hệ giáo dục thường xuyên, xét cả về lực lượng trực tiếp giảng dạy và quản lý. Đây là vốn quý nhất, tài sản lớn nhất của ngành để thực hiện những nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước giao cho. 
Bây giờ, nhà giáo được đào tạo tốt hơn hẳn so với giai đoạn trước, được đào tạo ở trong nước, ngoài nước về chuyên môn, nghiệp vụ, được bồi dưỡng, huấn luyện phương pháp sư phạm mới, về khoa học giáo dục. Đặc biệt, tỉ lệ giảng viên đại học được đào tạo ở nước ngoài, có trình độ tiến sĩ tăng đáng kể. 

Luật Giáo dục năm 2019 đặt vấn đề về nâng chuẩn với yêu cầu cao hơn về trình độ của nhà giáo. Điều này vừa là áp lực, vừa là động lực thúc đẩy nhà giáo nâng cao trình độ, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về đổi mới, về chất lượng giáo dục. 

Học sinh Trường THPT Hùng Vương (quận 5, TPHCM) tặng hoa chúc mừng cô giáo sáng 17/11 - Ảnh: Trần Huy

Nhìn chung, tập thể nhà giáo vẫn giữ được tinh thần, phẩm chất, lòng nhiệt thành của nhà giáo từ trong truyền thống. Trên 1,6 triệu nhà giáo vẫn là những người rất tâm huyết với công việc và sự nghiệp trồng người, vẫn đang tích cực khắc phục khó khăn, thách thức, vẫn yêu nghề, hy sinh vì học trò, chăm lo cho các thế hệ học trò. Các nhà giáo đang không ngừng sáng tạo, tự học, tự vươn lên, thích nghi với các yêu cầu của thời kỳ công nghiệp 4.0. Sức sáng tạo và đổi mới của nhà giáo rất ấn tượng. 

Trong 3 năm phòng, chống dịch COVID-19, khi toàn ngành chuyển sang dạy và học trực tuyến, các nhà giáo thích nghi rất nhanh với công việc, có rất nhiều sáng kiến, sáng tạo. Khi Bộ GD-ĐT phát động cuộc thi xây dựng bài giảng điện tử để đóng góp vào kho học liệu chung, trong thời gian rất ngắn, đã có trên 40.000 bài giảng đa dạng, phong phú, thiết kế công phu được gửi về. 

* Thưa ông, không ít người làm nghề giáo đã rời ngành mà một trong những nguyên nhân cơ bản là “lương không đủ sống”. Ông nghĩ gì về vấn đề này?

- Thời gian qua, Đảng, Nhà nước đã rất quan tâm đến giáo dục và lực lượng nhà giáo, đã đặt giáo dục ở vị trí là 1 trong 3 mũi đột phá chiến lược để phát triển đất nước, đã xem giáo dục là quốc sách hàng đầu, từ đó có rất nhiều chính sách nhằm thúc đẩy sự phát triển của giáo dục. Gần đây, ngày càng thêm nhiều chính sách tốt để hỗ trợ nhà giáo. Tuy nhiên, nhà giáo còn nhiều mong đợi để công việc tốt hơn. 

Chẳng hạn, khi triển khai đổi mới giáo dục, nhà giáo mong Nhà nước có thêm các chính sách đảm bảo được đời sống của họ, sao cho họ chỉ làm đúng nghề dạy học mà có thể sống được một cách không đến nỗi chật vật. Họ cũng mong có thêm những chính sách để giảm bớt khó khăn cho những nhà giáo đang làm việc ở miền núi, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Có rất nhiều nhà giáo đang cắm bản ở tạm trong trường, trường học chưa kiên cố, phải dạy ghép 2-3 trình độ trong 1 lớp. Tôi cho rằng, trước khi đặt yêu cầu cao về chất lượng giáo dục thì phải đạt yêu cầu trường ra trường, lớp ra lớp. 

* Thưa ông, ngay từ đầu năm học 2023-2024, Bộ GD-ĐT đã tổ chức gặp gỡ, đối thoại giữa bộ trưởng với nhà giáo. Ông rút ra điều gì từ cuộc đối thoại trên?

- Chúng tôi nhận được hơn 6.300 câu hỏi của giáo viên gửi về. Qua đó tôi thấy, nhà giáo rất mong xã hội, phụ huynh, cộng đồng có sự chia sẻ nhiều hơn, thấu hiểu nhiều hơn. Đó là thấu hiểu về công cuộc đổi mới đầy thử thách mà ngành giáo dục và từng giáo viên đang làm; thấu hiểu rằng làm cái mới là việc khó, chưa có tiền lệ nên không chỉ cần sự cố gắng của đội ngũ giáo viên mà cần sự chia sẻ, đồng hành, hỗ trợ, thấu hiểu từ phía phụ huynh trong việc dạy dỗ các em và những khó khăn phát sinh. Trường học là một thiết chế thuộc về cộng đồng, mà đã là cộng đồng thì ngoài việc giám sát, còn có sự hỗ trợ và chung tay. 

