Bitcoin nhảy xuống phố Bùi Viện và những con thiêu thân

Do giá tăng cao nên dù giao dịch bitcoin chưa được pháp luật Việt Nam thừa nhận nhưng không ít người vẫn tìm đến một số máy BTM (còn gọi là ATM bitcoin dùng để giao dịch bitcoin) ở Q.1, TP.HCM để mua bán loại tiền này. 

Ngay trong sảnh quán tại đường Bùi Viện có bảng điện tử ghi mức giá các loại tiền ảo

Giao dịch bitcoin ngay trong quán xá

Trên phố đi bộ Bùi Viện (Q.1), có hẳn một quán cà phê treo bảng “Bcoffee”. Chữ “B” trên bảng hiệu quán là viết tắt chữ bitcoin - loại tiền điện tử đang làm mưa làm gió trên thị trường.

Trong sảnh quán, bên cạnh nhiều logo hình chữ “B” có gắn đèn là một bảng điện tử lớn, chạy giá các loại tiền ảo. BTM không đặt dưới sảnh mà tại một khu khác trên lầu, để tránh sự “dòm ngó” của cơ quan chức năng.

Nơi này có hai phòng riêng gọi là “phòng giao dịch”, luôn có nhân viên túc trực để hướng dẫn khách thao tác trên máy BTM. Máy BTM nhìn tương tự những chiếc máy ATM bình thường, chỉ khác là trên thân máy có nhiều chữ “B”, màn hình cũng luôn nổi chữ BTM, thể hiện giá trị quy đổi của đồng bitcoin và tiền Việt...

Ngoài tiếng Anh và Pháp, máy còn có thêm tiếng Việt để khách dễ thao tác. 

Ngày 4/12, khoảng 11g, hai khách nam đến quán mua bitcoin và được một nam nhân viên từ “phòng giao dịch” bước ra hướng dẫn từng bước. 

Đầu tiên, theo yêu cầu của máy, khách phải nhập số điện thoại để xác minh người dùng, mã xác thực sẽ được gửi về điện thoại. 

Bước 2, dù mua hay bán bitcoin, hệ thống sẽ hỏi khách đã có ví điện tử để chứa bitcoin chưa, nếu chưa, hệ thống sẽ tự động tạo cho khách một chiếc “ví ảo” và in chi tiết cho khách. 

Bước 3, khách đưa hóa đơn (máy vừa in) vào hệ thống để quét mã vạch để hệ thống gửi tiền đến “ví”. 

Bước 4, khách nạp 2,2 triệu đồng vào khe dưới của máy (máy chỉ nhận tờ tiền mệnh giá 100.000đ) để hệ thống quy đổi sang bitcoin và chuyển vào “ví ảo” của khách. Cuối cùng sẽ có một tin nhắn xác thực được gửi đến điện thoại của khách, hóa đơn được in, giao dịch thành công. 

Tỷ giá bitcoin hiển thị trên màn hình lúc đó là khoảng 269 triệu đồng/bitcoin (khoảng 12.000 USD/bitcoin). Có nghĩa, với 2,2 triệu đồng vừa bỏ vào, vị khách này chưa mua được 1% bitcoin. 

“Cứ có tiền là tôi lại vào đây mua bitcoin, như gửi tiền tiết kiệm. Hiện tôi có 0,7 bitcoin và đang cố gắng để có được 1 bitcoin. Giá bitcoin ngày một tăng, nghĩa là túi tiền của tôi cũng đang to ra. Tôi đợi bitcoin lên 20.000 USD/bitcoin mới bán, hy vọng tết này có kha khá tiền tiêu tết” - Dương (34 tuổi, Q. Tân Bình, TP.HCM), người khách vừa giao dịch cho biết.

Khách hàng đang giao dịch tại một quán cà phê bitcoin trên đường Bùi Viện.

Đi cùng với Dương là Lâm (Q. Bình Thạnh, kỹ sư xây dựng). Lâm kể, anh nghe chủ quán khoe từng có một phụ nữ Việt Nam chi đến 68.000 USD mua bitcoin vào thời điểm giá mới chỉ 1.000 USD/bitcoin, giờ đã thành tỷ phú vì lợi nhuận đến gấp 11 lần. 

Nhiều khách nghe chuyện cũng “ham”, rút tiền đang gửi ngân hàng đầu tư mua bitcoin. “Tôi đã rút 100 triệu đồng đang gửi tiết kiệm để đầu tư vào bitcoin. So với việc tự mua máy về đào bitcoin hay đầu tư vào các sàn giao dịch theo hình thức đa cấp, việc tự tạo “ví ảo” để dự trữ, chờ bitcoin tăng giá bán ra an toàn hơn.

Những trụ BTM này kết nối với các sàn giao dịch uy tín nên mức độ an toàn khá cao. So với việc gửi tiền ngân hàng, đầu tư bitcoin có lợi hơn vì giá loại tiền này chỉ tăng chứ không giảm. Đa số bạn bè tôi đều đầu tư bitcoin dạng này” - anh Lâm cho biết. 

Quả thật, quan sát độ một giờ đồng hồ vào buổi trưa tại BTM này, chúng tôi ghi nhận có năm khách đến mua hoặc kiểm tra giá bitcoin.

