Bìm bịp kêu chiều

Út Oanh về ngay mùa nước tràn đồng. Điên điển vàng ruộm khắp triền sông. Chiều dập dềnh từng con sóng. Đám bìm bịp kêu xao xác cả một góc trời. 

- Hổng ấy bữa nào quởn, má mần bánh điên điển ăn chơi nghen!

- Thôi nghe, tui già rồi, sức đâu mà mần. Mấy người lớn hết trơn rồi, kiếm chồng đi, rồi mà nhõng nhẽo với nó.

Út Oanh lại cười giòn. Hơn ba chục rồi còn gì, giờ đám bạn cùng trang lứa ở miệt đồng bưng này đều con cái đùm đề. Mỗi mình nó, ráo hoảnh chuyện duyên phận đời mình. 

Hồi ra trường, Út Oanh quyết định ở lại Sài Gòn lập nghiệp. Khi đó, mấy anh chị cũng khuyên can dữ thần: “Về quê kiếm một chỗ mà làm chứ mày đi xa vậy, má lo lắm”. Mỗi bận nó rảnh rảnh về thăm, má mừng lắm. Chừng tiễn nó đi, má lại ra bến ngó mông lung. Nghe bìm bịp kêu nước lớn, má thở dài thườn thượt. Buổi kinh chiều đó thể nào cũng nhiều âu lo.

***

Hai Phương thủ thỉ với má chuyện con Út Oanh thất nghiệp vào một sớm mặt trời còn chưa kịp ló dạng qua mấy ngọn dừa. Tính khí con mình má biết chớ. Nó giống ba nó y hệt. Đúng sai rõ ràng. Trắng đen tách biệt. Nó thẳng thắn phang vào mặt người ta những câu khó lọt lỗ tai nếu đó là sự thật mà người ta cứ cố tình chối cãi. Nó cũng sẽ hì hụi bất kể đêm ngày hoàn thành trọn vẹn công việc để không ảnh hưởng đến chuyện chung. 

Út Oanh chẳng thể là người khéo léo. Cái mặt nó phơi bày những yêu thương hờn ghét cho người đối diện rõ hết mồn một. Nó làm kế toán, cái nghề khô khan. Nhiều khi má cũng lo, lỡ xui rủi một ngày nào đó, sai một con số thôi, có khi cuộc đời nó lại phải khép kín sau song sắt.

Bữa cơm trưa đó, má khều nhẹ Út Oanh:

- Con ở nhà với má một thời gian nghen. Má mới giựt dừa, được hơn năm triệu. Ở nhà với má đi, hết tiền tính tiếp. Nay má thèm ăn bánh điên điển quá bây.

***

Chiều tà khuất nắng sau mấy ngọn dừa, rải lên miệt đồng bưng một màu tím thẫm u hoài, Út Oanh cho xuồng nổ máy, rẽ sườn Bảy Ngàn mà ra dòng cái lớn của con kinh Xà No. Ven hai bờ kinh, điên điển trổ bông trĩu nhánh. 

Bông điên điển thường được hái vào buổi chiều, để trừ hao lúc tinh sương sớm mai, bông vừa hé nở kịp cho buổi chợ quê. Hồi tía còn sống, những mùa lũ ngút ngàn, tía cũng ưa chèo xuồng dọc bờ kinh mà hái điên điển về cho buổi cơm chiều thêm phần xôm tụ.

Điên điển của tía là những bông còn nõn búp, cánh hoa chừng như đang chúm chím e ấp. Má đem rửa sạch rồi nấu canh chua bông điên điển cá linh. Có bữa má đem muối chua, nhận đầy keo, chờ tía tát đồng có cá lóc, thì đem về nướng trui, cuốn bánh tráng, ăn đổi vị. Hoặc những ngày mưa dầm dề, cả nhà quây quần bên nồi mắm kho, cùng mớ rau mùa nước nổi như điên điển, kèo nèo, bông súng... Giờ nhắc lại, nghe cả trời thương nhớ bưng biền qua từng món ăn của má. 

Mùi vị của điên điển rất đặc biệt, chẳng thể lẫn với đám rau tập tàng. Nó nhân nhẩn, đăng đắng, nhai lâu thì cảm nhận được vị ngọt, bùi đan xen đậm đà nơi đầu lưỡi. Cho tới bây giờ, hễ mỗi lần má nấu mắm kho, thể nào Tám Đỏ cũng đòi phải có bông điên điển cho bằng được. Mỗi bận gắp mớ bông chấm vào nồi mắm nóng đang phả hương nghi ngút, rồi cho vào miệng, nhai nhồm nhoàm, Tám Đỏ đều vỗ đùi cái đét:

- Trời thần, nó ngon nhức nách má ơi!

Cái câu nói đó, Tám Đỏ nói từ hồi tía còn sống, cho tới bây giờ khi tía bỏ gia đình, sớm ra đi vì cơn bạo bệnh. Phải chi nhà mình hồi đó giàu, thì tía đâu có mất. Cái nghèo nó cũng đổ nghiệt oan lên phận đời của biết bao thế hệ dân xứ Xà No. 