Cô giáo Tuyết Vân luôn chủ động học hỏi cái mới để thích nghi với nền giáo dục trong thời đại mới - Ảnh: Trang Thư

Nghề giáo là nghề tôn nghiêm, cao quý. Các nhà giáo mong rằng, nghề này luôn giữ được sự tôn nghiêm. Điều đó đương nhiên phải bắt đầu từ nhà giáo nhưng chỉ thế thôi là chưa đủ mà còn phải cần tinh thần từ phía xã hội. Giáo dục có tôn nghiêm thì hiệu quả giáo dục mới tốt, sự dạy dỗ mới hiệu quả. 

* Trở lại vấn đề thu nhập của nhà giáo. Thưa ông, với áp lực công việc cao mà lương lại thấp như hiện nay, e rằng người trẻ sẽ phải rất cân nhắc khi chọn nghề giáo?

- Định hướng lâu dài của ngành giáo dục là có nền giáo dục chất lượng cao, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước. Muốn làm được như vậy thì tất nhiên, phải thu hút được nhiều người trẻ, người giỏi vào học ngành sư phạm. Muốn vậy, cần phải làm nhiều việc nhưng trong đó, thu nhập đủ sống bao giờ cũng là yếu tố quan trọng. Nghề giáo ở các nước khác cũng không phải là nghề có thu nhập cao nhưng thu nhập chí ít cũng đảm bảo giúp người ta sống được bằng nghề.

Thêm nữa, cần có chính sách hỗ trợ học sinh giỏi, thu hút học sinh giỏi vào học các trường đại học sư phạm thông qua việc đặt hàng, hỗ trợ sinh hoạt phí. Bộ GD-ĐT đã tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định số 116/2020/NĐ-CP quy định về chính sách hỗ trợ tiền đóng học phí, chi phí sinh hoạt đối với sinh viên sư phạm. Từ khi có Nghị định 116, việc thu hút học sinh vào trường sư phạm cũng được cải thiện. Tuy nhiên, việc đặt hàng, hỗ trợ sinh hoạt phí của một số địa phương còn vài chỗ vướng nên bộ đang tiếp tục tham mưu để Chính phủ sửa Nghị định 116 theo hướng thu hút được người giỏi vào học trường sư phạm nhiều hơn. Trong quá trình đổi mới, trường học các cấp cũng cần có những điều chỉnh để môi trường làm việc dân chủ hơn, giúp nhà giáo sáng tạo nhiều hơn, thể hiện mình tốt hơn, có cơ hội được phát triển và luôn được hỗ trợ, tôn vinh. 

Dung Nhi

Tạo dựng những con người có tư duy độc lập  Làm nhà giáo là làm công việc cao quý, khó khăn và có rất nhiều thách thức ở phía trước. Không có nghề vinh quang nào lại nhẹ nhàng, dễ dàng cả. Trong thời kỳ chuyển đổi, đổi mới với các yêu cầu rất cao, tôi mong toàn thể nhà giáo sẽ nỗ lực hơn nữa, tiếp tục thể hiện sự sáng tạo để hoàn thành thật tốt những mục tiêu của ngành, tìm thấy niềm vui và hạnh phúc trong công việc. Chúc tất cả các nhà giáo có một dịp 20/11 thật vui, hạnh phúc, tăng thêm niềm yêu nghề, yêu đời, làm tốt công việc. Mỗi thầy cô cần có ý thức về trọng trách vinh quang của nghề giáo. Mỗi nhà giáo cần nhận thức rõ rằng, chính nhà giáo là những người sáng tạo, vị tha thông qua công việc cao quý của mình. Người thầy cần phải là người dẫn đường, tạo dựng những con người có tư duy độc lập, dấn thân vì khát vọng tươi sáng của cá nhân, của đất nước, của nhân loại. Đó là nhiệm vụ thiêng liêng của nhà giáo. Bộ GD-ĐT sẽ tiếp tục kiến nghị và làm việc với các bộ, ngành về việc tăng phụ cấp ưu đãi, tìm mọi cách tăng thu nhập cho giáo viên, tăng cường cơ sở vật chất, cải thiện điều kiện làm việc của nhà giáo.  (Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn)