Bình đẳng giới từ... nhà vệ sinh

Ngay sau cuộc chiến giữa Apple và FBI liên quan đến bảo mật thông tin riêng tư, một cuộc chiến khác đã được khởi động giữa các hãng công nghệ lớn nhất nước Mỹ chống lại chính quyền Bắc Carolina. Lần này, cuộc chiến lại xoay quanh cái... nhà vệ sinh.

Số là chính quyền Bắc Carolina vừa đưa ra một dự luật mang tên House Bill 2 (HB2), theo đó yêu cầu mọi người phải vào nhà vệ sinh theo đúng “giới tính sinh học” của mình. Nghĩa là ai mang giới tính nam phải vào nhà vệ sinh nam và ai mang giới tính nữ phải vào nhà vệ sinh nữ. Trước đó, ở nhiều nơi trên đất Mỹ, người ta được phép vào nhà vệ sinh “theo giới tính mà mình cảm nhận về chính mình” - một chàng đồng tính nam có khuynh hướng nữ có thể vào nhà vệ sinh nữ và những cô nàng “tomboy” có thể vào nhà vệ sinh nam nếu cảm thấy mình là nam.

Dự luật HB2 (đã được Đại Hội đồng Bắc Carolina thông qua và được Thống đốc Pat McCrory phê duyệt). Dự luật này được chính quyền Bắc Carolina giải thích là để bảo vệ phụ nữ chống lại những kẻ quấy rối hoặc những cuộc tấn công tình dục có thể có trong nhà vệ sinh, bởi có những kẻ biến thái lợi dụng để lọt vào nhà vệ sinh nữ.

Thế nhưng, trái với dự kiến của chính quyền, HB2 đã vấp phải sự chống đối hàng loạt của cộng đồng LGBT (đồng tính nam, đồng tính nữ, người song tính và chuyển giới) vì cho rằng chính quyền đã xâm phạm đến quyền bình đẳng giới của họ. Nhiều cuộc biểu tình đã nổ ra trước Tòa Thị chính Bắc Carolina. Các hãng công nghệ khét tiếng như Facebook, Google, Apple, Paypal, thậm chí là Hiệp hội Bóng rổ quốc gia Hoa Kỳ (NBA)... cũng đồng loạt phản đối HB2. Rất nhiều người thẳng thừng yêu cầu hãy “giật trôi HB2 xuống toilet”.

Biểu tình phản đối dự luật HB2

Tất nhiên, ở một đất nước đã hợp pháp hóa hôn nhân đồng tính, công nhận tất cả các quyền của cộng đồng LGBT thì sự chống đối nêu trên không phải là không có lý. Một “người đàn ông trong cơ thể phụ nữ” sẽ có thể cảm thấy khó chịu khi phải vào nhà vệ sinh nữ và ngược lại - những cô gái trong cơ thể đàn ông sẽ khó lòng chấp nhận việc mình bị nhòm ngó trong nhà vệ sinh nam. Họ khẳng định HB2 là luật kỳ thị người đồng tính và chỉ đích danh Thống đốc Pat McCrory là kẻ đã tiêu diệt nền dân chủ của Hoa Kỳ, hủy hoại các quyền con người cơ bản.

Khi mà hiện nay các nhà vệ sinh vẫn chỉ chia thành hai khu vực cho nam và nữ (trong đó có khu vực riêng cho người khuyết tật) thì cuộc chiến bình đẳng giới - chống những kẻ biến thái giữa người dân và chính quyền xem ra sẽ khó có hồi kết, trừ khi người ta xây thêm các nhà vệ sinh dành riêng cho người đồng tính nam và đồng tính nữ.

Tuy nhiên, kể cả trong trường hợp đó thì chưa chắc câu chuyện đã có thể kết thúc khi một chàng trai chuyển giới thành nữ bước vào nhà vệ sinh dành cho les và gặp một cô ladyboy trong đó. Nhưng chẳng lẽ lại tiếp tục xây thêm nhà vệ sinh cho đồng tính nam dạng nữ và đồng tính nữ dạng nam (và bên trong vẫn phải có khu vực dành riêng cho người khuyết tật)?

Giữa lúc các tranh cãi vẫn đang tiếp diễn nơi xứ người, những bà mẹ Việt Nam nêu lên một vấn đề đáng chú ý và thiết thực hơn nhiều: nhà vệ sinh dành riêng cho trẻ em. Ở nước ta, không kể ở những khu vực quá khó khăn đến mức chưa xây dựng được nhà vệ sinh đủ tiêu chuẩn, các nhà vệ sinh vẫn chỉ chia khu vực cho nam và nữ. Hiếm hoi lắm mới thấy có phòng vệ sinh riêng cho người khuyết tật thì việc yêu cầu có nhà vệ sinh dành cho trẻ em có vẻ là điều khó thực hiện.

Nhưng khó không phải là không lưu ý và không cố gắng thực hiện bởi trẻ em Việt Nam hôm nay vẫn buộc phải dùng chung nhà vệ sinh với người lớn - vừa không phù hợp, vừa khó tránh những hình ảnh phản cảm như các ông bố dắt con gái vào nhà vệ sinh nam hay các bà mẹ phải dẫn con trai vào nhà vệ sinh nữ dù trong số đó có nhiều bé đã lớn và đã bắt đầu có ý thức về giới tính.

Phạm Thành Nhân