Giờ thì đỡ rồi, đường cái lớn trải nhựa vô tới đầu xóm. Kinh Xà No cũng được nạo vét, khơi dòng, chia thành mười bốn cái sườn để dẫn nước vô tới ruộng đồng. Đời sống khấm khá lên chút đỉnh. Quán cà phê xanh đỏ đèn mờ cũng mọc lên sát bờ kinh, kèm theo là những cảnh đánh ghen bát nháo, lắm lúc xé quần xé áo, bù lu bù loa. Mấy quán internet cũng trải dài với đủ mọi thành phần cày ải game đánh đấm bắn súng ầm ầm.  

Từ phía sườn Bảy Ngàn, nhìn về cuối kinh, nhánh Mười Bốn Ngàn Rưỡi, sóng nước vẫn là Xà No nhưng sao giờ nghe chừng như xa lạ với Út Oanh quá đỗi. Gần mười lăm năm bôn ba giữa chốn phồn hoa, giờ về lại đây, không dưng lòng nó hụt hẫng. 

Mừng cho những phận đời nơi đây đã không còn cảnh điện đóm bữa có bữa không, bệnh viện trường học cũng khang trang bề thế, chợ họp sáng chiều đầy đủ mọi thứ, kể cả những tiệm thẩm mỹ phun xăm nâng gọt cũng đã hiện diện đủ cả, nhưng đâu rồi cái miệt đồng bưng yên bình hồi đó?

Câu hỏi lạc trôi theo mấy dề lục bình ngan ngát tím, lênh đênh phận đời nổi trôi. Chiều xuống bờ kinh vội vã quá, mới đó mà đã chạng vạng, Út Oanh nhanh tay quơ vội điên điển cho đầy rổ, nhẩm tính hổng biết nhiêu đây đủ cho má làm bánh chưa. 

***

“Út Oanh cái gì cũng giỏi, cái gì cũng biết, chỉ hổng biết thương hia Tuấn”.

Tám Đỏ buột miệng khi đang khề khà với Bảy Hà ở chái sau nhưng lời nói thì rõ to, hướng về phía bếp, chỗ má với đứa em út đang lúi húi làm bánh điên điển.

Hồi còn sống tía kể, bánh điên điển xuất phát từ tục lệ của người Khmer. Theo tín ngưỡng, hằng năm bà con Khmer đều làm chay cầu siêu cho tổ tiên hoặc các vong hồn chết oan chết ức. Những ngày này, từ sáng sớm, các vị sư sãi đã ra đồng tìm mồ mả xiêu lạc để đọc kinh cầu nguyện. Những buổi đó, các vị sư chỉ dùng cơm được một thời duy nhất. Bởi vậy, bà con Khmer trong làng mới giúp các sư một bữa ăn gọi là làm phước theo phép nhà Phật.

Mấy cô gái dùng xuồng ba lá, cứ hai cô một xuồng bơi ra giữa đồng tìm mấy cây điên điển có nhiều bông để ngừng lại làm bánh. Các cô chọn những nhánh hoa tươi, đẹp rồi kéo xuống nhúng các chùm bông điên điển vào vịm bột đã chuẩn bị sẵn, sau đó kéo chùm bông qua chảo mỡ nóng để chiên cho chín vàng rồi buông nhẹ nhánh hoa trở về vị trí cũ. Bánh đó gọi là bánh treo cành để dâng cho sư sãi. Nhưng dần dà, tục lệ ấy giờ đã đi vào huyền thoại. 

Bánh thời này của má làm bằng bột gạo, đường, hột vịt và bông điên điển. Các thứ hòa trộn vào nhau rồi đem chiên với mỡ vừa thơm ngon, vừa giòn béo. Những ngày còn bôn ba trên đất Sài Gòn rộng lớn, Út Oanh rảo khắp các hàng quán vẫn chẳng tài nào tìm được loại bánh này. Bất giác những lúc đó, nó hẫng người thở dài, xứ này hổng phải xứ quê. Nơi này, chỉ là ghé tạm một đoạn đời chớ đâu thể là nhà. 

Giọng Bảy Hà lại khề khà quanh chái bếp. Hồi đó cứ tưởng con út nhà mình ưng thằng Tuấn. Cái thằng ngoan hiền, giỏi giang, mỗi tội cục mịch, hổng biết ngọt ngào với con gái. Thương người ta, hổng dám nói, để người ta đi rồi mới ôm nỗi niềm riêng suốt chừng đó năm. 

Út Oanh biết Bảy Hà nói là để mình nghe nhưng nó vẫn lặng yên trên bến, cắn miếng bánh điên điển, nghe đám bìm bịp kêu chiều dáo dác, bỗng trong lòng dậy lên câu hát xa xưa: “ăn bông mà điên điển, nghiêng mình nhớ quê”. Ba mươi mấy tuổi đầu, không dưng chiều nay nó thèm, nỗi thèm nghẹn ứ ngay cuống họng mà không thể thốt nên lời, nước mắt cứ lã chã rơi. Sau bao thăng trầm nơi xứ lạ, giờ về đây, nhìn sóng nước Xà No, nghe con bìm bịp kêu nước lớn, cái vị điên điển quyện vành môi, nó mới nhận ra mình thèm quê, thèm quá đỗi. Rồi nó bùi ngùi nhớ phận mình. Ngoảnh đi ngoảnh lại thoáng chốc đã ba mươi mấy xuân xanh mà vẫn mình ên. Tại nó khó tánh hay tại phận hẩm hiu mà duyên chưa dám ghé? Nhìn bạn bè lũ lượt có đôi có cặp rồi con cái đầy đàn, nó cũng thèm, cũng tủi nhưng chỉ dám giấu nỗi buồn vô những tiếng cười. 

***

Tám Đỏ chưa kịp vô nhà, mà tiếng đã rổn rảng ngoài bến sông, tay kéo hia Tuấn lên bờ. Hoàng hôn buông nắng vệt dài bến sông. Má úm mớ trấu nấu nồi canh chua. Hai Phương xăng xái rửa mớ điên điển Tám Đỏ mới hái về. Cả nhà rộn vang. Má hổng xài bếp gas như mấy nhà quanh xóm mà xài bếp củi. Mỗi lần má nhóm bếp, mùi khói cứ nghe rưng rức, quẩn quanh, quyện vào mũi, vương vào tóc, nghe những ký ức xa vắng như dội về theo từng cơn sóng nước.

Hia Tuấn là bạn nối khố thời đi học rồi đi nghĩa vụ chung với Tám Đỏ. Nhưng ngặt nỗi đường đời chia hai lối. Tám Đỏ theo nghiệp lính. Hia Tuấn chọn về làm bạn với ruộng đồng sông nước, vườn tược gà heo, cuộc sống đắp đổi qua ngày, nhẹ tênh.

Hồi còn trẻ, cũng dăm ba lần hia Tuấn ngỏ ý, thêm mấy bận Tám Đỏ nói vô. Nhưng Út Oanh lại dành cái đam mê của mình cho mảnh đất đô hội xa xôi. Sự phồn hoa như một hấp lực khiến con nhỏ phải dấn thân cho bước đường mưu cầu đổi đời, thoát nghèo. Chừng chục năm trôi qua, khi đã nếm trải đầy đủ dư vị phố thị, cả một quãng đời xuân xanh, với những chặng dài miên di, bất giác nó hiểu, đâu mới là quê, đâu mới là nhà. 
Hia Tuấn ra bến, chồm hổm ngồi phụ Út Oanh làm cá linh. Mùa này, đám bìm bịp kêu rân trời hen Út. Ông bà mình nói, bìm bịp kêu thì nước lớn, tràn đồng, khổ nhà nông. 

Út Oanh nhìn hia Tuấn lóng ngóng bắt chuyện, tự dưng thấy thương cái nụ cười hiền lành này quá đỗi. 

- Hia nói vậy chớ, lớn ròng con nước đâu phải tại bìm bịp kêu mà ra. Sông sâu đò ngang, kinh sườn xa xôi, cũng đâu phải là do trắc trở. Lòng mình nặng nhẹ, âu là do mình. Con bìm bịp có kêu hay không thì chiều vẫn về trên khắp miệt đồng bưng này đó thôi. Bởi nên, hia Tuấn đừng nói vậy, tội con bìm bịp lắm nghen!

Hia Tuấn nhìn bâng quơ ra phía triền sông, thở dài. Lần này mà không nói biết chừng nào mới có cơ hội. Thôi thì trút hết nỗi niềm, chỉ mong út Oanh hiểu lòng mình: 

- Ờ, Út tội con bìm bịp, chớ tui Út hổng có tội heng.

- Tội hia Tuấn mần chi cho mệt, để dành sức đặng còn…

Lời Út Oanh vừa buông nghe nhẹ nhàng quá đỗi. Mấy con bìm bịp vẫn cứ rủ nhau kêu vang vọng cả triền sông. Chiều loáng nắng in đôi bóng, lóng ngóng, vụng về nhìn nhau.

- Bây mần cá xong chưa? Má hỏi vọng từ chái bếp.

- Dạ xong rồi… má ơi! Hia Tuấn gãi đầu thẹn thùng đưa mớ cá linh cho má.

- Trời thần, ngon nhức nách nghen má!

Tám Đỏ nói mà như la làng, vỗ đùi đen đét. Hai Phương cười như nắc nẻ. Phía chái bếp, má ngẩng lên nhìn ra bến sông, vài sợi tóc trắng bay nhẹ tênh. Bìm bịp kêu cái bìm bịp kêu, bìm bịp kêu là em… lấy chồng. Tám Đỏ hát vậy, khi gọi điện thoại cho Bảy Hà về ăn cơm chiều.

Trái với thường nhật, út Oanh lặng yên, không phản ứng. Đâu ai biết con nhỏ đang mơ màng về một đám cưới ra giêng, cô dâu mặc áo dài đỏ bẽn lẽn nép bên chú rể, dẫu có muộn màng.... 

Trúc Thiên