Biết ơn không phải sự đổi chác

Có một truyện ngắn Mỹ mà tôi nhớ mãi, truyện ngắn của nhà văn Mỹ Tobias Wolff.

Truyện có một đoạn thế này: - Họ đã ly thân hơn một năm. Cô ấy giữ lại căn hộ. Anh thuê một studio gần đó để anh và (con gái) Lucy có thể đến thăm nhau thường xuyên khi muốn. Ý tưởng ban đầu là thế. Trên thực tế, sự lạnh lùng của (người vợ cũ) Chiara nặng nề đến nỗi anh hiếm khi đến căn hộ của họ và thường phải đợi Lucy đến thăm anh, mà điều ấy thì không thường xuyên như anh mong. Anh không thể trách con bé. Nó luôn bận bịu với trường học và bạn bè, rồi bọn con trai và dàn đồng ca - nó bận bịu với tất cả những thứ mà anh cầu mong con bé sẽ sống để tận hưởng.

Phải chăng, sống thật tốt cuộc đời của mình là cách người ta bày tỏ lòng biết ơn với cha mẹ? Và đó cũng chính là điều cha mẹ họ mong cầu?

Tôi nhớ một người bạn không may gặp bạo bệnh. Vợ anh mang các con đi theo người đàn ông khác. Anh chỉ còn bố mẹ già chăm sóc. Dịp tết, tôi tới thăm anh trong bệnh viện, đúng lúc con bé lớn vào thăm bố, con bé 16 tuổi. Lúc đó, mẹ anh cũng ở đấy (thực ra lúc nào mà bà chẳng ở đấy), bà hỏi con bé:

- Năm nay con ở nhà ăn tết với ông bà và bố con chứ?

- Không, bà ơi, con về thăm bố với ông bà mấy ngày rồi con phải đi.

Ðúng lúc ấy, điện thoại của nó đổ chuông. Là bạn trai nó gọi, mặt nó rạng ngời. Bạn tôi nắm chặt tay con bé, ánh mắt anh sáng long lanh:

- Ði đi con gái, bố muốn con như vậy!

“Như thế có ích kỷ không? Bố mẹ bạn tôi đã quá già vẫn trơ trọi chăm sóc cho anh ấy. Còn con anh ấy lại bay nhảy tung tăng?”. Ðó là lần đầu tiên tôi suy nghĩ nghiêm túc về lòng biết ơn.

Biết ơn là cách con người đáp lại ai đó (hoặc một cái gì đó hoặc rộng hơn là cảm giác biết ơn chung chung như ơn trời Phật, ơn cuộc đời cho ta ngày nắng đẹp…) đã làm điều tốt cho mình và khi nói đến lòng biết ơn đầu tiên con người thường nghĩ đến công sinh thành của cha mẹ.

Việc ta đáp lại bằng cách nào thường là sẽ phụ thuộc vào việc người kia kỳ vọng gì ở ta.

Hầu hết chúng ta kỳ vọng gì ở con cái mình? Sự hiếu thuận, sự thành đạt. Và sau cùng, là hạnh phúc của cả con cái lẫn bản thân mình với tư cách “phụ huynh”.

Khi chứng kiến bạn tôi chiến đấu với bệnh tật, tôi tin là anh nghĩ đúng. Cách tốt nhất để tỏ lòng biết ơn cha mẹ là sống tốt, sống hạnh phúc cuộc đời của chính bạn theo cách của bạn.

Ðó còn là cách bày tỏ biết ơn giữa những mối quan hệ khác, giữa con cái với cha mẹ hay có thể mở rộng ra là với những người thực sự yêu thương bạn, những người làm điều tốt với bạn chỉ vì họ có thể làm. Chứ không phải chỉ được khẳng định khơi khơi kiểu như “hãy dạy trẻ lòng biết ơn, đó là một kỹ năng sống”, hay tệ hơn ở nhiều nơi biết ơn bị bóp méo thành sự đổi chác, xin - cho.

Biết ơn, sâu xa nhất, chính là biết được phải trái đúng sai, có nguyên tắc và giá trị của mình và sống trung thực với mình và với người.

Gia Anh