Theo nhân viên tại đây, bitcoin tăng giá, lượng người đến đầu tư bitcoin qua BTM cũng tăng theo, không chỉ khách Tây mà còn có nhiều khách Việt Nam. Khách đến đông nhất vào buổi tối; có những hôm giao dịch quá nhiều, nhân viên phải đứng canh khay tiền của máy đầy là lấy tiền ra ngay cho máy chạy tiếp.

Ngoài máy BTM tại đây, chúng tôi ghi nhận còn một BTM đặt trong một tiệm pizza ở đường Lý Tự Trọng (Q.1). Hai quán này còn nhận thanh toán đồ ăn, thức uống bằng bitcoin, chỉ cần khách có “ví ảo”. Theo tìm hiểu của chúng tôi, BTM này là của Công ty TNHH Bitcoin Việt Nam.

Vỡ bong bóng là mất trắng

Để có thể đặt được máy BTM và tổ chức các sàn giao dịch bitcoin công khai, công ty chủ quản đã đăng ký dưới hình thức kinh doanh máy vi tính vì bản chất hoạt động của bitcoin là thông qua phần mềm trên máy vi tính; sàn giao dịch bitcoin thì được đăng ký đưới hình thức “đại lý môi giới đấu giá”.

Do có sự lách luật nên trong danh sách quản lý của cơ quan nhà nước không có đơn vị nào kinh doanh liên quan đến bitcoin.

Ông Nguyễn Hoàng Minh - Phó giám đốc Ngân hàng Nhà Nước (NHNN) chi nhánh TP.HCM, khẳng định: “Bất cứ đơn vị nào đặt máy BTM cũng phải xin phép NHNN. Hiện NHNN chưa cấp phép cho đơn vị nào tại Việt Nam. NHNN vẫn đánh giá bitcoin là tiền ảo, không phải là tiền tệ, không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam, không được pháp luật bảo vệ và thừa nhận. Hiện NHNN nghiêm cấm các tổ chức tín dụng không được sử dụng bitcoin làm phương tiện thanh toán, cung cấp dịch vụ cho khách hàng”. 

Nói là vậy nhưng rõ ràng là đang có những đơn vị đặt máy BTM và công khai hoạt động giao dịch mà không bị cơ quan chức năng nào xử phạt, đơn giản vì theo quy định pháp luật, bitcoin chưa được xem là hàng hóa hay dịch vụ.

Hiện Chính phủ vừa ban hành quyết định phê duyệt đề án hoàn thiện khung pháp lý để quản lý, xử lý các loại tài sản ảo, tiền ảo, tiền điện tử, còn đang giao Bộ Tư pháp nghiên cứu khung pháp lý, nên chưa thể nói được gì.

Theo luật sư Bùi Minh Nghĩa - Phó giám đốc Công ty luật TNHH MTV Đại Luật Hằng Sinh, Đoàn luật sư TP.HCM - nếu kinh doanh một sàn hay một sản phẩm hàng hóa dịch vụ nào đó thì phải đăng ký kinh doanh, kê khai, nộp thuế. Sàn giao dịch bitcoin tại Việt Nam không được cơ quan chức năng cho phép nên thực tế là đã đưa người tham gia vào tình trạng không biết đúng hay sai, không có hành lang pháp lý để bảo vệ.

“Nếu tình trạng này kéo dài, tình trạng lao theo bitcoin sẽ càng trở nên lộn xộn và phát sinh nhiều vấn đề; trong khi Nhà nước lại không có cơ sở để thu thuế, dẫn đến thất thu” - luật sư Nghĩa phân tích. 

Trao đổi với chúng tôi, tiến sĩ Đinh Thế Hiển - chuyên gia tài chính đầu tư - cho biết, sự tăng giá như vũ bão của đồng bitcoin cứ lặp đi lặp lại sẽ khơi gợi sự ham muốn lợi nhuận của một số người, khiến nhiều người không còn kiên định sẽ rút tiền ngân hàng nhảy vào đầu tư.

Hiện có những khẳng định bitcoin là đồng tiền tương lai của thế giới, ai chậm chân sẽ thua thiệt; nhưng thực chất đó chỉ là những khuyến dụ mang tính đầu cơ. Bản chất đồng tiền này chỉ là sản phẩm dịch vụ thanh toán mang tính ổn định nhưng cách thức tham gia đầu tư lại là dạng đầu cơ đa cấp mang tính “bong bóng”. Cho nên, khi đua theo, sẽ có một số ít người “trúng đậm” còn số đông sẽ trắng tay. Nếu xảy ra tình trạng “vỡ bong bóng”, sau một đêm chắc chắn rất nhiều người sẽ trắng tay. 

“Để quản lý đồng tiền này, trước hết cần có khung pháp lý rõ ràng, xác định rõ khái niệm về tiền ảo và có biện pháp quản lý để hạn chế mặt trái của nó như sử dụng đầu cơ, chuyển tiền bất hợp pháp. Cần thông tin rộng rãi về những rủi ro trong việc đầu tư, kinh doanh và không cho phép giao dịch có tổ chức” - tiến sĩ Đinh Thế Hiển đề xuất. 

Thanh Hoa